نگاه به بخش خصوصي چندين دهه است كه مثبت نبوده است. اگر نگاهي جامعه‌شناسانه به ديدگاه عمومي انداخته شود، ديدگاه به ثروت و فعالان اقتصادي ثروتمند در بهترين حالت خاكستري بوده است. به نقش منفي سريال‌هاي صدا و سيما در 3 دهه گذشته نگاه كنيد، اكثر آنها با عنوان كارخانه‌دار و فعال اقتصادي معرفي مي‌شوند. به زبان راحت و خودماني، اتهام رانت‌خواري هميشه براي فعالان بخش خصوصي وجود داشته است و گاهي به شكل واضح و گاهي در لفافه گفته شده است اما هيچ‌گاه سايه اين اتهام از روي بخش خصوصي برداشته نشد.
در اين مقال تصميم ندارم وارد علت اين موضوع و ريشه‌يابي ديدگاه‌هاي چپ شوم بلكه تلاش دارم با نگاه به آينده به دنبال راه‌حل اين پديده شوم باشم.
حقيقت اين است كه براي رفع اتهام از بخش خصوصي لازم است خود فعالان اقتصادي با چند فعاليت دست به كار شوند. مساله اول مسووليت اجتماعي است و مساله دوم پاك‌سازي ساحت مقدس بخش خصوصي از هرگونه شائبه. طبيعتا در اين مسير تشكل‌هاي بخش خصوصي به ويژه اتاق بازرگاني كه مدعي نام پارلمان بخش خصوصي است، مهم‌ترين نقش را دارند. با اين وجود عملكرد اتاق بازرگاني خود به گونه‌يي است كه گاهي اين نگاه رانت‌خوار بودن بخش خصوصي را افزايش مي‌دهد.
در ماده 11 قانون اتاق بازرگاني آمده است كه عضويت در هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران افتخاري است. پس طبيعتا نبايد هيچ گونه رانت فرصتي، اطلاعاتي و دسترسي تبعيض گونه به هيچ گونه فرصتي وجود داشته باشد. اگر اتاق به عنوان خانه فعالان اقتصادي موفق شد چنين شرايطي را پديد آورد، مي‌توان اميدوار بود كه شاهد اعاده حيثيت بخش خصوصي در قبال اتهام رانت‌خواري باشيم.
با اين وجود با وجود تمام شعارها و گاهي تلاش‌ها شاهد اين موضوع هستيم كه اتفاق‌ها در اتاق باعث از بين رفتن تمام اميدها و افزايش ابعاد چنين اتهاماتي مي‌شود.
نمونه ساده آن را در جريان جايزه زنان كارآفرين آسيا و اقيانوسيه شاهد بوديم. عدم اطلاع‌رساني درست در خصوص اين فرصت بين‌المللي باعث شد كه اعتراضات گسترده‌يي را از سوي اعضاي اتاق شاهد باشيم. طبيعتا با توجه به اينكه مساله درباره زنان فعال اقتصادي بود، بخش مهمي از اين اعتراضات به سوي نمايندگان زن عضو هيات نمايندگان روانه شد. اطلاع‌رساني نامناسب اتاق كه اعضا آن را عدم اطلاع‌رساني مي‌دانند، باعث شد كه در تماس‌هايي متعدد اعضاي اتاق از اعضاي هيات نمايندگان جواب بخواهند.
من هم به عنوان يك نماينده تلاش زيادي براي آرام كردم اعضا كردم اما متاسفانه اين ديدگاه در آنها ايجاد شد كه داخل اتاق رانت اطلاعاتي وجود دارد و فرصت‌هاي بين‌الملل تنها در اختيار اعضاي هيات نمايندگان قرار مي‌گيرد.
به عنوان يك نماينده حتي تلاش كردم با كمك رييس اتاق ايران مساله را حل كنم و با وجود اينكه آقاي شافعي تمام مسائل را پذيرفت و معتقد بود كه قصوري رخ داده است اما پيگيري‌هاي بعدي اتاق جوابگو نبود و در نهايت شرايط به گونه‌يي پيش رفت كه شكاف ميان اعضاي هيات نمايندگان و اعضاي اتاق پررنگ‌تر شود.
من به عنوان يك عضو اتاق و عضو هيات نمايندگان وظيفه خود مي‌دانستم كه خطر چنين ديدگاهي را به مسوولان اتاق تذكر دهم اما افسوس كه گوش شنوايي وجود نداشت. ما تلاش كرديم حرمت اتاق حفظ شود اما خطر جدايي ميان اعضا و هيات نمايندگان در آينده حتي از خطر شكسته شدن حرمت اتاق شديدتر است.
بحث جايزه زنان كارآفرين آسيا و اقيانوسيه تنها يك مثال است. موضوع به هيچ‌وجه فرد يا افراد خاصي نيستند بلكه اعتراض اعضاي اتاق به درستي به سوي سازكار غلطي است كه امروز در اتاق‌هاي بازرگاني وجود دارد و متاسفانه بايد قبول كرد كه در اتاق‌هاي بازرگاني شاهد رانت‌هاي مختلف به شكل‌هاي گوناگون هستيم.
اگر جلسه‌يي برگزار مي‌شود يا فرصتي مغتنم وجود دارد تنها اطلاع‌رساني به هيات نمايندگان يا حتي بخشي از هيات نمايندگان است و در چنين شرايطي گلايه‌هاي اعضا كاملا صحيح است. در مورد پيش آمده يك تشكل مانند كانون زنان بازرگان در اولويت اطلاع‌رساني قرار گرفت در حالي كه بسياري از بانوان عضو اتاق اصولا عضو اين كانون نيستند.
ما شاهد اين مساله هستيم كه امكانات مختلف اتاق بازرگاني پايتخت به عنوان يكي از مهم‌ترين اتاق‌هاي بازرگاني شهرستان عملا در اختيار چند فرد خاص قرار مي‌گيرد. وقتي چنين مساله اين پيش مي‌آيد نمي‌توانيم به اين اعضا پاسخ داد كه هدف از عضويت در هيات نمايندگان اصولا مساله به دست آوردن فرصت است يا اينكه قرار است عده‌يي به صورت افتخاري بار بقيه اعضا را به دوش بكشند.
ما به عنوان اعضاي هيات نمايندگان وظيفه داريم شرايط عادلانه و فارغ از رانت براي تمام اعضا ايجاد كنيم. مطمئنا شرايط يك كارآفرين در مناطق محروم با شرايط كارآفرين در تهران متفاوت است.
اينكه همه امكانات تنها در اختيار جمعي محدودي از هيات نمايندگان باشد مطمئنا ما را به نتيجه نمي‌رساند بلكه بايد شرايط را به گونه رقم زد كه تمام اعضا حس كنند كه فرصتي برابر براي آنها در نظر گرفته شده است. زمان آنكه اتاق به سكويي براي پرش و بزرگنمايي افراد بدل شود به پايان رسيده است و زمان آن است كه عضو محوري در دستور كار قرار گيرد.
عضو هيات نمايندگان اتاق بازرگاني ايران
