اتاق نیوز- سال ٢٠١٥، پنجاهمین سال شروع روابط اقتصادی و دیپلماتیک بین ایران و فیلیپین است. در طول این نیم‌قرن، تهران و مانیل در تجارت دوجانبه خود، فراز‌و‌نشیب‌های زیادی را تجربه کرده‌اند. شاید مهم‌ترین نماد فیلیپینی‌ها در ایران، موز باشد و از آن طرف، نماد اقتصادی ایران در فیلیپین، پسته، زعفران و البته نفت. روابط ما با ساکنان سرزمین «موز»، اما در سال‌های اخیر بالا و پایین داشته است. درحال‌حاضر به‌خاطر تحریم‌ها، کمی از بده‌بستان‌های اقتصادی بین ایران و فیلیپین کاسته شده است، ولی بههرحال، هنوز که هنوز است، مرغوب‌ترین و باکیفیت‌ترین موزهای بازار ایران، محصول مجمع‌الجزایر فیلیپین هستند.
از سوی دیگر، ایرانی‌های زیادی نیز به‌عنوان دانشجو، و به‌ویژه در رشته دندان‌پزشکی، در کشور فیلیپین مشغولِ تحصیل هستند و حسابی در این کشور، دلار خرج می‌کنند. خبرنگار «شرق» برای بررسی آخرین وضعیت مناسبات اقتصادی بین تهران و مانیل به سفارت فیلیپین رفت تا با «ادواردو مارتین آرمنیز»، سفیر این کشور در ایران، گفت‌وگویی داشته باشد. در ادامه پاسخ‌های دیپلمات شماره یک فیلیپین در ایران به سؤالات «شرق» از نظر می‌گذرد.
آخرین آمار مربوط به حجم مبادلات بین ایران و فیلیپین چه رقمی است؟
سال گذشته حجم کل مبادلات تجاری بین ایران و فیلیپین به ارزشی بالغ‌بر ١٥٠ میلیون دلار رسید که سهم صادرات از مبدأ فیلیپین به ایران، حدود ٨٩ میلیون دلار و سهم صادرات ایران به فیلیپین نزدیک به ٥٦ میلیون دلار بود.
این ترکیب را جزئی‌تر بررسی کنیم. بیشتر چه محصولاتی از ایران روانه فیلیپین می‌شود؟
سال گذشته میلادی، بیشترین حجم صادرات ایران به فیلیپین، مربوط به گاز طبیعی بود و مقدار کمی نیز به پسته، زعفران و کشمش اختصاص داشت.
فرمودید گاز طبیعی؟ تا‌آنجا‌که من اطلاع دارم، خطِ لوله‌ای بین ایران و فیلیپین برای انتقال گاز طبیعی وجود ندارد؛ بفرمایید گاز طبیعی چگونه از فیلیپین سر در می‌آورد؟
گاز طبیعی به‌وسیله مخزن‌های مخصوصی توسط کشتی‌های تجاری از خلیج‌فارس بارگیری می‌شود و از راه اقیانوس هند به‌سمت فیلیپین، حمل می‌شود. این مسئله را توضیح بدهم که به‌خاطر موقعیت جغرافیایی کشور من که به‌صورت مجمع‌الجزایر است، امکان واردات گاز توسط خطوط انتقال، میسر نیست.
غیر از گاز، کشور شما خریدار نفت ایران هم هست. روزانه چند بشکه نفت از ایران توسط فیلیپین خریداری می‌شود؟
رقم دقیقی را بعد از سال ٢٠١٢ نمی‌توانم بگویم. شاید چیزی نزدیک‌به صفر بشکه! همان‌طور که می‌دانید با وضع تحریم‌های شدید بعد از سال ٢٠١٢، عملا سازمان ملل و شورای امنیت، کار خرید نفت از ایران را ممنوع کرده بود، ولی تا پیش از سال ٢٠١٢، حدود یک میلیون بشکه نفت به‌صورت سالانه از ایران به فیلیپین وارد می‌شد. ما امیدواریم با پایان تحریم‌ها این مقدار در سال ٢٠١٥ افزایش یابد. اگر تحریم‌ها برداشته نشود، حجم تجارت کمتر هم خواهد شد، بنابراین ما مجبوریم واردات نفت را از کشورهای دیگر انجام دهیم، البته یک مسئله دیگر هم وجود دارد و آن این است که شرکت‌های فیلیپینی چون خصوصی هستند، می‌توانند براساس سیاست‌های خود تصمیم بگیرند و مختار هستند از ایران، نفت بخرند یا نخرند.
با تمام این تفاسیر، آیا کشور شما به‌دلیل اینکه از ایران نفت نمی‌خرد، متضرر شده یا فرقی به حالش نمی‌کند؟
اگرچه شرکت ملی نفت فیلیپین نمی‌تواند به‌دلیل تحریم‌ها از ایران نفت خریداری کند، اما از جاهای دیگری این محدودیت خرید را جبران می‌کند. هرچند، قیمت تمام‌شده نفت ایران نسبت‌به کشورهای دیگر، خیلی ارزان است. در گذشته، حدود ١٠ درصد از نفت مورد نیاز فیلیپین از ایران انجام می‌شد و بیشترین میزان نیز از عربستان سعودی خریداری می‌شد. بههرحال، بستگی به تقاضا دارد که چه میزان باشد، چون ما قیمت‌ها را از اوپک می‌گیریم و برای ما فرقی نمی‌کند و ایران نیز عضو اوپک است. این بستگی دارد به اینکه چه کسی قیمت بهتری بدهد، البته بازهم تکرار کنم که در فیلیپین خرید نفت برعهده شرکت‌های خصوصی است و آنها در این مورد تصمیم‌گیری می‌کنند. تازمانی‌که موانع تحریم وجود داشته باشد، دولت فقط می‌تواند این تحریم‌ها را اعلام کند، ولی نمی‌تواند روی تصمیم‌گیری آنها تأثیری داشته باشد، مگر اینکه تحریم‌ها، جنبه سیاسی داشته باشد. در فیلیپین دولت فقط شرایط را فراهم می‌کند و بازار آزاد است، ولی قطعا اگر تحریم‌ها برداشته شود، شرایط بهتری برای تبادل انرژی ایجاد می‌شود.
با توجه به تکیه اقتصاد فیلیپین بر بخش خصوصی، آیا از سال ٢٠١٢ به بعد، پیش‌آمده فیلیپین برای دورزدن تحریم‌ها به ایران کمک کرده باشد؟
همان طور که گفتم بعد از سال ٢٠١٢، صادرات ایران به فیلیپین کم شد، ولی ادامه پیدا کرد. در زمینه صادرات موز و آناناس فرصت‌های زیادی وجود دارد و صادرات انجام می‌شود، ولی به‌خاطر یک سری محدودیت‌ها بازرگانان نمی‌توانند پول را مبادله کنند و این برای بازرگانان سخت است.
اما این جواب سؤال من نبود!
(لبخند سفیر)
ناچارا بگذریم. بپردازیم به صادرات محصولات فیلیپینی به ایران. سال ٢٠١٤، چه میزان موز به ایران صادر شده است؟
اگر بخواهیم ارزش مالی آن را در نظر بگیریم، فکر می‌کنم چیزی حدود ٥٩ میلیون دلار. این هم به دلیل آن است که خوشبختانه مردم ایران موز دوست دارند و بازار خوبی برای این محصول در کشور شما، وجود دارد.
به‌جز موزها، دانشجویان ایرانی‌ای که برای تحصیل به فیلیپین می‌روند هم منبع درآمد خوبی محسوب می‌شوند. گردش مالی درآمد حاصل از این بخش چقدر است؟
درحال‌حاضر که متأسفانه، تعداد دانشجویان به‌دلیل تحریم‌ها کم شده است و البته تعداد دانشگاه‌هایی که ایرانیان بتوانند در آن درس بخوانند و معتبر باشند هم کم است. براساس اطلاعاتی که من دارم، بیشترین تعداد دانشجویان ایرانی در استرالیا، مالزی و سپس در فیلیپین هستند. دانشجویان ایرانی‌ای که در فیلیپین تحصیل می‌کنند، تمایل دارند همان‌جا بمانند و مشغولبهکار شوند، البته مشکل است که تخمین زد تعداد آنها، چقدر است. بااین‌حال، این نکته را به صحبت‌های خود اضافه کنم که تحصیل در دانشگاه‌های فیلیپین، هزینه آن‌چنانی ندارد و پول خرج‌کردن دانشجویان ایرانی بیشتر مربوط به هزینه‌های‌شان در بخش مسکن، خوراکی‌ها و...، می‌شود.
نکته جالب این است که دانشجویان ایرانی به فیلیپین می‌روند و دانشجویان فیلیپینی برای تحصیل به آمریکا می‌روند. اگر دانشگاه‌های فیلیپین معتبر است، چرا دانشجویان بومی در کشور خودتان، تحصیل نمی‌کنند؟
اولا نمی‌توان گفت تعداد زیادی از دانشجویان فیلیپینی به آمریکا می‌روند، دوما، کسانی که به آمریکا می‌روند دو دسته‌اند: یا وضع مالی خانوادگی خوبی دارند یا اینکه از بورسیه تحصیلی برخوردار می‌شوند، هرچند نمی‌توان گفت کیفیت یک دانشگاه در فیلیپین خوب است یا نه، چون هر کشوری مطابق با نیازهای خود به ایجاد دانشگاه می‌پردازد و از روی ظاهر آن، نمی‌توان کیفیت‌اش را مشخص کرد.
می‌توانم از شما بپرسم، از فیلیپین چه محصولاتی به آمریکا صادر می‌شود؟
بیشترین مبادلات ما با آمریکا مربوط به خدمات تلفنی و ارتباطی و این دست موارد می‌شود. از فیلیپین، به‌دلیل ارزان‌بودن، بیشتر محصولات خانگی مانند مبل به آمریکا صادر می‌شود؛ مثلا شهرهای زیادی در فیلیپین وجود دارند که به‌صورت انبوه به تولید مبل می‌پردازند و این محصول را به‌وسیله کشتی به شهرهای مختلف ایالات متحده، صادر می‌کنند. همچنین بخشی از نیروهای کار فیلیپینی در صنعت هتلداری آمریکا مشغولبهکار هستند. آمریکا به‌دلیل ارزان‌بودن دستمزد نیروی کار فیلیپینی، ترجیح می‌دهد در صنعت گردشگری و هتلینگ خود از کارگران فیلیپینی به‌عنوان پیش‌خدمت و گارسون استفاده کند. همچنین، باز باید از محصول موز نام ببرم که بخشی از تولیدات باغداران فیلیپینی، که به ایران صادر نمی‌شود (می‌خندد)، سر از آمریکا در می‌آورد! توضیحی بدهم که حدود ١٠ میلیون نفر خارج از فیلیپین هستند که ٥٠ درصد آنها به کارهای اجباری در خاورمیانه اشتغال دارند، مانند پرستاری و اینها و ٥٠ درصد دیگر، هم به آمریکا مهاجرت کرده‌اند.
به دو کشور ایران و فیلیپین برگردیم. فیلیپین در چه بخش‌هایی از اقتصاد خود به کمک ایران، نیاز دارد؟
ما در زمینه‌هایی چون نانو، تکنولوژی و بیوتکنولوژی به کمک‌های ایران احتیاج داریم، چون کشور شما در این موارد از فیلیپین برتر است. بنابراین در این بخش، پتانسیل همکاری وجود دارد، به‌ویژه، در زمینه مهمی چون نانو که ایران در عرصه جهانی، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و کمک‌هایش می‌تواند برای دانشمندان جوان فیلیپینی، بسیار جذاب و خوب باشد.
در کشور شما، سوبسید و یارانه از سوی دولت به شهروندان پرداخت می‌شود؟
به‌طورکلی پرداخت یارانه به شکل نقدی وجود ندارد، البته برای افراد فقیر یک سیستم یارانه‌ای هست که این دسته از افراد بتوانند فرزندان خود را به مدرسه بفرستند و دیگر ملزومات اجتماعی خود را تأمین کنند. این یارانه می‌تواند به‌صورت کارت پول به آنها داده شود یا اینکه به‌صورت کمک غذایی به آنها اختصاص داده شود، البته شکل سومی هم وجود دارد که ترکیبی از دو مورد است.
آیا در کشور شما هم مثل ایران، کارت انرژی وجود دارد؟
خیر. چیزی به اسم کارت انرژی در فیلیپین وجود ندارد. توضیح کوتاهی بدهم که بیشتر شهروندان فیلیپینی از وسایل نقلیه عمومی استفاده می‌کنند. اگر بخواهند از اتوبوس استفاده کنند، باید بهای آن را بپردازند. درحال‌حاضر چیزی مثل کوپن انرژی هم وجود ندارد، اگرچه کوپن انرژی حدود ٤٠ سال پیش در فیلیپین توزیع می‌شد.
فیلیپین، یک کشور مجمع‌الجزیره‌ای است. این مجمع‌الجزایر از چند جزیره تشکیل شده است؟
هفت‌هزارو ١٠٧ جزیره.
دولت چگونه توانسته است انرژی مورد نیاز این جزیره‌ها را تأمین کند؟ آیا لوله‌کشی گاز شده است؟
کار دشواری است، اما دولت توانسته با استفاده از کشتی‌ها و کانتینرها، کار انتقال انرژی اعم از نفت، گاز و گازوئیل را انجام دهد. لوله‌کشی یک گزینه پرهزینه و سخت برای انرژی‌رسانی در فیلیپین به‌حساب می‌آید.
اقتصاد این جزایر به چه صورتی است؟
اقتصاد بیشتر جزایر فیلیپین مبتنی‌بر کشاورزی است. در مورد چگونگی آن باید گفت که خرید‌و‌فروش محصولات کشاورزی بین جزایر برقرار است و این تبادل کالا، ارزش افزوده خوبی ایجاد می‌کند.
آیا فیلیپین کاری برای استخراج نفت انجام داده است؟
فعلا کاری برای استخراج نفت در فیلیپین صورت نگرفته است، اما درحال‌حاضر مقدار کمی گاز طبیعی تولید می‌شود.
اقتصاد فیلیپین چقدر به نفت وابسته است؟
حدود ٦٠ درصد اقتصاد کشورم به انرژی وابسته است.
برسیم به بحث اقتصاد گردشگری؛ بیشترین مقصد گردشگری فیلیپینی‌ها در ایران کجاست؟
بیشترین مقصد گردشگری شهروندان فیلیپینی، جزیره کیش است. در طول سال، هفت تور گردشگری از مبدأ فیلیپین به مقصد ایران، برنامه‌ریزی می‌شود.
چرا توریستهای فیلیپینی بیشتر به کیش می‌روند؟
دلیلش ساده است چون سفر به این جزیره، ویزا نمی‌خواهد.
از ایران چند نفر به فیلیپین به‌عنوان توریست سفر می‌کنند؟
کمتر از سه‌هزار نفر.
شما، به‌شخصه، به‌عنوان گردشگر از کدام شهرهای ایران دیدن کرده‌اید؟
به تبریز، مشهد، اصفهان و شیراز سفر کرده‌ام.
چندی‌پیش یکی از مقامات فیلیپینی گفته بود ایران می‌تواند در صنعت خودرو به فیلیپین کمک کند. تاکنون همکاری‌هایی بین ایران و فیلیپین صورت گرفته است؟
ما خوشحال می‌شویم در زمینه‌هایی مثل تولید خودرو و لوازم یدکی، دو کشور باهم همکاری کنند، بااین‌حال باید این را بگویم که فیلیپین مثل ایران، چیزی به‌نام کارخانه تولید خودرو ندارد و بیشتر، در زمینه مونتاژ مشغولِ فعالیت است، مثلا خودروهایی از شرکت‌هایی مثل تویوتا و نیسان در فیلیپین مونتاژ می‌شوند، البته تمایل داریم با کمک کشوری مثل ایران، کارخانجات تولید خودرو در فیلیپین احداث شود.
بیشتر منبع درآمد دولت فیلیپین از کدام بخش است؟
بیشتر از مالیاتی است که از گمرک گرفته می‌شود.
در سال ٢٠١٤، فیلیپین بیشترین نرخ رشد اقتصادی، حدود ٧,٥ درصد، را داشته است. چگونه به این نرخ بالای رشد رسیدید؟
بههرحال، کاهش قیمت نفت، اینبار بهنفع فیلیپین شد و به افزایش آهنگ رشد اقتصادی انجامید، بااین‌حال ما تلاش می‌کنیم با توسعه پایدار، رشد اقتصادی در فیلیپین همچنان در سطح بالایی باشد.
منبع:شرق
