اتاق نیوز- فراز جبلی- چند سال بود که کارشناسان اقتصادی نسبت به افزایش وابستگی ایران به چین هشدار می دادند. وابستگی 24 درصدی ایران به چین در تجارت خارجی موضوعی بود که با افزایش تحریم ها و کاهش ارتباط با سایر کشورها، رنگ و بوی جدی به خود گرفته بود. چین که زمانی کمتر از 5 درصد کالاهای وارداتی ایران را تأمین می کرد، نه تنها رتبه اول تجارت با ایران را به دست آورد بلکه باعث شد امارات نیز به رتبه دوم دست پیدا کند. کارشناسان بسیاری نسبت به این اتفاق و تبعات آن هشدار می دادند ولی در مقابل استدلال موافقات تجارت با چین این بود که این کشور شریک اول تجاری آمریکا و بسیاری از کشورهای توسعه یافته اروپایی نیز محسوب می شود. اما در هفته های اخیر شاهد ایجاد مشکلاتی ساختاری در اقتصاد چین هستیم که احتمالا تبعات شدیدتر آن را در آینده نزدیک، در ایران شاهد خواهیم بود.
روز گذشته بازارهای سهام چین بدترین روز خود را از سال ۲۰۰۷ تا کنون تجربه کردند به طوری که بازار سهام شانگهای حدود ۱۰ درصد از ارزش خود را تنها طی روز جاری از دست داد. بر همین اساس شاخص سهام شانگهای طی روز دوشنبه با کاهش ۳۴۵ واحدی برابر با ۸.۴۸ درصدی روبرو شد که از فوریه سال ۲۰۰۷ بیشترین سقوط ارزش این شاخص محسوب می شود. از روز پنجشنبه این شاخص تا کنون ۱۰ درصد سقوط کرده است.
اما نکته مهمتر این است که هیچ بخشی از اقتصاد چین نتوانست از این سقوط در امان بماند به گونه ای سهام بخش های انرژی، صنعت، مواد، بهداشت، فن آوری، و ارتباطات بیش از ۸ درصد افت ارزش داشته اند. سهام SSE ۵۰ این کشور که متشکل از ۵۰ شرکت بزرگ چینی است طی روز گذشته بیش از ۹ درصد افت ارزش را تجربه کرد. از سوی دیگر سهام CSI۳۰۰ نیز که شامل ۳۰۰ شرکت عرضه شده در بازار شانگهای می شود با سقوط ۸.۵۶ درصدی روبرو شده است.
در همین رابطه جانگ شیائوجون، سخنگوی کمیسیون تنظیم بازارهای چین اعلام کرد سازمان دولتی امنیت مالی چین به خرید سهام ادامه خواهد داد. وی خاطر نشان کرد هدف از این تدابیر از بین بردن شایعاتی است که می خواهند القا کنند این سازمان مسئول حمایت از بازار، برای تثبیت بورس از مداخله در بازار صرف نظر خواهد کرد. هوآنگ سندونگ، تحلیلگر امور اقتصادی و بازار بورس گفت: اگر چه شاهد اتخاذ تدابیری از سوی بانک مرکزی برای تقویت بازار بودیم، اما احساس و تمایل مردم مورد توجه قرار نگرفته است. نوسان امروز افت چند وقت پیش ارزش سهام را به یاد مردم می آورد. آخرین سقوط ارزش سهام دردناک بود و این در اذهان باقی مانده است. بنابراین در کوتاه مدت با توجه به تجربه مردم و صاحبان سهام، بازار می تواند دچار نوسان شدید شود.
همچنین رابرت هالور، کارشناس بادربانک آلمان گفت: چین برای اقتصاد دنیا اهمیت زیادی دارد. اگر این روند ادامه پیدا کند بانک مرکزی سهام شرکتها در کشور را خریداری می کند. چین نمی تواند ضعیف شود زیرا با این کشور اقتصاد جهانی دچار مشکل می شود. در مقایسه، مشکل یونان در کنار این مسئله مانند یک جشن برای کودکان است.
از ماه ژوئن سال جاری تا اواسط ماه ژوئیه میانگین افت ارزش سهام در بازارهای بورس چین به رقم ۳۰ درصد رسیده بود. دولت برای مقابله با این روند به اجرای تدابیری محدود کننده روی آورده بود. ممنوعیت فروش سهام برای سهامدارانی که صاحب بیش از ۵ درصد سهام در یک شرکت یا نهاد هستند، از جمله این تدابیر بوده است.
با این که مشکلات اقتصاد چین هنوز خود را به صورت کامل نشان نداده است ولی در حال حاضر نیز شاهد وقوع نتایجی سهمگین در اقتصاد ایران هستیم. در 3 ماهه اول امسال میزان صادرات به چین نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر ارزشی 14.68 درصد کاهش داشته است. در 3 ماهه اول سال گذشته میزان صادرات غیرنفتی به چین 2 میلیارد و 260 میلیون دلار بود ولی در 3 ماهه اول 94 این رقم حتی به یک میلیارد و 900 میلیون دلار نیز نرسیده است. این موضوع مهمترین عامل سقوط 10 درصدی صادرات غیرنفتی ایران در سال 94 بوده است چرا که کاهش تقاضا در چین صادرات میعانات گازی 32.5 درصد کاهش داده است.
واردات از چین هم به همین طریق کاهش یافته است. در 3 ماهه اول 94 میزان واردات از چین 2 میلیارد و 606 میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 6 درصد کاهش داشته است. البته واردات از چین خود را بیشتر در آمار واردات از امارات متحد عربی نشان می دهد. معمولا صادرات چین به ایران به صورت صادرات مجدد از امارات صورت می گیرد. در مدت ذکر شده واردات از امارات نیز کاهشی بیش از 25 درصد داشته است.
اما بحث تجارت خارجی تنها مشکلی نیست که کاهش ارزش سهام شانگهای برای ایران ایجاد کرده است. روز گذشته بهای هر بشکه نفت خام سبک برنت دریای شمال که از آن به عنوان مرجع و پایه برای قیمت گذاری دیگر انواع نفت در بازار اروپا استفاده می‌شود، برای تحویل در ماه سپتامبر با 94 سنت کاهش نسبت به پایان معاملات روز کاری پیشین، به 53 دلار و 68 سنت رسید. به جز مسئله افزایش تولید نفت آمریکا عاملی که باعث کاهش قیمت نفت در معاملات امروز شده است کاهش رشد اقتصادی چین ، دومین اقتصاد بزرگ جهان و دومین کشور مصرف کننده نفت در جهان است. افت رشد اقتصادی چین باعث شد که ارزش شاخص سهام شانگهای نیز به شدت کاهش یابد، به طوری که ارزش شاخص سهام کل بورس شانگهای هشت و 48 صدم درصد کاهش یافت که بیشترین میزان افت در این بورس از هشت سال پیش تاکنون بوده است. کاهش رشد اقتصادی چین با توجه به اینکه دومین مصرف کننده بزرگ نفت در جهان است این نگرانی را در بازار نفت به وجود آورده است که مبادا تقاضای این کشور برای نفت در ماههای آینده کاهش یابد. تولیدات کارخانه ای و صنایع چین در ماه ژوییه آنچنان کاهش یافته است که از 15 ماه پیش تاکنون چنین کاهشی سابقه نداشته است. هنوز مشخص نیست که سیاستگذاران اقتصادی کشور چه تصمیمی برای مقابله با اثرات منفی کاهش سهام چین بر اقتصاد ایران دارند.
با این که مشکلات اقتصاد چین هنوز خود را به صورت کامل نشان نداده است ولی در حال حاضر نیز شاهد وقوع نتایجی سهمگین در اقتصاد ایران هستیم. در 3 ماهه اول امسال میزان صادرات به چین نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر ارزشی 14.68 درصد کاهش داشته است. در 3 ماهه اول سال گذشته میزان صادرات غیرنفتی به چین 2 میلیارد و 260 میلیون دلار بود ولی در 3 ماهه اول 94 این رقم حتی به یک میلیارد و 900 میلیون دلار نیز نرسیده است. این موضوع مهمترین عامل سقوط 10 درصدی صادرات غیرنفتی ایران در سال 94 بوده است چرا که کاهش تقاضا در چین صادرات میعانات گازی 32.5 درصد کاهش داده است.
واردات از چین هم به همین طریق کاهش یافته است. در 3 ماهه اول 94 میزان واردات از چین 2 میلیارد و 606 میلیون دلار بود که نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از 6 درصد کاهش داشته است. البته واردات از چین خود را بیشتر در آمار واردات از امارات متحد عربی نشان می دهد. معمولا صادرات چین به ایران به صورت صادرات مجدد از امارات صورت می گیرد. در مدت ذکر شده واردات از امارات نیز کاهشی بیش از 25 درصد داشته است.
اما بحث تجارت خارجی تنها مشکلی نیست که کاهش ارزش سهام شانگهای برای ایران ایجاد کرده است. روز گذشته بهای هر بشکه نفت خام سبک برنت دریای شمال که از آن به عنوان مرجع و پایه برای قیمت گذاری دیگر انواع نفت در بازار اروپا استفاده می‌شود، برای تحویل در ماه سپتامبر با 94 سنت کاهش نسبت به پایان معاملات روز کاری پیشین، به 53 دلار و 68 سنت رسید. به جز مسئله افزایش تولید نفت آمریکا عاملی که باعث کاهش قیمت نفت در معاملات امروز شده است کاهش رشد اقتصادی چین ، دومین اقتصاد بزرگ جهان و دومین کشور مصرف کننده نفت در جهان است. افت رشد اقتصادی چین باعث شد که ارزش شاخص سهام شانگهای نیز به شدت کاهش یابد، به طوری که ارزش شاخص سهام کل بورس شانگهای هشت و 48 صدم درصد کاهش یافت که بیشترین میزان افت در این بورس از هشت سال پیش تاکنون بوده است. کاهش رشد اقتصادی چین با توجه به اینکه دومین مصرف کننده بزرگ نفت در جهان است این نگرانی را در بازار نفت به وجود آورده است که مبادا تقاضای این کشور برای نفت در ماههای آینده کاهش یابد. تولیدات کارخانه ای و صنایع چین در ماه ژوییه آنچنان کاهش یافته است که از 15 ماه پیش تاکنون چنین کاهشی سابقه نداشته است. هنوز مشخص نیست که سیاستگذاران اقتصادی کشور چه تصمیمی برای مقابله با اثرات منفی کاهش سهام چین بر اقتصاد ایران دارند.
