اتاق خبر: در آغازین روزهای سال نو میلادی، بیش از یک دهه از روابط پر فراز و نشیب و تنش آلود میان ایران و اروپا وارد فصل تازه ای شده است که در صورت تفاهم و تداوم میتواند دستاوردهای ارزشمندی برای دو طرف به همراه داشته باشد. از سویی ایران خسته از تحریم و تنش بین المللی و این اواخر تیرگی روابط با کشورهای عربی به دنبال بازیابی و ترمیم روابط با شرکای قدرتمند سابق میباشد و از سویی دیگر اروپای درگیر با بحرانهای اقتصادی و تقابل با روسیه بر سر مسائل شرق اروپا به دنبال جایگزینهای مناسب تری میگردد.
سفر حسن روحانی رئیس جمهور ایران به ایتالیا و فرانسه از چند زاویه قابل تفسیر است. نخست از نقطه نگاه مقامات ایرانی که خود مبتنی بر دو رویکرد سیاسی، اقتصادی و داخلی، خارجی است و دوم از منظر اروپاییها که باز دو چشم انداز سیاسی و اقتصادی را دنبال خواهند نمود.
قدرت گیری روسیه جدید با رویکرد تهاجمی، دخالت در شرق اروپا و تهدیدهایی که از معاملات انرژی متوجه کشورهای اروپایی است، آنها را به سمت بهبود روابط با ایران سوق میدهد تا ضمن بیرون کشیدن ایران از زمین روسیه از منابع نفت و گاز مطمئن تری برخوردار گردند که البته بازار هشتاد میلیونی ایران نیز مکمل اهداف فوق میباشد. از منظر سیاسی نیز نقش منطقه ای ایران در آوردگاه مبارزه با افراط گرایی و نفوذ سنتی این کشور در مناطق پرتنش خاورمیانه یعنی عراق، سوریه، لبنان و یمن برای اروپایی ها حائز اهمیت است.
اما این روی سکه آنچه اهمیت سفر رئیس جمهور ایران در دوره پساتحریم به ایتالیا و فرانسه به عنوان دو کشور قدرتمند اروپای غربی را نماین میسازد قابل تأمل بیشتری است. در داخل نظام سیاسی ایران دو محرک متفاوت، دو جهت متفاوت را برای ترسیم نقشه راه سیاست خارجی در دوره جدید نشانه رفته است. گرایش های نئولیبرال اقتصادی دولت روحانی، توسعه و پویایی خود را در مراودات و مبادلات با دنیای آزاد غرب جسته، ولی طیفی از کانونهای قدرت و تصمیم سازی ناوگان سیاست خارجی را به سمت شرق با سکان داری روسها سوق میدهند. در کشمکش این شهرآورد سیاسی این دولت است که در حال حاضر بویژه با عبور از بحران هسته ای ابتکار عمل را ولو تحت فشار جریانهای مخالف در دست دارد. فراست روحانی با علم بر این تقابل به عنوان نمیخواهد ابتکار عمل را از دست دهد. لذا با تدارک سفر به کانونهای قدرتمند و تأثیرگذار اروپایی در صدد است تا ضمن ترمیم روابط اقتصادی، هژمونی خود را در عرصه سیاست خارجی به نمایش بگذارد. جالب آنکه یکی از اولین و مهمترین اقدامهایش در این سفر عقد قرارداد خرید هواپیماهای ایرباس فرانسوی است تا ضمن ترمیم ناوگان هوایی فرسوده که بیشتر مشتمل بر هواپیماهای روسی است به صورت نمادین خطوط هوایی و ارتباطی اش را با هواپیماهای اروپایی جایگزین نماید.
عبدالله مهربان - کاندیدای دکترای مطالعات اروپا از دانشگاه تهران
