اتاق خبر: حدود دو سال از ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی توسط مقام معظم رهبری می‌گذرد. یکی از محورهای اصلی این سیاست‌ها، کاهش خام فروشی نفت است. در بند 13 سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی بر مقابله با ضربه پذیری درآمد حاصل از صادرات نفت از طریق افزایش صادرات فرآورده های نفتی و در بند 15 این سیاست‌ها نیز افزایش ارزش افزوده از طریق تکمیل زنجیره ارزش صنعت نفت با بالا بردن صادرات فرآورده‌های نفتی تاکید شده است.
بنا بر این گزارش به نقل از فارس؛ مقام معظم رهبری همچنین در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی (20 اسفند 1392) درباره این موضوع فرمودند: «ما نمی‌گوییم از نفت استفاده نشود، [بلکه] تکیه‌ی ما بر استفاده‌ی حداقلی از فروش نفت خام است؛ نفت را می‌توان به‌صورت فرآورده در اختیار گذاشت؛ که در این سیاست‌ها دیده شده. یک کار اساسی و مهمی که باید انجام بگیرد این است؛ این همت بلندی لازم دارد که ما در بند سیزده این سیاست‌ها به این پرداختیم و جداً باید این بند عملیاتی بشود» (1). همچنین معظم له در سال‌های اخیر به صورت مکرر بر ضرورت کاهش خام فروشی نفت تاکید کرده اند. به عنوان مثال، ایشان در سخنرانی خود در حرم مطهر رضوی (1 فروردین 1394) درباره این موضوع فرمودند: «یکی از کارهای لازم، نهضت کاهش خام‌فروشی است. اینکه من چندی پیش راجع به وابسته بودن اقتصادمان به نفت اعتراض کردم و در سخنرانی گفتم، ناظر به این است. ما باید کاری کنیم که خام‌فروشی بتدریج کاهش پیدا کند، تا اینکه بکلّی از بین برود؛ باید ارزش افزوده ایجاد کرد» (2).
با این وجود، حدود 20 سال است که هیچ پالایشگاه نفتی در کشور احداث نشده است. البته در اواسط دهه هشتاد، طرح‌های متعدد پالایشی توسط وزارت نفت تعریف شد و به صورت همزمان در دستور کار قرار گرفت اما به دلایل مختلفی از جمله خصوصی سازی، هیچ کدام از آنها به غیر از پالایشگاه آناهیتا، وارد فاز اجرایی نشدند و تنها نامی از آنها باقی مانده است. کاهش خام فروشی نفت خام، رفع نیاز منطقه غرب کشور به فرآورده‌های نفتی، فرسودگی واحدهای پالایشگاه قدیمی کرمانشاه، موقعیت این پالایشگاه در درون شهر و لزوم جابجایی آن به دلیل الزامات زیست محیطی، مهمترین دلایل احداث پالایشگاه نفت آناهیتا در کرمانشاه هستند. قرار است این پالایشگاه با فرآورش 150 هزار بشکه در روز نفت خام، روزانه 25 میلیون لیتر فرآورده نفتی از جمله 4.9 ﻣﯿﻠﯿﻮﻥ ﻟﯿﺘﺮ ﺑﻨﺰﯾﻦ معمولی و سوپر و 6.7 میلیون لیتر نفت گاز تولید کند.
پالایشگاه نفت آناهیتا نیز که تنها پالایشگاه در دست احداث نفت کشور محسوب می شود با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری درباره احداث این پالایشگاه در سفر ایشان به این استان در سال 1390، سالهاست تنها در مرحله حصارکشی و تسطیح زمین باقی مانده و پیشرفت فیزیکی آن حتی به 5 درصد هم نرسیده است. احداث پالایشگاه نفت آناهیتا در دی ماه سال 1385 به تصویب هیئت دولت رسید ولی با وجود برگزاری مراسم کلنگ زنی آن و آغاز عملیات اجرایی در سال 1387، بین سال‌های 1388 تا 1392 (پایان دولت دهم) به دلیل عدم تامین منابع مالی از سوی سهامداران به صورت کامل متوقف شد. با روی کارآمدن دولت یازدهم و تغییر مدیرعامل پالایشگاه نفت آناهیتا، تغییراتی در وضعیت سهامداران و وضعیت اجرایی این پالایشگاه انجام شد و صندوق توسعه ملی نیز با سهم 85 درصدی خود در تامین مالی این طرح موافقت کرد. در نتیجه، عملیات اجرایی این طرح بعد از وقفه ای چندین ساله، از شهریورماه امسال با برگزاری مراسم کلنگ زنی جدیدی و انجام عملیات خاک برداری آغاز شده است.
بررسی وضعیت این پالایشگاه پس از گذشت چندین ماه از آخرین مراسم کلنگ‌زنی آن نشان می‌دهد که کلنگ‌زنی جدید هم جدی نبوده است چرا که هنوز منابع مالی قابل توجه به این پالایشگاه از سوی سهامداران آن (3) اختصاص داده نشده است و برنامه عملیاتی جدی توسط آنها ارائه نشده است. در واقع، مشکل اصلی اجرای طرح پالایشگاه آناهیتا، خودتحریمی است که توسط سهامداران فعلی این طرح به بهانه اقتصادی نبودن احداث آن اعمال می‌شود. این در حالی است که در سال‌های اخیر، مزایای فراوان و مناسبی برای اجرای این طرح پالایشی مانند تامین 85 درصد از سرمایه لازم برای اجرای این طرح از صندوق توسعه ملی و تحویل خوراک با قیمت 90 درصد فوب خلیج فارس نفت خام (5 درصد ارزان تر از قیمت خوراک تحویلی به پالایشگاه‌های نفت فعلی کشور) به مدت 10 سال در نظر گرفته شده است. با این وجود، این سهامداران نه تصمیم می گیرند که با تزریق منابع مالی خود اقدام به شروع واقعی مراحل ساخت این پالایشگاه کنند و نه تصمیم می‌گیرند که اگر به هر دلیلی، تمایلی برای مشارکت در احداث این پالایشگاه ندارند، نسبت به واگذاری سهام خود به سایر بخش‌هایی که تمایل دارند تا در امر سرمایه‌گذاری این طرح مشارکت داشته باشند، اقدام کنند.
متاسفانه مسئولین وزارت نفت نیز به این بهانه که این پالایشگاه توسط بخش غیردولتی احداث می‌شود، نسبت به کم تحرکی سهامداران آن که هیچ‌گونه تعهدی برای حل مشکلات صنعت پالایشی کشور و اجرای این پروژه‌های ملی ندارند و فقط به سود و زیان خود فکر می‌کنند، سکوت کرده است و وظایف حاکمیتی خود درباره کاهش خام فروشی نفت و نظارت کلان بر روند اجرای طرح ها در این زمینه به دست فراموشی سپرده است.
در مجموع، وضعیت نامطلوب تنها پالایشگاه نفت خام در دست احداث کشور و کم توجهی وزارت نفت به حل مشکلات آن نشان می‌دهد که اقتصاد مقاومتی که مسئولین این وزارتخانه در سخنان خود بر اجرای آن به دفعات تاکید می‌کنند، حال و روز خوبی در صنعت نفت کشور در دو سال اخیر نداشته است. انتظار می رود مسئولین وزارت نفت هر چه سریعتر رویه خود در برخورد با مشکلات اجرایی احداث پالایشگاه آناهیتا تغییر دهند و با اتخاذ تصمیمات جدی درباره این وضعیت، احداث تنها پالایشگاه نفت خام در دست احداث کشور را سرعت ببخشند.کد:94109
