اتاق خبر - حال باید دید برجام چه تأثیری بر محیط پیرامونی جمهوری اسلامی ایران، یعنی خاورمیانه خواهد داشت. خاورمیانه ای که به دلایل مختلف ژئوپلتیک، ژئو استراتژیک و ژئو اکونومیک دارای اهمیت بوده و همواره جزء اولویت های سیاست خارجی کشور ما بوده است.
پرونده هسته ای ایران پس از ارجاع آن توسط شورای حکام سازمان انرژی اتمی به شورای امنیت سازمان ملل و متعاقب آن صدور قطعنامه 1696 در سال 2006 میلادی همواره در یک دهه اخیر به عنوان یکی از موضوعات خاورمیانه در عرصه مناسبات بین المللی مطرح بوده است. مذاکرات هسته ای دو سال گذشته که منجر به امضای برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام میان کشورمان و 1+5 شد باعث خروج پرونده هسته ای ایران از ذیل فصل هفت منشور ملل متحد که به بررسی تهدیدهای جامعه بین الملل می پردازد، شد. این امر در قطعنامه 2231 شورای امنیت (آخرین قطعنامه این شورا در خصوص پرونده هسته ای کشورمان) به عنوان یکی از ضمیمه های لازم الاجرای آن تصریح شده و بحران ساختگی هسته ای ایران از لحاظ حقوقی و سیاسی پایان یافت.
گفتمان دولت اعتدال در مذاکرات هسته ای مبتنی بر مذاکرات برد برد بود؛ یعنی شیوه ای که طرفین از انجام امری منتفع می شوند. پس توافق هسته ای نیز بحث ها و انتقاد های زیادی نسبت به دستاوردهای آن در عرصه داخلی و بی المللی انجام شد. فارغ از مباحث فنی، برجام نقطه عطفی در عرصه سیاسی خارجی محسوب می شود. ایران در این مذاکرات نشان داد که حادترین مشکلات بین المللی را که تقریبا تمام قدرت های بزرگ بین المللی یکی از طرف های آن محسوب می شدند، می توان از طریق گفتگو و مذاکره حل نمود.
تصویر غلطی که از جمهوری اسلامی ایران به عنوان تهدید برای جامعه بین الملل توسط مطبوعات و رسانه های غربی بوجود آمده بود، به میزان قابل توجهی بواسطه به نتیجه رسیدن این مذاکرات از بین رفت.
مهمترین مصداق این امر را می توان در بحران سوریه مشاهده نمود؛ جمهوری اسلامی ایران که تا پیش از این به عنوان ناآرامی در سوریه نامبرده می شد اکنون به مذاکرات بین المللی مربوط به این کشور دعوت می شود و از نقش حیاتی کشورمان در حل بحران سوریه یاد می شود.
با از میان رفتن بحران ساختگی هسته ای کشورمان به عنوان یکی از اصلی ترین موضوعات منطقه ای، این سوال مطرح می شود که هم اکنون اولویت اصلی خاورمیانه برای جامعه بین المللی چیست و روندهای اصلی سیاست خارجی در این منطقه چگونه تعریف شده است؟
مبارزه با تروریسم که از 11 سپتامبر توسط امریکا به یکی از روندهای اصلی جامعه بین الملل تبدیل شده بود، در روزهای اخیر با گسترش فعالیت داعش و انجام عملیات تروریستی توسط این گروه در فرانسه و سایر کشورها بار دیگر به عنوان چالشی جهانی که مقابله با آن نیازمند همکاری بین المللی است به موضوع اول خاورمیانه تبدیل شده است.
افراطی گری و تروریسم به مثابه عامل اصلی ناامنی در خاورمیانه با مباحث دیگری نیز در این منطقه پیوند خورده است. تحلیلگران شیوه کارآمد مبارزه با افراطی گری را مبارزه با ریشه های آن از جمله دخالت های و حضور نظامیان خارجی در منطقه، حکومت های فاسد، نابرابری و فقر گسترده، عوامل ایدئولوژیک و ... می دانند. توافق هسته ای و تقویت همکاری های ایران و جامعه بین الملل بار دیگر امیدها برای مبارزه با تروریسم در خاورمیانه را زنده نمود. اما در میان این خوش بینی نسبت به آینده خاورمیانه، برخی کشورها از جمله رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی با القای بدبینی اعلام نمودند که برجام با آزاد نمودن دارایی های بلوکه شدن ایران، باعث افزایش مداخله و بازیگری کشورمان در منطقه می شود که بر دامنه تنش ها و درگیری ها می افزاید.
باید دید که برجام و عادی شدن روابط تهران با سایر کشورهای دنیا چرا برای عربستان و رژیم صهیونیستس چنین غیر قابل تحمل است که در طول مذاکرات هسته ای و پس از آن از هیچ تلاشی برای به شکست کشاندن آن دریغ نکردند. هر دو کشور با مشکلات عدیده داخلی و خارجی مواجه هستند که در صددند با تهدید جلوه دادن ایران برای جامعه جهانی، مواجهه با این مشکلات را به تعویق بیندازند. در جنگ یمن وزیر دفاع عریستان که هم اکنون تصمیم گیر اصلی این کشور می باشد اعلام کرد که عریستان و کشورهای متحد آن در حال مبارزه با ایران در یمن هستند.
با نگاهی به مطبوعات بین المللی در دو سال گذشته می بینیم که انتقادات نسبت به عملکرد عربستان سعودی در داخل و خارج بسیار افزایش یافته است. در داخل نقض حقوق اقلیت ها، حقوق زنان، ساختار غیر دموکراتیک حکومت و اعدام ها از مهم ترین موارد انتقاد به عملکرد دولت عربستان می باشد. در بحث تروریسم نیز به عنوان اولویت اصلی خاورمیانه پس از برجام، عربستان مهم ترین کشور تأمین کننده منابع انسانی، ایدئولوژیک و مالی افراطی به عنوان سه پایه قدرت تروریست های در منطقه می باشد. این امر در ماه های اخیر مورد انتقاد بسیاری از تحلیل گران قرار گرفته است تا جایی که عربستان را داعش سفید نامیده اند.
دکتر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان استراتژی عربستان را برای به شکست کشاندن برجام با انتشار مقاله ای در نیویورک تایمز اینگونه شرح داده است: "استراتژی عربستان برای از ریل خارج کردن توافق و حتی تشدید تنش در منطقه دارای سه بخش است؛ فشار به غرب، افزایش بی ثباتی از طربق تشدید جنگ در یمن و حمایت از افراط گرایی و تحریک و برافروختن خشم ایران، کمپین نظامی عربستان در یمن و حمایتش از افراطی ها کاملا شناخته شده است اما فتنه انگیزی علیه ایران به لطف خویشتن داری ما در جامعه بین المللی برجسته نشده است".
آیا عربستان قدرت به شکست کشاندن برجام را خواهد داشت و جامعه بین الملل چنین اجازه ای را به او خواهد داد؟ یا اینکه سلسله اقدامات نامتعارف عربستان از جمله اعدام رهبر شیعیان، ادامه جنگ و کشتار در یمن، ترویج افراطی گری، قطع رابطه با ایران، اعلام ناگهانی ائتلاف مبارزه با تروریسم و ... به مثابه عدم تعادل نظام تصمیم گیری نگریسته خواهد شد و در برابر آن مقاومت خواهد شد؟ مسائلی است که در آینده روشن خواهد شد.
*سفیر جمهوری اسلامی ایران در قطر
منبع: خبرآنلاین
