حمزه نوذری. عضو هیئتعلمی گروه جامعهشناسی دانشگاه خوارزمی
ویروس کرونا با همه مسائل و مشکلاتی که برای جامعه ایران داشته است، از مسائل و مشکلات اقتصادی گرفته تا رنج و درد بسیارِ کسانی که عزیزانی را به دلیل ابتلا به این ویروس از دست دادهاند و از اضطراب، دشواری و ایثار پزشکان و پرستاران و کادر پزشکی که با این ویروس دستوپنجه نرم میکنند، اما سویه دیگری هم دارد. شیوع ویروس کرونا رخدادی است که فراتر از همه رخدادهای جامعه ایران در طول صد سال گذشته انسانمحوری را برای جامعه ایران به ارمغان آورده است. انسان، محوریت پیدا کرده است. آیین و مراسم و مناسک مذهبی، ورزشی، آموزشی و... برای حفظ جان انسان به تعلیق درآمد. همه چیز فدای حفظ جان یک انسان به قول یورگن کلوپ، مربی نامدار لیورپول اگر تعلیق فوتبال برای حفظ سلامتی یک نفر باشد، ما حاضریم برای همیشه فوتبال را کنار بگذاریم. در تمام گوشه و کنار ایران فریاد حفظ جان انسان و مسئولیت در برابر آن بیش از هر زمان دیگری به گوش میرسد. انسان دیگر ابزار نیست. برای حفظ آرمان دیگری فدا نمیشود. خود انسان هدف است و مهمتر از هرچیز دیگر. به نظر میرسد نوعی اومانیسم در ایران شکل گرفته است. فریادهای امروز افراد چه بر سر دیگران و چه بر سر دولت فریاد انسانمحوری و انسانگرایی است. فریاد مسئولیت انسان در مقابل خودش و دیگران. این سویه امیدوارکننده شیوع ویروس کرونا است. باید مراقب بود چیزی این انسانمحوری را از ما نگیرد. همه چیز در خدمات انسان باقی بماند و انسان ابزار چیز دیگری نشود. همه عرصههای اقتصادی، سیاسی، مذهبی و... مجبور شدند انسانمحوری را بپذیرند؛ این انسان، چه مؤمن باشد چه نباشد، چه مثل ما فکر کند چه فکر نکند. کدام رخداد تاریخی در ایران چنین ناقوس انسانمحوری را به صدا درآورده است. بیایید اینگونه فکر کنیم که هر زمان لازم باشد برای حفظ جان یک انسان همه چیز را تعلیق کنیم.این سوال مطرح شد که آیا شیوع ویروس کرونا میتواند تحولات سیاسی و اجتماعی در ایران به دنبال داشته باشد؟ در جواب باید گفت این تحول رقم خورده است. بزرگترین تحول انسانمحوری است و انسان در خدمت چیزی نیست. دیگر جان انسان فدای چیزی نمیشود. خود انسان بی هیچ قیدی مهم است.انسان نقطه مرکزی و بنیادی است که تمامی رویهها و سازوکارهای جامعه انسانیسازی میشود. انقیاد آشکار و پنهان انسان فرو ریخته و ارجاع به هرچیزی جز خود انسان تحتالشعاع قرار گرفته است.شاید بحث از پررنگ شدن جامعه مدنی، اهمیت حضور دولت در ارائه خدمات رفاهی، اقتصادی و... افزایش مسئولیت فردی در اثر همهگیری ویروس کرونا درست و منطقی باشد اما انسانیسازی هستی مفهوم بهتری برای توصیف سویه دیگر این وضعیت است.