اتاق خبر - حسین جابری انصاری روز چهارشنبه درهمایش ملی بزرگداشت شیخ محمود شبستری سخنان خود را با شعری از دیباچه گلشن راز آغاز كرد و گفت: از پرسش های بنیادین و تاریخی در ساحت عرفان، نسبت و رابطه عرفان و سیاست است كه سیاست خارجی هم بخش قابل توجهی از آنست.
وی با طرح این سووال كه آیا عرفان كه از مقوله معناگرائی، جذبه و سلوك است و با درون گرایی و دنیا گریزی ارتباط نزدیك دارد، با سیاست كه پدیده ای بیرونی است و مرتبط با اجتماع، منافع مادی و معیشت زمینی، قابل اجتماع هست یا خیر؟ و اگر ارتباطی وجود دارد از چه نوعی است، افزود: آیا می توان مبادی عرفانی را در سیاست خارجی كه از مقوله نبرد برای منافع این جهانی است، بكار بست و به هدف هم رسید؟
جابری انصاری اظهاركرد: تاثیر عرفان بر سیاست امری مسلم است، گرچه بعضی آنرا در حد گوشه نشینی و ارشاد پادشاه محدود كرده اند و یا آنرا صرفا كشف و شهودی دانسته اند اما عرفان دیگری هم بوده كه باعث حركت و جوشش است و آن عرفانی است كه پیامبر اسلام و امیر المومنین علیهما سلام نمونه و الگوی بارز آن هستند.
وی گفت: دستورات الهی در قرآن كریم، سنت و سیره پیامبر اعظم(ص) و عترت طاهرین (ع) در عرفان اصیل اسلامی و سلوك آنها در تشكیل حكومت و ارائه دستوراتی برای ایجاد نظم و عدالت اجتماعی، تمسك به معنویت و مدیریت، سیر من الخلق الی الحق و سیر من الحق الی الخلق بالحق، داشتن درد خدا و خلق، نشان میدهد درون گرایی و برون گرایی در اندیشه عرفانی اسلام با هم مرتبط هستند.
جابری انصاری با بیان اینكه در مكتب فكری كه منادی امروز آن امام خمینی علیه الرحمه است مانعه الجمع دیدن سلوك و سیاست با هم ناشی از سوء فهم هر كدام از عرفان و سیاست است ، گفت: ایشان می فرماید: 'رسول خدایی كه سال های طولانی در سلوك بوده، وقتی كه فرصت پیدا كرد یك حكومت سیاسی به وجود آورد، برای اینكه عدالت ایجاد شود. در تفكر اسلامی، سیاست متعالی می شود و از زمین به آسمان میرود نه آنكه عرفان زمینی شود و گرفتار منافع مادی.'
وی گفت: نامه حضرت امام (ره) به گورباچف نماد وحدت سیاست و عرفان در بینش اصیل اسلامی و تاثیر این رویكرد بر مشی سیاست خارجی حاكم اسلامی است.
وی افزود: نامه ایشان كاملا بار سیاسی دارد و پس از خبر دادن از بن بست كمونیسم و نفی راه غرب، به خدا پرستی و اسلام دعوت كرده و از میان متفكرین اسلامی به مطالعه آرای محی الدین عربی، بنیانگذار عرفان نظری دعوت كرده و آورده اند: '... دیگر شما را خسته نمی كنم و از كتب عرفا بخصوص محی الدین ابن عربی نام نمی برم كه اگر خواستید از مباحث این بزرگ مرد مطلع گردید، تنی چند از خبرگان تیز هوش خود را كه در اینگونه مسایل قویا دست دارند، راهی قم گردانید تا پس از چند سالی با توكل به خدا از عمق لطیف باریكتر از موی منازل معرفت آگاه گردند.'
جابری انصاری گفت: این یك نمونه از دعوت الی الحق است كه به دستور كار سیاست خارجی نفوذ كرده، اهداف و منافعی متعالی برای سیاست خارجی در نظر گرفته و فراتر از مرزهای دولت مدرن و منافع این جهانی رفته است.
وی با بیان اینكه شاید زود هنگام باشد كه درباره سیاست خارجی استعلایی سخن بگوییم ، گفت: آمیختن عرفان عملی با سیاست خارجی نتیجه اش باید چنین چیزی باشد و عرفان عملی به این ترتیب برای حوزه سیاست خارجی و جامعه جهانی با محوریت دعوت الی الحق، پیامهای متعالی و ارزش محور دارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه با بیان اینكه نمی توان از شبستری نام برد اما از اثر جاودان او گلشن راز سخن نگفت: افزود: كتابی كه بزرگان زیادی توصیه به خواندن آن كرده اند و آنرا مقدمه ای جامع و عمیق بر مبانی نظری 'عرفان جهانی' دانسته اند.
وی با اشاره به اینكه گلشن راز به زبانهای مختلف ترجمه شده و مخاطبان بین المللی دارد و از مرزهای ایران فراتر رفته است، گفت: امروز در مجامع علمی جهان، ایران ما را به آثار مكتوب فرهیختگان مان می شناسند.
جابری انصاری با بیان اینكه ما وارث یك تمدن برجسته هستیم كه از مشخصه های آن اخلاق گرا و عرفانی بودن است، گفت: باید قدر بزرگانی كه چارچوب آنرا استوار كردند و چنین آبروئی به ایران دادند، بدانیم.
وی اظهاركرد: سیاست خارجی نمی تواند خارج از بستر اجتماعی و تاریخی اقدام و عمل كند و در مورد ایران ما، این بستر یك برساخته كهن است كه با مشاركت شخصیت های برجسته این تمدن بزرگ آفریده شده است.
وی گفت: اگر تخریب تصویر ایران تا امروز كار دشواری برای كنشگران خارجی بوده، نتیجه تاثیرات فراوان فكر، دانش، بینش و روح ایرانی و ارج و قرب بین المللی تمدن ایرانی است
كه آنرا وامدار زحمات بزرگان، اندیشمندان و عرفای خود هستیم.
جابری انصاری با بیان اینكه احترام ویژه ایران در جهان بخاطر چنین شخصیت های برجسته ای است، گفت: منتهای خواسته و غایت اهداف دیپلماسی عمومی ایجاد احترام و پرستیژ است و عرفان ایرانی بخش مهمی از احترام ایران در خارج از مرزهایش را ساخته است.
وی گفت: عرفان ایرانی بدنبال ایجاد الگوی انسان كامل است و مسلما انسان كامل كه در نظر ما پیامبر اكرم و علی علیه السلام هستند سیاست خود را متفاوت با دیگران می چیند.
وی با طرح این سووالات كه آیا كاربست دستورات عرفانی كه سودایی برای مشتی خاك ندارد، منجر به جلوگیری از دستیابی به اهداف و منافع ملی می شود؟ آیا سیاستمدار عارف می تواند از هر ابزار و روشی برای دستیابی به منافع خود در خارج بهره ببرد و عرفان باعث بسته شدن دست وی مقابل پیروان مكاتب دیگر نمی شود؟ گفت: بنظرم همین نكات نقطه افتراق سیاست خارجی متعالی از سیاست خارجی عرفی است.
جابری انصاری افزود: اگر هدف متعالی باشد، معنای منافع هم عوض خواهد شد و رقابت و خصومت جای خود را به تعامل و گفتگو خواهد داد زیرا منافع در حیطه عالی تری تعریف می شود كه رقابت در آن راه ندارد.
وی گفت: نقطه فصل سیاست خارجی ایران از سایر كنشگران بین المللی تكیه بر همین مكتب فكری اصیل است كه ارزش هایی نظیر كمال گرایی، اخلاق محوری و مبارزه با ظلم اساس آنرا تشكیل می دهد.
وی افزود: نقطه تمایز و فصل بین سیاست مبتنی بر عرفان و سیاست مبتنی بر قدرت طلبی، همین اخلاق و عرفان است.
جابری انصاری با بیان اینكه عارف پیش از هر چیز و بیش از هر چیز یك متخلق است و غایت او دستیابی به اخلاق حمیده در سطوح فردی و اجتماعی است، گفت: برای او اجتماع بشری محدود به مرزهای جغرافیائی نمی شود و انسان در هر جای زمین مخاطب پیام او است.
وی افزود: اگر این اخلاق گرائی عرفانی محور سیاست خارجی باشد، موجب تفاوت رفتارها می شود.
وی گفت: این اخلاق است كه باعث می شود دست سیاستمدار ایرانی برای اقدامات غیر انسانی ولو در خارج مرزها بسته شود و در پاسخ به موشكباران شهرهایش توسط عراق و یا استفاده از سلاح شیمیائی، نتواند مقابله به مثل كند، به تسلیحات كشتار جمعی نه بگوید، به تعهدات بین المللی اش در سخت ترین شرایط و علیرغم همه فشارها و تحریم ها پایبند باقی ماند و در مقابل ظلم و ستم مقاومت كند.
وی با اشاره به اینكه شبستری در گلشن راز در 'بیان اقسام فضیلت'، محورهای اخلاقی و ارزشی را مطرح می كند ، گفت: این محورها امروز معیارها و اصول سیاست خارجی ما را شكل می دهد، اصولی نظیر حكمت، عدالت، عفت، تیزهوشی، شجاعت، و نهایتا میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط.
وی افزود: این ارزش های معتبر و ارزشمند دستخوش سوء استفاده كنشگرانی شده اند كه در عمل هیچ معیاری بجز منافع زمینی و قدرت طلبی ندارند و این باعث یك رفتار التقاطی در سیاست خارجی كشورها شده است.
جابری انصاری اظهاركرد: سیاسیونی كه اصولا و در عمل به هیچ یك از معیارهای متعالی پایبند نبوده و دائم در حال جنگ و خونریزی هستند، مفاهیم اخلاقی و عرفانی را در قالب هایی نظیر حقوق بشر و مبارزه با تروریسم، به عنوان ابزار پنهان سازی اهداف و سرپوش گذاری بر رفتار خود انتخاب كرده اند و با تمسك به این ارزش های شریف مدعی كشورهایی شده اند كه خود بنیان گذار و مروج اخلاق گرایی اصیل و متعالی هستند.
وی با بیان اینكه عرفان اسلامی قرنهاست محیط سیاسی ایران را تحت تاثیر قرار داده و این تاثیر امروز بیش از پیش مشهود است، گفت: سیاستمدار ایرانی حتی اگر بخواهد نمی تواند فارغ از ارزش های اخلاقی گامی بردارد و اگر چنین كند اجر و قرب خود را در پیشگاه ملت ایران از دست خواهد داد.
وی گفت: غالب ایرانیان اگر سفاك و خونریز نیستند نتیجه حضور و تاثیر شخصیت های برجسته عرفانی ماست كه اندیشه و رفتار سیاسی ایرانیان را شكل داده اند.
وی با بیان اینكه در نتیجه تركیب دو عنصر عرفان و سیاست، آثار زیادی در سیاست خارجی ایران بروز كرده كه بگمانم اختصاص به ایران دارد، افزود: ایرانیان اهل تعامل و گفتگو مبتنی بر خرد و اخلاق هستند، ایرانیان هر ابزاری را برای پیشبرد منافع ملی خود بكار نمی بندند،
ارزش های انسانی مانند حقوق بشر و منع تسلیحات كشتار جمعی برای ایرانی ها یك تعهد دینی هم هست، ایرانیان به تعهد و قول خود بعنوان یك ارزش ذاتی پایبندند و این نتیجه عرفان ایرانی است كه تخلق به اخلاق الهی غایت آن است.
جابری انصاری گفت: ما امروز كماكان به ترویج فكر و نگاه شخصیت های بزرگی چون شبستری در سطح جهان نیاز داریم تا رویكرد جهان را كماكان تحت تاثیر این اندیشه های ناب و ایرانی قرار دهیم و نام ایران را همچون همیشه بعنوان مركز تمدن و فرهنگ سربلند نگه داریم، منافع ملی امروز ما، در اخلاق گرایی است.
همایش ملی بزرگداشت این شیخ عرفان امروز چهارشنبه در زادگاهش شبستر در آذربایجان شرقی به مناسبت ثبت هفتصدمین سال تالیف گلشن راز و نامگذاری سال های 2016 و 2017از سوی یونسكو به نام این عارف نامی ایرانی در حال برگزاری است.
سعدالدّین محمودبن امین‌الدّین عبدالكریم‌بن یحیی شبستری معروف به شیخ محمود شبستری یكی از عارفان و شاعران سدهٔ هشتم هجری است. با توجه به مطالب مندرج در كتاب روضات الجنان جلد 2، وی معاصر شیخ بابا ابی شبستری (متوفی به سال 740) بوده و در همان سال فوت كرد، لذا سن شیخ محمود شبستری در زمان فوت باید 52 یا 53 سال بوده است.
ایرنا
94110
