يوسف حسن پوركارسالاري*
آرمان- ايران به جهت برخورداري از مزيت‌هاي طبيعي فراوان از جمله دسترسي به آب‌هاي آزاد و مرزهاي مشترك آبي و خاكي با بسياري از كشورها، دسترسي به منابع انرژي فراوان نفت و گاز، ذخاير معدني متنوع و فراوان، پتانسيل بالايي جهت تبديل شدن به قطب‌هاي صادراتي در حوزه نفت، گاز و محصولات پتروشيمي، صنعتي و معدني دارد
. تحقق اين هدف، مستلزم دسترسي آسان و بدون موانع به بازار مصرف منطقه و تقاضاي جهاني و دسترسي به دانش فني روز دنياست كه تنها در چارچوب تعامل هدفمند با اقتصاد جهاني قابل تحقق است. اين موضوع در برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور به ويژه در برنامه چهارم توسعه نيز تاكيد شد. در چند سال اخير تعاملات ايران با اقتصاد جهاني با موضوع ديپلماسي هسته‌اي با 6 كشور بزرگ اقتصادي دنيا گره خورده و بدون حل اين مساله پيشرفت اقتصادي كشور از ناحيه صادرات با كندي صورت خواهد گرفت.
در اين بين كسوف ديپلماسي هسته‌اي بين ايران با 6 كشور بزرگ اقتصادي دنيا مي‌تواند موجب تشديد تاخير در بهره‌مندي از پتانسيل‌هاي خدادادي كشور و در مقابل نيز تقويت رقباي صادراتي منطقه نظير عربستان، قطر و امارات به ويژه در استفاده از منابع خدادادي مشترك شود. ايران در حوزه نفت و گاز داراي میدان نفتی مشترك بزرگی با عربستان و قطر و ساير كشورهاي عربي است كه با پدیده شتاب گرفتن مهاجرت نفت و گاز در میدان مشترک با اين كشورها به ويژه قطر، امارات و عربستان روبه‌رو است. مهاجرت بیش از یک تریلیون فوت مکعب گاز از ایران به سمت امارات، تولید روزانه بیش از 400هزار بشکه نفت توسط عربستان از میدان نفتی مرجان (ده برابر ايران) كه مشترك با ميدان نفتي فروزان ايران است نمونه‌هايي از فرصت‌‌سوزي‌ها به نفع اين كشورهاست.
عربستان با اضافه توليد نفت خود به سطح 9 ميليون و دويست هزار بشكه در روز، جاي توليد يك ميليون بشكه نفت كشورمان را كه به جهت تحريم امكان فروش آن نيست، نصيب خود كرده است. با ادامه وضعيت موجود با در نظر گرفتن قيمت جهاني بازار نفت در سطح 100 دلار، درآمد روزانه نزديك به 100 ميليون دلار به جاي واريز به خزانه كشور به خزانه اين كشور واريز مي‌شود. از سوي ديگر اين كشور با صرف هزينه‌هاي بالاي سرمايه‌گذاري امكان توليد بيش از 9 ميليون بشكه را فراهم كرده است كه با توجه به توسعه نفت‌های رسوبی (شیل اویل) از حيث امنیت تقاضا برای فروش نفت خود با تهدید مواجه است. بنابراين موفقيت ديپلماسي هسته‌اي ايران با غرب و افزايش سطح توليد ايران به 2 ميليون بشكه نفت در روز يك چالش اساسي براي كشوري نظير عربستان محسوب مي‌شود كه با مازاد توليد مواجه است.
همچنين عربستان با ظرفیت تولید بیش از ۶۰ میلیون تن در سال (ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران به ۵۵ میلیون تن) يكي از بزرگترين رقبای صادراتي محصولات پتروشیمی كشورمان در منطقه خاورميانه محسوب مي‌شود كه با توجه به رقابتي كه با ايران در پيش گرفته مسيرهاي توسعه اين صنعت را در پيش گرفته و ظرفیت اين كشور تا پنج سال آینده از مرز ۱۳۰ میلیون تن در سال خواهد گذشت. در حالي كه ايران با سرمايه‌گذاري در ۶۳ طرح احداث صنايع توليد محصولات پتروشيمي ظرفیت جدید آن تا پایان برنامه پنجم توسعه بيش از دو برابر فعلي خواهد شد.
ادامه تحريم صنعت پتروشيمي كشور در كنار تحريم بخش حمل و نقل و خدمات مالي از سوي غرب زمينه را براي عربستان سعودی برای دستیابی به عنوان بزرگترین توليدكننده و صادرکننده محصولات پتروشیمی و پلیمری خاورمیانه هموار خواهد كرد. كلام آخر اين‌كه چنانچه چراغ ديپلماسي هسته‌اي تيم مذاكراتي ايران در تعامل هدفمند با كشورهاي1+5 روشن‌تر شود. ترديدي نيست كه بال‌هاي مسيرهاي توسعه صنعتي كشور كه مبتني بر توسعه فناوري و تعامل با اقتصاد جهاني است گشوده خواهد شد و مسيرهاي حركت چرخ‌هاي اقتصادي كشور با تكيه بر توانمندي‌هاي داخلي باز خواهد شد.
*رئيس پژوهشكده مطالعات راهبردي موسسه مطالعات بازرگاني
کد خبر:
47873
تاریخ انتشار: 4 آذر 1392 - 09:36
يوسف حسن پوركارسالاري*
آرمان- ايران به جهت برخورداري از مزيت‌هاي طبيعي فراوان از جمله دسترسي به آب‌هاي آزاد و مرزهاي مشترك آبي و خاكي با بسياري از كشورها، دسترسي به منابع انرژي فراوان نفت و گاز، ذخاير معدني متنوع و فراوان، پتانسيل بالايي جهت تبديل شدن به قطب‌هاي صادراتي در حوزه نفت، گاز و محصولات پتروشيمي، صنعتي و معدني دارد
. تحقق اين هدف، مستلزم دسترسي آسان و بدون موانع به بازار مصرف منطقه و تقاضاي جهاني و دسترسي به دانش فني روز دنياست كه تنها در چارچوب تعامل هدفمند با اقتصاد جهاني قابل تحقق است. اين موضوع در برنامه‌هاي توسعه‌اي كشور به ويژه در برنامه چهارم توسعه نيز تاكيد شد. در چند سال اخير تعاملات ايران با اقتصاد جهاني با موضوع ديپلماسي هسته‌اي با 6 كشور بزرگ اقتصادي دنيا گره خورده و بدون حل اين مساله پيشرفت اقتصادي كشور از ناحيه صادرات با كندي صورت خواهد گرفت.
در اين بين كسوف ديپلماسي هسته‌اي بين ايران با 6 كشور بزرگ اقتصادي دنيا مي‌تواند موجب تشديد تاخير در بهره‌مندي از پتانسيل‌هاي خدادادي كشور و در مقابل نيز تقويت رقباي صادراتي منطقه نظير عربستان، قطر و امارات به ويژه در استفاده از منابع خدادادي مشترك شود. ايران در حوزه نفت و گاز داراي میدان نفتی مشترك بزرگی با عربستان و قطر و ساير كشورهاي عربي است كه با پدیده شتاب گرفتن مهاجرت نفت و گاز در میدان مشترک با اين كشورها به ويژه قطر، امارات و عربستان روبه‌رو است. مهاجرت بیش از یک تریلیون فوت مکعب گاز از ایران به سمت امارات، تولید روزانه بیش از 400هزار بشکه نفت توسط عربستان از میدان نفتی مرجان (ده برابر ايران) كه مشترك با ميدان نفتي فروزان ايران است نمونه‌هايي از فرصت‌‌سوزي‌ها به نفع اين كشورهاست.
عربستان با اضافه توليد نفت خود به سطح 9 ميليون و دويست هزار بشكه در روز، جاي توليد يك ميليون بشكه نفت كشورمان را كه به جهت تحريم امكان فروش آن نيست، نصيب خود كرده است. با ادامه وضعيت موجود با در نظر گرفتن قيمت جهاني بازار نفت در سطح 100 دلار، درآمد روزانه نزديك به 100 ميليون دلار به جاي واريز به خزانه كشور به خزانه اين كشور واريز مي‌شود. از سوي ديگر اين كشور با صرف هزينه‌هاي بالاي سرمايه‌گذاري امكان توليد بيش از 9 ميليون بشكه را فراهم كرده است كه با توجه به توسعه نفت‌های رسوبی (شیل اویل) از حيث امنیت تقاضا برای فروش نفت خود با تهدید مواجه است. بنابراين موفقيت ديپلماسي هسته‌اي ايران با غرب و افزايش سطح توليد ايران به 2 ميليون بشكه نفت در روز يك چالش اساسي براي كشوري نظير عربستان محسوب مي‌شود كه با مازاد توليد مواجه است.
همچنين عربستان با ظرفیت تولید بیش از ۶۰ میلیون تن در سال (ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی ایران به ۵۵ میلیون تن) يكي از بزرگترين رقبای صادراتي محصولات پتروشیمی كشورمان در منطقه خاورميانه محسوب مي‌شود كه با توجه به رقابتي كه با ايران در پيش گرفته مسيرهاي توسعه اين صنعت را در پيش گرفته و ظرفیت اين كشور تا پنج سال آینده از مرز ۱۳۰ میلیون تن در سال خواهد گذشت. در حالي كه ايران با سرمايه‌گذاري در ۶۳ طرح احداث صنايع توليد محصولات پتروشيمي ظرفیت جدید آن تا پایان برنامه پنجم توسعه بيش از دو برابر فعلي خواهد شد.
ادامه تحريم صنعت پتروشيمي كشور در كنار تحريم بخش حمل و نقل و خدمات مالي از سوي غرب زمينه را براي عربستان سعودی برای دستیابی به عنوان بزرگترین توليدكننده و صادرکننده محصولات پتروشیمی و پلیمری خاورمیانه هموار خواهد كرد. كلام آخر اين‌كه چنانچه چراغ ديپلماسي هسته‌اي تيم مذاكراتي ايران در تعامل هدفمند با كشورهاي1+5 روشن‌تر شود. ترديدي نيست كه بال‌هاي مسيرهاي توسعه صنعتي كشور كه مبتني بر توسعه فناوري و تعامل با اقتصاد جهاني است گشوده خواهد شد و مسيرهاي حركت چرخ‌هاي اقتصادي كشور با تكيه بر توانمندي‌هاي داخلي باز خواهد شد.
*رئيس پژوهشكده مطالعات راهبردي موسسه مطالعات بازرگاني
