
روزنامه بهار- کاهش ارزش پول ملی و نوسانات نرخ ارز، بودجه را نیز بینصیب نگذاشت. خبرها از کاهش چشمگیر بودجه تخصیصی به بخش عمران حکایت میکنند. خبرهایی که وقتی پای دلیل به میان میآید، رنگ و بوی ارزی به خود میگیرند و زیر سایه نوسانات نرخ ارزی، میروند که ارزش پول ملی را به شدت کاهش داده است.
به گزارش مهر، در پنج ماهه ابتدایی سالجاری، تنها 6/14درصد اعتبارات مصوبه بودجهای به طرحهای عمرانی اختصاص یافته است. حال آنکه دولت باید در این مدت 165هزار و 606میلیارد ریال اعتبار به طرحهای عمرانی اختصاص میداد، اعتباری که تنها 24هزار و 261میلیارد ریال یعنی 6/14درصد آن محقق شده است. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افتی 7/61درصدی را به نمایش میگذارد، نمایشی از محقق نشدن برنامههای بودجه عمرانی، حتی در مقایسه با سال گذشته. براساس آمارهای موجود، در پنج ماه نخست سال90، رقمی در حدود 63هزار و 404میلیارد ریال به بخش عمران اختصاص یافته بود و امسال این رقم 24هزار و 261میلیارد ریال را در کارنامه عملکردی دولت در حوزه عمران ثبت کرده است. در کنار این آمار 6/14درصدی در پنجماهه ابتدای سال، برخی از نمایندگان مجلس از تحقق 30درصدی بودجه عمرانی در هشتماهه ابتدایی سالجاری حکایت میکنند. موسیالرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در همین خصوص میگوید: «به گزارش دولت، طی هشتماه اول سال تنها 30درصد بودجه عمرانی محقق شده و 70درصد بودجههای عمرانی تخصیص نیافته است.» گفته میشود مشکلات مالی دلیل اصلی محقق نشدن برنامههای عمرانی کشور است، این عدم تحقق، نگرانیهای جدی را در این بخش با خود همراه کرده است، چراکه بیتوجهی به عمران و پروژههای عمرانی، باعث افزایش رکود و بالا رفتن نرخ بیکاری به دلیل معطل ماندن پروژهها میشود و در شرایطی که کشور در رکود تورمی فرو رفته و برنامههای اشتغالزایی دولت نیز ثمره چندانی نداشتهاند، از دست رفتن ظرفیتهای اشتغالی میتواند به واسطه رونق گرفتن پروژههای عمرانی به بهبود فضای اشتغال و ایجاد ظرفیتهای اشتغالزایی کمک کند. اما اینچنین نشد، خبرها از تخصیص 14درصدی در پنجماه نخست سال و در خوشبینانهترین حالت 30درصدی در هشتماهه ابتدایی سالجاری حکایت میکند.
کاهشی که ایرج ندیمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس عمدهترین دلیل آن را کاهش درآمدهای دولت در سالجاری میداند و به بهار میگوید: «در سالجاری شاهد کاهش ارزش پول ملی و تقریبا سهبرابر شدن ارزش دلار بودهایم، این امر باعث کاهش درآمدهای دولت به یکسوم پیشبینیها شده، بر همین اساس نوسانات نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی تاثیر چشمگیری بر عدم تخصیص بودجه عمرانی گذاشته است.»
وی ادامه میدهد: «اکنون در ماه نهم هستیم و برطبق رسم قدیم باید نهدوازدهم بودجه کشور عملی میشد که متاسفانه این اتفاق نیفتاده است، بهتر میرسد در بودجه جاری وضعیت بهتر باشد، اما در بودجه عمرانی اینچنین نیست، البته باید توجه داشت که بودجه عمرانی 16ماهه است و دولت تا تیرماه سال آتی برای محقق کردن اهداف برنامههای عمرانی وقت دارد.» ندیمی با این توضیح خاطرنشان میکند: «درست است دولت تا تیرماه سال 92 برای پایان یافتن سال عمرانی زمان دارد اما پیش از این پیشبینی شده بود که دولت توان تخصیص رقمی بیش از 10هزارمیلیارد تومان یا بهعبارتی 100هزارمیلیارد ریال در پروژههای عمرانی را نخواهد داشت.»
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در حالی از پیشبینی عدم توانایی دولت در تخصیص بیش از صدهزارمیلیارد ریال اعتبار در پروژههای عمرانی حکایت میکند که بر اساس قانون بودجه سال 91 کل کشور، دولت باید در سالجاری در مجموع 397هزار و 455میلیارد ریال به طرحهای عمرانی پرداخت کند که به نظر میرسد از این رقم، صدهزارمیلیارد ریال تخصیص یابد. در این میان، ابراهیم نکو عضو هیاترییسه کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در گفتوگو با «بهار» درخصوص افت چشمگیر تخصیص بودجه عمرانی در ماههای ابتدایی سال میگوید: «باید عوامل مختلفی را در این خصوص در نظر بگیریم، بحث اول به تحریمها برمیگردد که نرخ ارز و ارزش آن را به شدت افزایش داد و باعث کاهش ارزش پول ملی شد. اتفاقی که نظم بازار داخلی را بر هم زد و در برنامههای دولت تاثیر بسزایی گذاشت و باعث شد در برنامهها انحراف ایجاد شود.»
وی ادامه میدهد که «این امر از دو حیث بر برنامهریزیها تاثیرگذار بود. اول هزینههای بالایی که روی دست دولت گذاشت و دوم، جو روانی جامعه بود که باعث شد دولت نتواند بر اجرای برنامهها و پروژهها متمرکز شود و انرژی دولتیها صرف مسائل حاشیهای همچون ارز و بازار آن شد.» نکو خاطرنشان میکند: «نباید در پس تاثیر این تحریمها بر برنامهریزیها، از بیتدبیری و سست عملکردن مدیران اقتصادی در اجرای برنامهها و پروژههای اقتصادی بهراحتی گذشت. متاسفانه مدیران اقتصادی کشور در چنین شرایطی باتدبیر عمل نکردند و همین امر باعث به وجود آمدن امنیت برای افراد سودجویی شد که تنها میخواستند از شرایط به وجود آمده در کشور سوءاستفاده کنند.» عضو هیاترییسه کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به اینکه در ماههای گذشته شاهد یک انحراف از برنامهها در دولت نیز بودهایم، اظهار میکند: «در ماههای گذشته شاهد بودیم که به یکباره مسیر پروژهها به سمت پروژههای مهرماندگار تغییر کرد. پروژههایی که بودجهای برای آنها در نظر گرفته نشده و باعث میشود بودجه سایر بخشها را به خود جذب کرده و دولت از اجرای سایر پروژههایی که برای آنها برنامهریزی شده و برای آنها بودجه تخصیص داده شده بود، باز بماند.»
وی ادامه میدهد: «دولت به صورت ناگهانی تصمیم به اجرا یا به عبارتی اتمام این پروژهها کرد حال آنکه نه شرایط برای این امر مهیا بود و نه بودجه مشخصی برای آن در نظر گرفته شده است.»
نکو درخصوص تبعات این افت چشمگیر بودجه عمرانی تخصیصیافته میگوید: «این امر بالا رفتن بیکاری، رکود، افزایش نگرانی مردم از خوابیدن پروژههای عمرانی و نیز معطل ماندن پروژهها را به همراه خواهد داشت.»
وی تصریح میکند: «در شرایط کنونی به هیچوجه عملکرد دولت در حوزه عمران قابل قبول نیست و حداقل باید سه برابر وضعیت و آمارهای موجود در این بخش کار میشد تا عملکرد نسبتا قابل قبولی بر جای بماند.» عضو هیاترییسه کمیسیون اقتصادی مجلس درخصوص اینکه در کنار این دلایلی که ذکر شد، آیا میتوان افت بودجه تخصیصی به بخش عمران را ناشی از انحراف بودجه عمرانی به سمت بودجه جاری کشور دانست؟ پاسخ میدهد: «این میتواند کاملا درست باشد. اقدامی است که کاملا بودجه و برنامهریزیهای آن را برهم میریزد و ناشی از سوءمدیریت است.»
وی خاطرنشان میکند که «گفته میشود تحریمها بیشترین تاثیر را در تغییر مسیر برنامهریزیها گذاشته است اما این تصور غلطی است؛ چنانچه مدیریت درستی در پیش گرفته میشد، تحریمها میتوانست اثراتی کمتر از مشکلات زمان جنگ بر اقتصاد کشور بگذارد اما متاسفانه سوءمدیریت آسیب تحریمها را به شدت افزایش داد.» هر چند که آثار سوءمدیریت اقتصادی و تاثیرات آن بهشدت در این حوزه لمس میشود اما به نظر میرسد کاهش ارزش پول ملی و نوسانات نرخ ارز که تصور میشد بیشترین تاثیر را روی تولید و بازارهای مصرفی گذاشته است، یقه پروژههای عمرانی و برنامهریزیهای دولتی را نیز گرفته و اقتصاد دلارزده ایران را بیش از پیش به ارز و تحولات آن گره زده است.