سفر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، به قرقیزستان و مشارکت فعال در اجلاس نخست‌وزیران اتحادیه اقتصادی اوراسیا نقطه عطفی در سیاست خارجی دولت چهاردهم است. این سفر با تأکید بر موافقت‌نامه تجارت آزاد، عضویت ناظر ایران و توسعه روابط با کشورهای منطقه، نشان‌دهنده راهبردی تازه در پیوند اقتصاد، سیاست و امنیت منطقه‌ای است.

جمهوری اسلامی ایران پس از سال‌ها مذاکره و همکاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا، از سال ۱۴۰۳ به عضویت ناظر این اتحادیه درآمد.

سفر معاون اول رئیس‌جمهور به قرقیزستان و حضور در اجلاس نخست‌وزیران اتحادیه، نخستین آزمون جدی دولت چهاردهم در پیگیری عملی این عضویت بود. اجرای موافقت‌نامه تجارت آزاد و قرار گرفتن ۸۷ درصد اقلام صادراتی ایران در فهرست تعرفه صفر، ظرفیت‌های تازه‌ای برای رشد صادرات و افزایش سهم ایران از بازار ۸۰۰ میلیارد دلاری این اتحادیه فراهم کرده است.

این روند می‌تواند علاوه بر تنوع‌بخشی به بازارهای صادراتی، ایران را از فشارهای تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مصون‌تر سازد. تقویت دیپلماسی اقتصادی و امنیت منطقه‌ای دیدارهای دوجانبه عارف با مقامات روسیه و قرقیزستان نشان داد که دولت چهاردهم دیپلماسی اقتصادی را با ملاحظات امنیتی و سیاسی پیوند زده است.

تأکید بر تسهیل رفت‌وآمد فعالان اقتصادی، لغو روادید، ایجاد پروازهای مستقیم و فعال‌سازی کمیسیون مشترک همکاری‌ها میان ایران و قرقیزستان، نشان‌دهنده رویکردی راهبردی برای کاهش موانع همکاری است. همچنین طرح مسائل امنیتی چون حمله رژیم صهیونیستی به ایران و محکومیت آن در سطح اتحادیه، بیانگر آن است که تهران به دنبال هم‌افزایی سیاسی و امنیتی در کنار همکاری اقتصادی با کشورهای عضو اوراسیا است.

ظرفیت‌سازی برای همگرایی منطقه‌ای در برابر فشارهای خارجی عارف در سخنرانی خود در اجلاس اوراسیا با اشاره به جنایات رژیم صهیونیستی و بی‌عملی شورای امنیت، بر ضرورت همبستگی منطقه‌ای تأکید کرد. ایران بر این باور است که سازمان‌هایی چون اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری اقتصادی (اکو) می‌توانند با ایجاد سازوکارهای مشترک، اقتصاد منطقه‌ای را در برابر فشارها و چالش‌های غرب مقاوم سازند.

حضور ایران در این اتحادیه فرصتی است برای تقویت همگرایی اقتصادی و حتی سیاسی در آسیای مرکزی، قفقاز و روسیه که می‌تواند نظم نوین منطقه‌ای را شکل دهد. فرصت‌های آینده؛ از کریدور شمال-جنوب تا انرژی و فناوری یکی از محورهای مهم سفر معاون اول رئیس‌جمهور، گفت‌وگو درباره بهره‌گیری از ظرفیت‌های ترانزیتی و ژئوپلیتیکی ایران بود. قرقیزستان دسترسی به آب‌های آزاد ندارد و استفاده از کریدور شمال-جنوب با مشارکت ایران می‌تواند تحولی اساسی در تجارت منطقه ایجاد کند. همچنین پیشنهاد توسعه همکاری‌ها در حوزه‌های انرژی، فناوری‌های نوین و مواصلات ریلی و جاده‌ای، ایران را به یک حلقه راهبردی در پیوند اقتصاد اوراسیا بدل می‌سازد. در صورت پیگیری عملی این پروژه‌ها، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند هم منافع اقتصادی خود را افزایش دهد و هم جایگاه ژئوپلیتیکی‌اش را در منطقه ارتقا دهد.