به گزارش اتاق خبر، پل خواجو از زیباترین پل‌های تاریخی شهر اصفهان است که با معماری و کاشیکاری‌های زیبایش از دیگر پل‌های آن مشهورتر است.
جغرافیای پل
پل خواجو در انتهای شرق خیابان کمال اسماعیل اصفهانی و در انتهای جنوبی خیابان خواجو قرار گرفته است.
تاریخچه‌ی پل
ساخت پل تاریخی خواجو در شهر اصفهان به زمان صفویه و شاه عباس دوم بازمی‌گردد، زمانی که وی در سال ۱۰۶۰ هجری قمری دستور ساخت آن را روی ویرانه‌هایی از پلی در دوران تیموریان صادر کرد. پل خواجو که در دوران صفویه یکی از زیباترین پل‌های جهان محسوب می‌شده، به منظور مرتبط ساختن دو قسمت محله‌ی خواجو و دروازه‌ی حسن‌آباد به تخت فولاد و راه شیراز ساخته شده بود. از دیگر اسامی این پل می‌توان به پل شاهی، پل حسن‌آباد، پل شیراز و پل بابا رکن‌الدین هم اشاره کرد که در حال حاضر به دلیل قرارگیری در محله‌ی خواجو به پل خواجو شهرت دارد.
در زمان شاهان صفوی از پل به عنوان سد هم استفاده می‌کردند، بدین صورت که در ایام جشن و پایکوبی، با تخته‌هایی از چوب، آبراهه‌های زیر پل و دهانه‌های طبقه‌ی اول بسته می‌شده و آب زاینده‌رود بالاتر می‌آمده تا به یک دریاچه تبدیل شود. در این دریاچه مسابقات شنا و قایقرانی هم برگزار می‌شده است، ساختمانی هم شامل چند اتاق که به بزرگان و امرا اختصاص داشته در میانه‌ی آن وجود دارد که برای تماشای مسابقات از آنها استفاده می‌کردند.
معماری پل
پل خواجو ۱۳۳ متر طول، ۱۲ متر عرض و معبری ۷.۵ متری دارد. طول سنگ‌های استفاده شده در پل بیش از دو متر است و فاصله‌ی بین هر کانال و سقف ۲۱ متر است. در میانه‌ی پل، ساختمانی مخصوص که به بیگلربیگی معروف است، وجود دارد که برای اسکان موقت شاه و خانواده‌اش بوده و اتاق‌هایی با تزیینات نقاشی دارد. دو شیر سنگی هم در دو طرف پل قرار گرفته است.
"تارونيه" سياح اروپايى نوشته است كه در دو طرف خيابان اين پل دو خانه وجود دارد كه متعلق به شاه است و رودخانه هيچ كجا بسترى به اين زيبایی ندارد و چون اين محل از همه جا گودتر است، همين امر تا اندازهاى شاه عباس را وادار به ساختن اين پل نمود و چون محل گبرها آن طرف رودخانه بوده براى اين كه آنان از خيابان چهار باغ نگذرند و برای كوتاه تر نمودن راه، اين پل ساخته شد و تاريخ آن ۱۰۵۷ تا ۱۰۷۷ هجرى است.
اين پل که به منزله سد هم بوده و از حيث معمارى و استحكام بى‌اندازه زيبا و بى‌نظير است، در دو طرف داخلى معبر فوقانى هر طرف ۵۱ غرفه بزرگ و كوچك دارد. زیر پل خواجو و در بستر رودخانه، گوی‌های سفالین که با ساروج پر شده‌اند، وجود دارد که علاوه بر آب بندکردن پی، بر پایداری بنا نیز می‌افزایند. در هر دو طبقه‌ی پل انواع کاشیکاری، کنده‌کاری، طاق‌ها و طاقچه‌هایی را خواهید دید که هنر زیبای دوران صفویه را به نمایش می‌گذارند. یکی از ویژگی‌های جالب این پل این است که زمانی که از آسمان به آن بنگرید، بنا همچون عقابی است که بال‌های خود را گشوده، کنگره‌های طبقه‌های مختلف حکم پر عقاب و شاه‌نشین مانند سر آن است. نکته‌ی قابل ذکر دیگر در مورد معماری منحصر به فرد آن این است که اگر در طبقه‌ی پایین در انتهای عرشه‌ی پل بایستید و با زاویه‌ی ۳۹ درجه نسبت به افق ترکیب طاق‌ها، نشیمنگاه‌ها و دیوارها را نظاره کنید، از ترکیب این فضای سه بعدی و محل برخورد دیوارهای عقبی و جلویی یک شمع کامل با اشکهایش را می‌بینید.
مرمت پل خواجو
مرمت این پل تاریخی در سال ۱۳۸۸ سر و صدای زیادی را به پا کرد و نظرات و انتقادات فراوانی در مورد این مسئله مطرح شد. برخی بر این باور بودند که مرمت این اثر تاریخی سبب میشود ارزش خود را از دست بدهد. دکتر شاه کرمی استاد دانشگاه امیرکبیر و شخصی که سالیان متوالی روی معماری این پل متمرکز بوده، می‌‌گوید: «حتی یک سنگ هم نباید از پل خواجو برداشته می‌‌شد». در جریان مرمت این پل حرکت قدم به قدم که اصول مرمت آثار باستانی است در دستور کار قرار نگرفت، مثلا برای تعمیر پله‌‌های پلکان، تمامی آنها به یکباره از جا کنده شدند و با این استدلال که برخی متعلق به دوران صفویه نیست تعویض شدند که گفته میشود با پل همخوانی نداشت. به گفته‌ی بیژن روحانی کارشناس حفظ و مرمت آثار باستانی، حتی ممکن است برای سیستم آبی این سازه هم مشکلاتی به وجود بیاید، زیرا سرعت آبی که به پل می‌رسد و میزان گل و لای ته نشین شده به زوایای سنگ‌های به کار رفته بستگی داشته و سنگ‌های جدید ممکن است برای این مسئله مشکل ساز شود. در کل، بسیاری از کارشناسان زبده در این زمینه به مرمت این پل و شیوه‌‌ی آن ایراد گرفتند. در جریان مرمت و در زمان خاکبرداری از قسمت پایین پل تعداد زیادی سنگ قبر نفیس به همراه تعداد زیادی تخته سنگ حجاری شده هم کشف شدند. سال گذشته نیز طرح مرمت برخی از تزئینات پل خواجو مطرح شد. به امید حفظ هرچه بیشتر میراث تاریخی و ارزشمند کشورمان ایران.
منبع: کجارو
94104
