ماجراي اسرارآميزترين قرارداد صادرات گاز ايران به جاهاي باريك كشيده است. در اين سو، برخي اعضاي هيات‌مديره سابق شركت ملي نفت را به بازداشتگاه فرستاده و در آن سو، هيات حل اختلاف بين‌المللي به شور نشسته تا رأي بنويسد. هرچند بازداشت مديراني كه سال‌ها باشرافت كار كرده‌اند، به سرعت پايان يافت و از آنان دلجويي شد اما گروهي به دنبال كشف جرم در اين پرونده هستند تا با موضوع فساد در قرارداد، ورق را در هيات حل اختلاف بين‌المللي برگردانند. از وقتي محمدرضا رحيمي، در كسوت رييس ديوان محاسبات، با بالا بردن نقشه ايران، قرارداد كرسنت را به عنوان خيانت‌‌بارترين قرارداد پس از انقلاب معرفي كرد تا وقتي خودش به صورت اتفاقی در دفتر مرحوم كردان حضور یافت تا مذاكرات كرسنت پيش برود، معلوم بود كه كرسنت قرارداد پیچیده‌ای است.
براساس قراردادي كه شركت كرسنت پتروليوم شارجه، 10 سال پيش امضا كرده بود بايد گاز ميدان سلمان ايران از پايان سال 2005 به امارات مي‌رفت. با 125ميليون مترمكعب در روز شروع مي‌شد و به روزانه 500ميليون مترمكعب مي‌رسيد. ايران اما به دليل قيمت پايين قرارداد هيچ‌وقت حاضر نيست آن را اجرا كند. همه ماجرا هم از اين قرار بود كه قيمت نفت با سيري كاهنده حدود 18دلار بود و كسي فكر نفت صددلاري را نداشت. حالا هيچ‌كس حاضر نيست گازي را كه ايران به قيمت 1/7 دلار در هر ميليون BTU از تركمنستان مي‌خرد، پايين‌تر به كرسنت بفروشد.
حالا مجيد جعفر به جاي پدر نشسته است. وقتي در حاشيه نوزدهمين همايش نفت و گاز خاورميانه در دوبي، پيشنهاد مصاحبه مي‌دهم با اما و اگر مي‌پذيرد. پشت ميزهايي كه براي ناهار در هتل «مينا السلام» تعبيه شده مي‌نشينيم. مديرعامل شركت نفتي كرسنت پتروليوم به همكاري 40ساله‌شان با ايران در ميدان مبارك اشاره مي‌كند. او تاكيد مي‌كند كه حاضر است قيمت قرارداد را بالا ببرد اما از رقم آن چيزي نمي‌گويد. منابع معتبر می‌گویند كه كرسنت به قيمت حدود چهاردلار در هر ميليون BTU گاز راضي شده است. قيمتي كه هنوز با آنچه ايران مي‌خواهد اختلاف فاحشي دارد. وقتي از او مي‌پرسم براي عقد قرارداد رشوه داده است يا خير، مي‌گويد: «به كسي رشوه نداده‌ايم.» براساس اخبار منتشره، كرسنت دو، سه روز بعد از زمان قرارداد ضمانت‌نامه‌هايش را تحويل داده است. برخي همين را دستمايه كرده‌اند، اما هيات‌مديره نفت براي همين دو، سه روز از كرسنت امتياز گرفته است. نظير لغو انحصار صادرات گاز به امارات از طريق كرسنت. عدم توسعه كامل ميدان سلمان و سوراخ شدن حدود 160 كيلومتر لوله زيردريا هم در اين دعواها فعلا گم‌شده است.
آقاي جعفر، همان‌طور كه مي‌دانيد موضوع قرارداد صادرات گاز ايران به امارات از طريق شركت كرسنت پتروليوم، موضوع پيچيده‌اي شده و به نقطه حادي رسيده است يعني قرارداد به هيات داوري بين‌المللي رفته و ممكن است به دادگاه برود. به عنوان يكي از طرفين اين قرارداد، مي‌خواهم به عنوان نخستين سوال بپرسم كه موضع شما در شرايط فعلي چيست؟
تاكنون خيلي حرف‌ها درباره كرسنت زده شده است كه حقيقت ندارد. قرارداد در روال معمول خود پيش رفته است. ما شش سال براي امضاي اين قرارداد مذاكره كرده‌ايم. قرارداد را در سال 2001 امضا كرديم و قرار بود تا پايان سال 2005 ميلادي، صادرات گاز آغاز شود. اما به دليل مشكلات تكنيكال و فني كه ايران داشت، اجراي اين قرارداد عقب افتاد. بعضي از مقامات ايران هم عنوان كردند كه قيمت قرارداد پايين است و بايد بعضي از مفاد قراردادي تغيير كند.
واكنش شما به درخواست تهران براي افزايش قيمت قرارداد كرسنت چيست؟
ما هميشه به مذاكرات‌مان با مقامات ايراني به ديد مثبت نگاه مي‌كنيم. ما راضي شديم كه قيمت را بالا ببريم و با تبصره‌هايي كه شركت ملي نفت ايران خواسته بود، موافقت كرديم چون مي‌خواستيم اين قرارداد هرچه زودتر اجرايي شود. اما متاسفانه شركت ملي نفت، آن‌طور كه بايد مذاكرات را پيش نبرد. مضافا اينكه در قرارداد، پيش‌بيني شده است اگر از جاي ديگري با قيمت بالاتر، گاز به امارات متحده عربي وارد شود، كرسنت متعهد است قيمت گاز قرارداد ايران را به اندازه آن افزايش دهد.
به چه دليل فكر مي‌كنيد كه شركت ملي نفت مذاكرات را پيش نبرده است؟
به نظرم نشت گاز در خط لوله‌اي كه براي انتقال گاز در نظر گرفته بودند، مذاكرات را عقب انداخت.
اگر شما خواهان ادامه فرآيند مذاكره هستيد، چرا قرارداد را به داوري بين‌المللي برده‌ايد؟!
ما منتظريم كه شركت ملي نفت به تعهداتي كه دارد، عمل كند ولي متاسفانه به دليل فشارهايي كه مشتريان ما در امارات و شارجه وارد مي‌كنند، مجبور شده‌ايم كه قرارداد را به داوري بين‌المللي ببريم.
آنها در اين شش سال ضررهاي زيادي كرده‌اند. به همين دليل ما هم ضرر كرده‌ايم. بنابراين مجبور شديم به داوري بين‌المللي برويم.
اين حركت شما يعني پايان مذاكرات با ايران؟
خير. ما مي‌خواهيم همواره رابطه برادرانه‌اي با دولت جمهوري اسلامي ايران داشته باشيم.
اجازه دهيد سوالم را صريح بپرسم. آيا هيات داوري بين‌المللي، تاكنون براي قرارداد كرسنت حكمي صادر كرده است؟
خير. تا حالا هيچ تصميمي گرفته نشده است. حكم داوري بين‌المللي تا اواسط سال آينده ابلاغ خواهد شد.
حدس مي‌زنيد اگر هيات داوري بين‌المللي بخواهد حكمي صادر كند، حكمش چه خواهد بود؟
چيزي كه ما از داوري بين‌المللي درخواست كرده‌ايم، خسارت مالي نيست. حرف ما اين است كه شركت ملي نفت ايران به قولي كه داده است، عمل كند. اگر كار به جايي برسد كه قرار باشد براي خسارت مالي به دادگاه برويم، آن وقت بايد از مشتريان‌مان بپرسيم كه چقدر خسارت ديده‌اند بعد اقدام كنيم. ما الان دنبال پول نيستيم.
موضع ايران اين است كه قيمت قرارداد كرسنت بسيار پايين است. حرف درستي هم هست. چون قرارداد زماني امضا شد كه قيمت نفت بسيار پايين بود. شما قبول داريد كه قيمت گاز در قرارداد كرسنت پايين است؟ آيا شما مايليد براي اينكه ايران را به صادرات گاز ترغيب كنيد قيمت قرارداد را بالا ببريد؟
من در جاهاي مختلف اعلام كرده‌ام كه ما حاضريم قيمت گاز را افزايش دهيم و تبصره‌هايي را كه ايران خواسته است، امضا كنيم. ما اين را قبول داريم و حاضريم قيمت گاز را خيلي بيشتر از آنچه قبلا توافق شده است، افزايش دهيم. ما در اين مورد مشكلي نداريم.
پس مشكل شما چيست. چرا همين موافقت‌تان براي افزايش قيمت را با مقامات ايراني در ميان نمي‌گذاريد تا فرآيند مذاكره پيش رود.
ما تنها يك چيز از ايران مي‌خواهيم. آن هم اين است كه ايران زودتر صادرات گاز را آغاز كند. آنها اما نشتي‌هاي لوله انتقال گاز را هم تعمير نكرده‌اند. ما يك‌سال و نيم است كه هيچ صدايي از ايران نمي‌شنويم. اين علايمي كه دريافت كرده‌ايم، نشان مي‌دهد ايران علاقه‌اي ندارد كه با ما كار كند، چون براي تعمير خط لوله هم حركتي انجام نداده‌اند.
چقدر حاضريد قيمت گاز را در قرارداد كرسنت افزايش دهيد؟ آيا حاضريد قيمت مدنظر ايران را بپذيريد تا قرارداد اجرايي شود؟
ما مي‌توانيم قيمت خيلي‌خيلي بالاتري از قيمت گازي را كه قطر به امارات مي‌فروشد، بپذيريم. بيش از اين نمي‌توانم وارد جزييات قرارداد شوم.
يكي از نكات ابهام براي برخي افراد كه وارد بررسي قرارداد شده‌اند، اين است كه هيات‌مديره شركت ملي نفت ايران پس از پايان مهلت مقرر در مذاكرات، ضمانت‌نامه‌هاي كرسنت را پذيرفته است. نظر شما در اين‌باره چيست؟
ما به تعهدات قراردادي خود در رابطه با ضمانت پرداخت، عمل كرده‌ايم و تمامي تاسيسات دريافت و فرآوري گاز خود را به موقع تكميل كرديم و همچنين با مشتريان خوشنام و مهمي در امارات متحده عربي، هم از سازمان‌هاي دولتي و هم از شركت‌هاي خصوصي، قرارداد امضا كرديم كه اين موسسات، برخلاف فشارهاي سياسي گهگاه، اعتماد و تعهد خود را به ايران و شركت ملي نفت ايران نشان داده‌اند. متاسفانه شركت ملي نفت ايران قادر نبود تعهدات قراردادي خود را در قبال ما انجام دهد و در نتيجه ما و مشتريان‌مان طي شش‌سال گذشته ضررهاي زيادي را متحمل شده‌ايم.
آيا فكر نمي‌كنيد رقابت بين اميرنشين‌هاي امارات متحده عربي نظير شارجه و دوبي در سرنوشت قرارداد نقش داشته است؟ به هر حال در صورت اجراي اين قرارداد شارجه در موقعيت بالاتري از دوبي از نظر تامين انرژي قرار خواهد گرفت؟
خير، اين تاخير فقط به دليل اين بود كه شركت ملي نفت ايران گاز را طبق قرارداد تحويل نداد. تمام اميرنشين‌هاي امارات متحده عربي و حتي ديگر كشورهاي منطقه خليج‌فارس مثل بحرين، كويت و عمان، خواهان خريد گاز از ايران هستند اما منتظرند ببينند آيا شركت ملي نفت ايران گاز را بر طبق قرارداد امضاشده تحويل مي‌دهد يا خير.
حتما مطلعيد كه در چند ماه اخير، برخي از مقامات عالي‌رتبه وقت شركت ملي نفت ايران به خاطر مسايل مطروحه در قرارداد كرسنت، مورد سوال واقع شده‌اند. برخي مي‌گويند كه در قرارداد كرسنت تخلف مالي انجام شده و رشوه‌اي داده شده است. نظر شما چيست؟
ما نه به كسي رشوه داده‌ايم و نه از كسي پول گرفته‌ايم. ما الحمدلله 40 سال است كه با ايران رابطه داريم. الان شركت ملي نفت ايران بايد برود و نشتي‌هاي خط لوله را درست كند.
شرق- رضا زندي
کد خبر:
11220
تاریخ انتشار: 17 آبان 1390 - 11:47
ماجراي اسرارآميزترين قرارداد صادرات گاز ايران به جاهاي باريك كشيده است. در اين سو، برخي اعضاي هيات‌مديره سابق شركت ملي نفت را به بازداشتگاه فرستاده و در آن سو، هيات حل اختلاف بين‌المللي به شور نشسته تا رأي بنويسد. هرچند بازداشت مديراني كه سال‌ها باشرافت كار كرده‌اند، به سرعت پايان يافت و از آنان دلجويي شد اما گروهي به دنبال كشف جرم در اين پرونده هستند تا با موضوع فساد در قرارداد، ورق را در هيات حل اختلاف بين‌المللي برگردانند. از وقتي محمدرضا رحيمي، در كسوت رييس ديوان محاسبات، با بالا بردن نقشه ايران، قرارداد كرسنت را به عنوان خيانت‌‌بارترين قرارداد پس از انقلاب معرفي كرد تا وقتي خودش به صورت اتفاقی در دفتر مرحوم كردان حضور یافت تا مذاكرات كرسنت پيش برود، معلوم بود كه كرسنت قرارداد پیچیده‌ای است.
براساس قراردادي كه شركت كرسنت پتروليوم شارجه، 10 سال پيش امضا كرده بود بايد گاز ميدان سلمان ايران از پايان سال 2005 به امارات مي‌رفت. با 125ميليون مترمكعب در روز شروع مي‌شد و به روزانه 500ميليون مترمكعب مي‌رسيد. ايران اما به دليل قيمت پايين قرارداد هيچ‌وقت حاضر نيست آن را اجرا كند. همه ماجرا هم از اين قرار بود كه قيمت نفت با سيري كاهنده حدود 18دلار بود و كسي فكر نفت صددلاري را نداشت. حالا هيچ‌كس حاضر نيست گازي را كه ايران به قيمت 1/7 دلار در هر ميليون BTU از تركمنستان مي‌خرد، پايين‌تر به كرسنت بفروشد.
حالا مجيد جعفر به جاي پدر نشسته است. وقتي در حاشيه نوزدهمين همايش نفت و گاز خاورميانه در دوبي، پيشنهاد مصاحبه مي‌دهم با اما و اگر مي‌پذيرد. پشت ميزهايي كه براي ناهار در هتل «مينا السلام» تعبيه شده مي‌نشينيم. مديرعامل شركت نفتي كرسنت پتروليوم به همكاري 40ساله‌شان با ايران در ميدان مبارك اشاره مي‌كند. او تاكيد مي‌كند كه حاضر است قيمت قرارداد را بالا ببرد اما از رقم آن چيزي نمي‌گويد. منابع معتبر می‌گویند كه كرسنت به قيمت حدود چهاردلار در هر ميليون BTU گاز راضي شده است. قيمتي كه هنوز با آنچه ايران مي‌خواهد اختلاف فاحشي دارد. وقتي از او مي‌پرسم براي عقد قرارداد رشوه داده است يا خير، مي‌گويد: «به كسي رشوه نداده‌ايم.» براساس اخبار منتشره، كرسنت دو، سه روز بعد از زمان قرارداد ضمانت‌نامه‌هايش را تحويل داده است. برخي همين را دستمايه كرده‌اند، اما هيات‌مديره نفت براي همين دو، سه روز از كرسنت امتياز گرفته است. نظير لغو انحصار صادرات گاز به امارات از طريق كرسنت. عدم توسعه كامل ميدان سلمان و سوراخ شدن حدود 160 كيلومتر لوله زيردريا هم در اين دعواها فعلا گم‌شده است.
آقاي جعفر، همان‌طور كه مي‌دانيد موضوع قرارداد صادرات گاز ايران به امارات از طريق شركت كرسنت پتروليوم، موضوع پيچيده‌اي شده و به نقطه حادي رسيده است يعني قرارداد به هيات داوري بين‌المللي رفته و ممكن است به دادگاه برود. به عنوان يكي از طرفين اين قرارداد، مي‌خواهم به عنوان نخستين سوال بپرسم كه موضع شما در شرايط فعلي چيست؟
تاكنون خيلي حرف‌ها درباره كرسنت زده شده است كه حقيقت ندارد. قرارداد در روال معمول خود پيش رفته است. ما شش سال براي امضاي اين قرارداد مذاكره كرده‌ايم. قرارداد را در سال 2001 امضا كرديم و قرار بود تا پايان سال 2005 ميلادي، صادرات گاز آغاز شود. اما به دليل مشكلات تكنيكال و فني كه ايران داشت، اجراي اين قرارداد عقب افتاد. بعضي از مقامات ايران هم عنوان كردند كه قيمت قرارداد پايين است و بايد بعضي از مفاد قراردادي تغيير كند.
واكنش شما به درخواست تهران براي افزايش قيمت قرارداد كرسنت چيست؟
ما هميشه به مذاكرات‌مان با مقامات ايراني به ديد مثبت نگاه مي‌كنيم. ما راضي شديم كه قيمت را بالا ببريم و با تبصره‌هايي كه شركت ملي نفت ايران خواسته بود، موافقت كرديم چون مي‌خواستيم اين قرارداد هرچه زودتر اجرايي شود. اما متاسفانه شركت ملي نفت، آن‌طور كه بايد مذاكرات را پيش نبرد. مضافا اينكه در قرارداد، پيش‌بيني شده است اگر از جاي ديگري با قيمت بالاتر، گاز به امارات متحده عربي وارد شود، كرسنت متعهد است قيمت گاز قرارداد ايران را به اندازه آن افزايش دهد.
به چه دليل فكر مي‌كنيد كه شركت ملي نفت مذاكرات را پيش نبرده است؟
به نظرم نشت گاز در خط لوله‌اي كه براي انتقال گاز در نظر گرفته بودند، مذاكرات را عقب انداخت.
اگر شما خواهان ادامه فرآيند مذاكره هستيد، چرا قرارداد را به داوري بين‌المللي برده‌ايد؟!
ما منتظريم كه شركت ملي نفت به تعهداتي كه دارد، عمل كند ولي متاسفانه به دليل فشارهايي كه مشتريان ما در امارات و شارجه وارد مي‌كنند، مجبور شده‌ايم كه قرارداد را به داوري بين‌المللي ببريم.
آنها در اين شش سال ضررهاي زيادي كرده‌اند. به همين دليل ما هم ضرر كرده‌ايم. بنابراين مجبور شديم به داوري بين‌المللي برويم.
اين حركت شما يعني پايان مذاكرات با ايران؟
خير. ما مي‌خواهيم همواره رابطه برادرانه‌اي با دولت جمهوري اسلامي ايران داشته باشيم.
اجازه دهيد سوالم را صريح بپرسم. آيا هيات داوري بين‌المللي، تاكنون براي قرارداد كرسنت حكمي صادر كرده است؟
خير. تا حالا هيچ تصميمي گرفته نشده است. حكم داوري بين‌المللي تا اواسط سال آينده ابلاغ خواهد شد.
حدس مي‌زنيد اگر هيات داوري بين‌المللي بخواهد حكمي صادر كند، حكمش چه خواهد بود؟
چيزي كه ما از داوري بين‌المللي درخواست كرده‌ايم، خسارت مالي نيست. حرف ما اين است كه شركت ملي نفت ايران به قولي كه داده است، عمل كند. اگر كار به جايي برسد كه قرار باشد براي خسارت مالي به دادگاه برويم، آن وقت بايد از مشتريان‌مان بپرسيم كه چقدر خسارت ديده‌اند بعد اقدام كنيم. ما الان دنبال پول نيستيم.
موضع ايران اين است كه قيمت قرارداد كرسنت بسيار پايين است. حرف درستي هم هست. چون قرارداد زماني امضا شد كه قيمت نفت بسيار پايين بود. شما قبول داريد كه قيمت گاز در قرارداد كرسنت پايين است؟ آيا شما مايليد براي اينكه ايران را به صادرات گاز ترغيب كنيد قيمت قرارداد را بالا ببريد؟
من در جاهاي مختلف اعلام كرده‌ام كه ما حاضريم قيمت گاز را افزايش دهيم و تبصره‌هايي را كه ايران خواسته است، امضا كنيم. ما اين را قبول داريم و حاضريم قيمت گاز را خيلي بيشتر از آنچه قبلا توافق شده است، افزايش دهيم. ما در اين مورد مشكلي نداريم.
پس مشكل شما چيست. چرا همين موافقت‌تان براي افزايش قيمت را با مقامات ايراني در ميان نمي‌گذاريد تا فرآيند مذاكره پيش رود.
ما تنها يك چيز از ايران مي‌خواهيم. آن هم اين است كه ايران زودتر صادرات گاز را آغاز كند. آنها اما نشتي‌هاي لوله انتقال گاز را هم تعمير نكرده‌اند. ما يك‌سال و نيم است كه هيچ صدايي از ايران نمي‌شنويم. اين علايمي كه دريافت كرده‌ايم، نشان مي‌دهد ايران علاقه‌اي ندارد كه با ما كار كند، چون براي تعمير خط لوله هم حركتي انجام نداده‌اند.
چقدر حاضريد قيمت گاز را در قرارداد كرسنت افزايش دهيد؟ آيا حاضريد قيمت مدنظر ايران را بپذيريد تا قرارداد اجرايي شود؟
ما مي‌توانيم قيمت خيلي‌خيلي بالاتري از قيمت گازي را كه قطر به امارات مي‌فروشد، بپذيريم. بيش از اين نمي‌توانم وارد جزييات قرارداد شوم.
يكي از نكات ابهام براي برخي افراد كه وارد بررسي قرارداد شده‌اند، اين است كه هيات‌مديره شركت ملي نفت ايران پس از پايان مهلت مقرر در مذاكرات، ضمانت‌نامه‌هاي كرسنت را پذيرفته است. نظر شما در اين‌باره چيست؟
ما به تعهدات قراردادي خود در رابطه با ضمانت پرداخت، عمل كرده‌ايم و تمامي تاسيسات دريافت و فرآوري گاز خود را به موقع تكميل كرديم و همچنين با مشتريان خوشنام و مهمي در امارات متحده عربي، هم از سازمان‌هاي دولتي و هم از شركت‌هاي خصوصي، قرارداد امضا كرديم كه اين موسسات، برخلاف فشارهاي سياسي گهگاه، اعتماد و تعهد خود را به ايران و شركت ملي نفت ايران نشان داده‌اند. متاسفانه شركت ملي نفت ايران قادر نبود تعهدات قراردادي خود را در قبال ما انجام دهد و در نتيجه ما و مشتريان‌مان طي شش‌سال گذشته ضررهاي زيادي را متحمل شده‌ايم.
آيا فكر نمي‌كنيد رقابت بين اميرنشين‌هاي امارات متحده عربي نظير شارجه و دوبي در سرنوشت قرارداد نقش داشته است؟ به هر حال در صورت اجراي اين قرارداد شارجه در موقعيت بالاتري از دوبي از نظر تامين انرژي قرار خواهد گرفت؟
خير، اين تاخير فقط به دليل اين بود كه شركت ملي نفت ايران گاز را طبق قرارداد تحويل نداد. تمام اميرنشين‌هاي امارات متحده عربي و حتي ديگر كشورهاي منطقه خليج‌فارس مثل بحرين، كويت و عمان، خواهان خريد گاز از ايران هستند اما منتظرند ببينند آيا شركت ملي نفت ايران گاز را بر طبق قرارداد امضاشده تحويل مي‌دهد يا خير.
حتما مطلعيد كه در چند ماه اخير، برخي از مقامات عالي‌رتبه وقت شركت ملي نفت ايران به خاطر مسايل مطروحه در قرارداد كرسنت، مورد سوال واقع شده‌اند. برخي مي‌گويند كه در قرارداد كرسنت تخلف مالي انجام شده و رشوه‌اي داده شده است. نظر شما چيست؟
ما نه به كسي رشوه داده‌ايم و نه از كسي پول گرفته‌ايم. ما الحمدلله 40 سال است كه با ايران رابطه داريم. الان شركت ملي نفت ايران بايد برود و نشتي‌هاي خط لوله را درست كند.
شرق- رضا زندي
کلید واژه ها :
