به گزارش اتاق خبر، به نقل از آرمان، در لايحه بودجه سال۱۳۹۸ كل كشور در بخش حمايت از معيشت عمومي و عدالت اجتماعي، اعتباري معادل ۷۰۰۰ميلياردتومان براي استمرار طرح مقابله با فقر مطلق در نظر گرفته شده است.درخصوص مساله فقر بسیاری از اندیشمندان و سیاستگذاران و حتی اقشار مردم به بحث می‌پردازند. اساس بحث آنها این است که برای برخورد با مساله فقر باید مشکل به‌درستی شناسایی شود. «فقر مطلق» یک موضوع عینی است و منظور از آن، عدم توانایی فرد برای تامین حداقل معاش و نیازهایی است که برای حفظ و گذران زندگی، لازم است و در صورتی‌که فرد از آن محروم باشد، توان ادامه زندگی را نخواهد داشت. پنجشنبه گذشته در مراسم رونمایی از لایحه بودجه98، محمدباقر نوبخت اعلام کرد اعتباری معادل ۷۰۰۰میلیاردتومان در لایحه بودجه سال۱۳۹۸ کل کشور در بخش حمایت از معیشت عمومی و عدالت اجتماعی، برای استمرار طرح مقابله با فقر مطلق در نظر گرفته شده است. در سال جاری نیز حدود ۷۰۰۰میلیاردتومان در قانون بودجه پیش‌بینی شده بود تا به منظور افزایش حداقل مستمری خانوارهای هدف، از جمله خانواده‌های تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) اختصاص پیدا کند. اگرچه هنوز گزارشی از سوی دولت درباره چگونگی هزینه‌کرد بودجه سال جاری ارائه نشده و میزان موفقیت آن در اجرای سیاست‌های اعلامی بودجه97، بیان نشده است، اما آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد، چگونگی هدایت این بودجه به سمت جامعه هدف است تا به عنوان یک ردیف بودجه‌ای فراگیر و در راستای افزایش رفاه همگانی، مورد بهره‌برداری قرار نگیرد. سازوکار تعیین اقشار درگیر با شاخص‌های فقر مطلق و تشخیص دهک‌های جامعه نیز از دیگر مسائل مطرح در این امر است. به دلیل فقر اطلاعاتی در مورد درآمدها و میزان رفاه واقعی افراد، دولت همواره با مشکلاتی دست به گریبان بوده است. این فقر اطلاعاتی نه‌تنها در بودجه‌بندی دولت را دچار مشکلاتی می‌کند بلکه ضربه نهایی را هنگام اخذ مالیات وارد می‌آورد. در نهایت دولت به دلیل عدم موفقیت برای دریافت مالیات پیش‌بینی‌شده، در هزینه‌ها دچار کسری بودجه خواهد شد. در همین رابطه، «آرمان» با محمدصادق جنان‌صفت، کارشناس اقتصادی، گفت‌وگو کرده است؛ او بر این باور است که دولت ابتدا باید سازوکار اخذ مالیات را بهبود بخشد و سپس از درآمدهای مالیاتی بهره‌مند شود. جنان‌صفت همچنین معتقد است که دولت با افزایش میزان اشتغال و بهبود شاخص زندگی، در جلوگیری از بازتولید فقر در سال‌های آینده، موفق خواهد بود.
دولت اعلام کرده است که در بودجه سال آینده، مانند سال جاری 7000میلیاردتومان برای مقابله با فقر مطلق اختصاص داده است؛ راهکار هدایت این بودجه به سمت جامعه هدف و جلوگیری از فراگیری مصارف این بخش در رفاه عمومی چیست؟
سازوکار اجرای این فرایند، در اختیار مدیران سازمان برنامه‌وبودجه است؛ مشخص نیست که این میزان قرار است در میان اقشار درآمدی توزیع شود یا بر اساس معیارهای جغرافیایی، به مصرف خواهد رسید. اعلام نشده است که قرار است این ردیف به مصرف معلمان یا بازنشستگان یا افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی برسد یا آنکه در مناطق محروم سیستان و بلوچستان خرج شود. این سازوکار را سازمان برنامه مشخص خواهد کرد. مساله مهم این است که رقمی که می‌تواند جداکننده فقر نسبی از مطلق باشد، چیست و با کدام معیار از هم شناسایی شده‌اند. اینها مسائل مهمی است که باید برای روند صحیح اجرای این طرح پیش‌بینی شود؛ از آنجا که گزارش مشروح و دقیقی از اجرای بودجه سال جاری ارائه نشده است، نمی‌توان مقایسه‌ای در این زمینه صورت داد. به همین دلیل نمی‌شود در مورد افزایش یا کاهش تعداد افراد تحت پوشش این طرح یا بالابردن کیفیت این خدمت‌رسانی، صحبت کرد. جزئیات این رقم در مجلس و هنگام بررسی این لایحه، بیشتر آشکار خواهد شد.
مکانیزم شناسایی جامعه هدف برای مبارزه با فقر مطلق چیست؟ آیا دولت توانسته است ساختاری را برای تشخیص دهک‌ها تشکیل دهد؟
تعاریف مختلفی از فقر و تقسیم‌بندی‌های آن وجود دارد؛ مثلا باید مشخص شود که آیا منظور فقر درآمدی است یا جنسیتی؟ رقم و مرز جداکننده فقر نسبی از مطلق، باید مشخص شود. اعداد و ارقام گوناگونی در این زمینه ارائه می‌شود؛ به نظر می‌رسد برای جزئیات بیشتر باید وزارت رفاه در این مورد آماری ارائه دهد. با توجه به اینکه ما شاهد افزایش نرخ تورم در سال98 خواهیم بود، به نظر می‌رسد این رقم پیش‌بینی‌شده در بودجه، نسبت به قبل رشد کمی از خود نشان نمی‌دهد. جزئیات این امر هنوز منتشر نشده است و نمی‌توان به‌درستی درباره آن داوری کرد.
راهکار دولت‌ها برای جلوگیری از بازتولید فقر و بهبود شاخص‌ها چیست؟
بهترین روش برای فقرزدایی، ایجاد شغل و اشتغالزایی برای افراد جامعه است. باید بتوانیم برای افرادی که توانایی کارکردن دارند، محل کسب درآمد دائمی، پایدار، کافی و باثبات ایجاد کنیم. این بهترین راه‌حل برای فقرزدایی است. بخش عمده‌ای از فقرا را در جامعه، همین افرادی تشکیل می‌دهند که آمادگی کارکردن دارند. بخش‌های دیگری از جامعه فقرا را نیز افرادی تشکیل می‌دهند که توانایی انجام کار را به دلایلی ندارند. برای مثال ممکن است از کار افتاده یا معلول باشند یا آنکه سن آنان از سن اشتغال بالاتر باشد. نهادهای تامین اجتماعی مانند سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره)، این افراد را تحت پوشش خود قرار می‌دهند. اما سازوکار اصلی برای جلوگیری از بازتولید فقر و بهبود شاخص‌ها، ابتدا افزایش رشد اقتصادی کشور است تا بتواند درآمد سرانه را بالا ببرد و در مرحله بعد، ایجاد شغل باثبات و پایدار برای افراد جامعه است.
با توجه به شرایط اقتصادی موجود، آیا بهتر نیست دولت بخشی از درآمدهای مالیاتی را به بازتوزیع در میان دهک‌های پایین و قشر فقیر جامعه اختصاص دهد؟
دولت باید ابتدا بتواند مالیات را اخذ کند تا پس از آن راه توزیع آن به اشکال و انحاء مختلف در میان سازمان‌ها، نهادها و اقشار را معین کند. اصل مالیات را نمی‌توان نادیده گرفت. بر فرض دولت رقم Xریال برای درآمدهای مالیاتی در بودجه98 در نظر گرفته است؛ ابتدا باید بتواند این رقم را به دست آورد و اخذ کند و پس از آن می‌تواند به بازتوزیع این رقم در اشکال متنوع اقدام کند.
در سال جاری شاهد افزایش چشمگیر نرخ تورم و پایین‌آمدن شاخص‌های رفاه بوده‌ایم. همچنین تداوم تورم در سال آینده نیز پیش‌بینی می‌شود. برخی کارشناسان، میزان خط فقر را برای تهران، بالای شش‌میلیون‌تومان تخمین زده‌اند؛ ارزیابی شما چیست؟
میانگین اندازه خانوار در ایران، رقم 3/3 است. تصور من این است که حتی با توجه به افزایش تورم، رقم شش میلیون تومان برای خانوار 3/3نفری، رقم بالایی به نظر می‌رسد. بر این اساس، این رقم برای میانگین خانوار ایرانی، به حدود دومیلیون تومان در ماه می‌رسد که حتی با توجه به افزایش قیمت‌ها رقم بالایی است. دولت رقم خط فقر را اعلام نکرده است، دولت باید تمامی جزئیات بودجه در این موارد را به مردم توضیح دهد که هنوز اتفاق نیفتاده است. به نظر می‌رسد که رقم مورد نظر را بتوان با مراجعه به درآمد و هزینه خانوارها که بانک مرکزی و مرکز آمار هر ساله، اندازه‌گیری می‌کنند، تخمین زد. این رقم به نظر من حدود 5/3میلیون‌تومان برای خانوار است.
