اتاق خبر: دکتر حسن روحانی، رییس جمهور کشورمان امروز (دوشنبه)در راس هیاتی تجاری 120 نفره با بیش از 6 وزیر و به دعوت نخست‌وزیر و رییس‌جمهور ایتالیا به رم سفر کرد ،همچنین صبح چهارشنبه پس از شرکت در یک کنفرانس مطبوعاتی، رم را به مقصد پاریس ترک خواهد کرد. این سفر در حوزه های مختلفی به‌ویژه سیاسی و اقتصادی حائز اهمیت است. این اولین مقصد اروپایی روحانی در دوران پایان تحریم ها است. برای بررسی اهمیت این سفر پسا تحریمی گفتگویی با خانم دکتر رکسانا نیکنامی ،عضو هیئت علمی دانشگاه گیلان و پژوهشگر ارشد مسائل اروپا، انجام داده ایم که مشروح این گفتگو در ادامه خواهد آمد:
اتاق خبر-خانم دکتر به عنوان اولین سوال بفرمایید اهمیت سفر رئیس جمهور به دو کشور ایتالیا و فرانسه در این مقطع زمانی را چطور ارزیابی می کنید؟
نیکنامی-با توجه به شرايط ايران در منطقه مخصوصا نگاه كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس نسبت به ايران سفر روحاني به اروپا بالاخص فرانسه خیلی حائز اهمیت است، چراكه فرانسه از متحدين اصلی كشورهاي عربي محسوب مي شود، به خصوص در قراردادهاي تسليحاتي البته عربستان که از آن به عنوان گل سرسبد كشورهاي عربي یاد می شود. ايتالیا هم جزو آخرین کشورهایی بود که مسئله ی تحریمها علیه ایران را قبول کرد، زیرا پالایشگاه های آن کشور با نفت ایران در هم آمیخته بوده است. همچنين از نظر تاريخي مراودات ايران با ايتاليا بعد از آلمان بيشتر از فرانسه بود. با توجه به پيشينه اي كه بين راوبط ايران و ايتاليااست، از سرگيري اين رابطه به خصوص مبادلات نفتي ميتواندبه نفع ايران باشد. اما در مورد فرانسه جنبه ي پرستيژي آن مدنظرمان است. مسئله اي كه بايد به آن توجه كنيم اين است كه نبايد سفر روحاني به فرانسه را خيلي بزرگ در نظر بگيريم و انتظار دستاوردهاي آنچناني داشته باشيم كه توقع داشته باشيم سطح روابط در عرض سه ماه به قبل از تحريم ها برگردد، ونه آنقدر دست پايين بگيريم كه اتفاق خاصي رخ نداده، به نظر من بيشتر از آنكه اين قضيه دستاورد اقتصادي برای ایران داشته باشد مسئله ي سياسي و سياست خارجي مبتي بر كسب پرستيژ براي ما اهميت دارد يعني مي توان گفت زمينه سازي براي گسترش زير ساخت روابط مي شود.
اتاق خبر-تحلیل شما از فراز و نشیب های روابط ایران و اتحادیه اروپا طی سال های اخیر چیست؟
نیکنامی- روابط ايران و اروپا طي سال هاي قبل چندان خوب نبود زماني كه قضيه ميكونوس باعث قطع روابط ايران با اروپا شد، و سفراي اروپايي از كشور خارج شدند، بعد از آن در دوران دولت اصلاحات روابطمان بهبود پيدا كرد و سفرا در سال ٧٦برگشتند، ولي با اتفاقاتي كه در دولت قبل افتاد دوباره تيرگي روابط از سر گرفته شد و براي اولين بار كشورهاي عضو اتحادیه اروپا تحريم هاي شديدي را عليه ايران وضع كردند و اين تحريم ها بيشترين اثر را بر ايران گذاشت چراكه تا ساليان سال آمريكا ايران را تحريم كرده بود اما اثر قابل توجهي نداشت و پس از آنكه اتحاديه اروپا ايران را تحريم كرد اثر و تاثير گذاري اين تحريم ها بيشتر احساس شد و اقتصاد ايران آسيب پذير شد زيرا ما از نظر اقتصادي مبادله ي اصلي را با اروپایی ها داشتیم و داريم. در سال هاي اخير هم با وجود آنكه روابط سياسي ايران با اروپا قطع نشد اما بدترين نوع رابطه را داشتيم، به عنوان مثال سطح تبادلات اقتصادي به شدت كاهش پيدا كرد و بسياري از خريداران نفتي را از دست داديم و مهمترين سرمايه هایی که باید وارد ایران می شد كه چه به صورت اف. دی.آی (سرمایه گذاری خارجی) و چه به صورت سرمایه گذاری در سبد سهام و بازار آن عرضه كننده هاي سرمايه را از دست داديم همچنین به علت آنکه سرمايه گذاران نفتي اروپا سرمايه هاي خود را خارج كردند میادین گازی از کار افتاد، بنابراین ميتوان گفت اين وضعيت خيلي بدتر از زماني بود كه بعد از دادگاه ميكونوس كشورهاي اروپايي سفراي خود را از ايران خارج كردند، یعنی با وجود اينكه روابط سياسي وجود داشت اما به ضرر ايران بود.
سفر آقاي روحاني به ايتاليا براي ايران دستاوردهاي بيشتري براي ايران به ارمغان می اورد چون ديدگاه آنها نسبت به ايران مثبت تر از فرانسه است. اما از نظر موازنه فرانسه حائز اهميت تر است. اما از آنجايي كه مشكل اصلي ايران اقتصادي است ايتاليا براي ايران نقش مهمتري را ايفا مي كند و متقابلاً قدرت چانه زني ايران با ايتاليا خيلي بيشتر است.
اتاق خبر-با همه این اوصافی که اشاره کردید و نیز سنگ اندازی هایی که فرانسه در راه دستیابی به توافق هسته ای بصورت گاه و بیگاه انجام می داد، اما فرانسه دومین مقصد رئیس جمهوری کشورمان پس از پایان تحریم هاست، به نظر شما جدای از مسائل پرستیژی این دیدار دارای چه اهمیتی است؟
نیکنامی-با حجم روابطي كه فرانسه با عربستان دارد ايران نميتواند براي فرانسه اهميت چنداني داشته باشد زیرا فرانسه با بحران اقتصادي دست به گریبان است و با فروش تسليحات که خریداران اصلی آن عرب ها هستند تا حدي بر بحران اقتصادي خود سرپوش می گذارد در عین حال قراردادهاي نظامي ايران عموماً به سمت روسيه گرايش دارد نه به سمت كشورهاي اروپايي بنابراين از نظر استراتژيك ايران نفعي براي فرانسه ندارد از طرفي هم مسائل داخلي فرانسه است كه حزب خانم لوپن كه از احزاب راست افراطي است با اينكه در انتخابات اخیر اكثريت را به دست نياوردند اما قدرت بيشتري را كسب كردند همچنين بعد از حملات تروريستي پاريس دید گاه منفی نسبت به شرق بيشتر شد و به منزله ي پا گرفتن احزاب راست در فرانسه است و نكته قابل توجه اين است كه احزاب راست هيچ وقت رابطه ي خوبي با ايران نداشته اند، در همین راستا اگر صحبت هاي خانم لوپن را تحليل محتوايي كنيم شاهد هجمه قرار دادن ايران هستيم. به نظر من سفر آقاي روحاني به ايتاليا براي ايران دستاوردهاي بيشتري براي ايران به ارمغان می اورد چون ديدگاه آنها نسبت به ايران مثبت تر از فرانسه است. اما از نظر موازنه فرانسه حائز اهميت تر است. اما از آنجايي كه مشكل اصلي ايران اقتصادي است ايتاليا براي ايران نقش مهمتري را ايفا مي كند و متقابلاً قدرت چانه زني ايران با ايتاليا خيلي بيشتر است.
يك نظريه اي در اروپا وجود دارد به نام «اروپاي كم سرعت» يعني جريان همگرايي در اروپا بايد كاهش پيدا كند، چراكه كشورهاي اروپايي كه از آنها با اصطلاح «خوك هاي اروپايی» نام برده مي شود به دنبال بازارهايي براي خود هستند و در ديپلماسي عملی كه مدنظر دولتمردان ايران است يعني فقط تكنولوژي وارد نشود بلكه علم و دانش هم همراه آن وارد شود، با كشور ايتاليا بيشتر ايران در اين زمينه قدرت چانه زني دارد بنابراين با توجه به داده هاي موجود دستاورد عملي كه ميتوانيم داشته باشيم ايتاليا خيلي اهميت دارد.
اتاق خبر-به عنوان آخرین سوال بفرمایید مسائلی مانند تروریسم و داعش در خاورمیانه که البته به سرعت در حال جهان گیر شدن هستند، چه تاثیری بر دیدگاه اروپا نسبت به ایران دارد؟
نیکنامی-امکان همكاري ايران و اروپا در مبارزه با تروريسم و داعش كه نقطه اشتراكي است وجود دارد اما تا زماني كه مسئله سوريه حل نشود و تا زمانی که اروپا به اين نتيجه نرسد كه ايران به عنوان بازيگر اصلي می تواند نقش آفرینی کند، مسئله ي مبارزه با داعش همچنان لاينحل باقي مي ماند.
گفت و گو از ریحانه تهامی - سرویس بین الملل اتاق خبر
