اتاق خبر- وزیر اقتصاد درحالی از آغاز شکوفایی و رونق اقتصادی در کشور از سال آینده خبر می دهد که برخی کارشناسان راه رسیدن به این هدف را بسیار دشوار دانسته و آن را در گرو اتخاذ تصمیماتی سخت از جانب دولت می دانند. برای بررسی و ارزیابی حال و هوای این روزهای اقتصاد ایران گفت و گویی را با وحید شقاقی شهری استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی انجام داده ایم که در ادامه می آید.
با فرا رسیدن دوره پساتحریم ارزیابی شما از وضعیت فعلی اقتصاد کشور چیست، فضای حاکم را چطور ارزیابی می کنید؟
واقعیت این است که مردم در دوره تحریم انتظار داشتند که بعد از برطرف شدن تحریم ها شاهد تغییرات محسوسی در بازار باشند و همین عامل باعث شد که در این سه ماهه اخیر، مردم تقاضای مصرفی خود را به تعویق بیاندازند. حتی دیده شد که سرمایه گذاران و تولیدکنندگان هم به تدریج به این نتیجه رسیدند که باید منتظر بمانند تا نتیجه برجام مشخص شود و این عامل باعث شد که در گذشته شاهد افزایش شدید رکود و موجودی انبار در بازار باشیم، به طوری که موجوی انبار به بالای 9هزار میلیارد تومان رسید و این موجبات نگرانی در بازار را فراهم کرد.
درنهایت با همت نهادها ،دستگاه های مختلف و دولت برجام به نتیجه رسید و تحریم ها در حوزه های مختلف در حال حذف شدن است که طبیعتا این به نفع اقتصاد ایران خواهد بود ولی در مقابل شاهد افت قیمت نفت از رقم 50 دلار در خرداد ماه سال جاری به 30 دلار هستیم. از طرفی دولت زمانی که قصد افزایش 500 هزار بشکه ای صادرات نفت را داشت، کشورهای مختلف نفتی در مقابل آن ایستادند. به هرحال اثرات کاهش 20 دلاری قیمت نفت در سال آینده بهتر خود را نشان می دهد. به عبارتی دیگر چون اقتصاد ایران به انحاء مختلف به نفت وابسته است طبیعی است که آثار در بازار نمایانگر شود و پیش بینی من این است که بازار مسکن در رکود قرار گیرد چونکه بین قیمت نفت و رشد، رونق و رکود اقتصادی ارتباط تنگاتنگی وجود دارد.
همچنین نقدینگی در کشور به حدود هزار هزار میلیارد تومان رسیده که رقم بسیار بالایی است و اگر دولت نتواند اصلاحات ساختاری در نظام بانکی ایجاد کند و نتواند نسبت به نرخ سود بانکی اقدام عاجل و تصمیم سختی بگیرد حتی با اعلام نرخ سود 18 درصدی که اعلام می شود، سپرده های مردم و نقدینگی در نظام بانکی متمرکز خواهد شد ولی نظام بانکی توان بازپرداخت این سودهای بالا را نخواهد داشت و این نظام بانکی کشور را مختل می کند. ولی اگر نرخ سود پایین بیاید دولت مجبور است که حتما در بخش مولد اقتصادی فضایی را فراهم کند تا نقدینگی را به مسیر درست هدایت کند در غیر اینصورت نقدینگی به بخش های غیرمولد وارد می شود.
با هجوم نقدینگی در بازار بورس ممکن است شاهد تلاطم های شدید و افزایش حباب گونه در بازار بورس باشیم که البته این زمانی اتفاق می افتد که نرخ سود دوباره کاهش پیدا کند و از طرفی دولت توان هدایت نقدینگی به سمت تولید را نداشته باشد در این زمان ممکن است بازار بورس دوباره با تلاطم شدید روبرو شود و این برای قتصاد ایران بسیار خطرناک است.
طبق اظهارات شما زمان زیادی برای رسیدن به شکوفایی اقتصادی زمان لازم است ولی در روز گذشته وزیر اقتصاد از آغاز رونق اقتصادی در سال آتی خبر داده است، نظر شما در رابطه با این گفته چیست؟
این اظهارات زمانی می تواند به منصه ظهور برسد که دولت تصمیم سختی بگیرد و در غیر اینصورت شاهد رونق بادوام و باثبات نخواهیم بود. به گفته خود وزیر اقتصاد، 80 درصد منابع مالی قفل شده است و نرخ سود بالا توان بازپرداخت به نظام بانکی را به دلیل کاهش قیمت نفت پایین می آورد. به عبارتی نظام بانکی مسیر دشواری را پیش رو دارد و با این نرخ های 18 تا 20 درصدی نمی تواند تا سال بعد هم دوام داشته باشد. هرگونه کاهش قیمت نفت به کاهش تقاضا در جامعه منتهی می شود و رکود را بیشتر می کند البته اثرات این کاهش قیمت نفت نیز از سال اتی خود را نشان می دهد. هر کاهش قیمت نفتی با 2 تا 3 ماه وقفه اثرات خود را در اقتصاد ایران نمایان می کند.
از طرفی کاهش قیمت نفت به اقتصاد کشور ضربه وارد می کند و از طرف دیگر نظام بانکی توان بازپرداخت سود بالا را نخواهد داشت به همین دلیل دولت مجبور خواهد شد که با هماهنگی، اجبار، فشار و یا اقناع و با تمام ابزارهایی که در دست دارد نرخ سود را پایین بیاورد ولی اگر نتواند در این شرایط بخش تولید را راه بیاندازد، پول های سرگردان و نقدینگی بالا راهی برای نفوذ پیدا خواهد کرد که بهترین مکان بازار سرمایه خواهد بود ولی این بازار هم به طور حباب گونه افزایش قیمت خواهد داشت که این هم برای اقتصاد ایران خبر خوشی خواهد بود.
برای رسیدن به رشد 8 درصدی لازم است که سالانه 30 تا 50 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب شود ولی گفته می شود که در عمل هیچ سرمایه گذاری اقدام عملی برای ورود به کشور نداشته است، در این رابطه نظر شما چیست؟
سرمایه گذاری خارجی در اقتصاد ایران در حوزه صنعت نفت و گاز صورت می گیرد و به غیر از این بخش ها کار سختی را می طلبد. بالاترین میزان جذب سرمایه گذاری خارجی در چین بوده که در سال 2014 رقم ان 128 میلیارد دلار بوده و کشورهایی چون مالزی، کره جنوبی، مالزی و حتی آلمان نیز تنها توانسته اند در حدود 10 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی داشته باشند، بدین ترتیب ارقامی چون 30 تا 50 میلیارد دلار بسیار بزرگ هستند که به عواملی همچون نیروی کار ارزان و فضای مناسب کسب و کار نیاز دارد.
94106 ت
