اتاق خبر: طرح تحول نظام سلامت كه از ارديبهشت ماه سال 93 به اجرا درآمد را مي‌توان يكي از تغييرات بنيادي بخش سلامت طي سال‌هاي اخير دانست. اين طرح كه با هدف افزايش دسترسي افراد جامعه به ويژه اقشار آسيب‌پذير به خدمات سلامت، طراحي و اجرا شد، توانست هزينه‌هاي درمان را به ميزان قابل توجهي كاهش دهد.
كوتاه‌تر شدن طول دوره بستري و همچنين افزايش سهم بيمه‌ها در پرداخت هزينه‌هاي درمان از ديگر نتايج حاصل از اجراي اين طرح بوده است. در اين خصوص، مجله آمار در تازه‌ترين شماره خود به بررسي ميزان بهره‌مندي از خدمات سلامت كشور در سال 93 پرداخته است. در اين پژوهش كه به قلم روشنك علي‌اكبري صبا و محدثه صفاكيش نگارش يافته، شاخص‌هاي بهره‌مندي از خدمات بستري مورد بررسي قرار گرفته است.
بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، هر فرد از جامعه در صورت بستري شدن در بيمارستان يا مركز درماني از پاييز سال 1392 تا زمان آمارگيري، به‌طور متوسط يك ميليون و446 هزار‌و214تومان براي يك‌بار بستري در بيمارستان هزينه شده است. با اين حال، نتايج مطالعات نشان مي‌دهد اجراي طرح تحول سلامت در كشور از ارديبهشت ماه 93 به كاهش
30 درصدي هزينه‌هاي بستري منجر شده است. در ادامه با اجراي طرح تغيير تعرفه‌ها هزينه‌هاي بستري در كل كشور 10 درصد افزايش يافت.
در نهايت با اجراي دو طرح يادشده، هزينه‌هاي بستري در كل كشور حدود 23 درصد كاهش يافته است اما هنوز سهم بيمار به صورت متوسط در مقايسه با سطح درآمدها رقم قابل توجهي است.
علاوه بر اين، با اجراي طرح تحول نظام سلامت حدود 78/2درصد به درصد استفاده‌كنندگان از بيمه‌هاي درمان براي پرداخت هزينه‌هاي بستري افزوده شده و حدود 55/2درصد نيز از درصد استفاده از درآمد جاري خانوار به عنوان منبع تامين هزينه‌هاي بستري كاسته شده است. بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش، اجراي طرح تحول نظام سلامت منجر به كاهش هزينه‌هاي بستري در كل كشور و نيز كاهش متوسط طول مدت بستري در بيمارستان‌ها شده است.
شاخص‌هاي بهره‌مندي از خدمات بستري
در راستاي سنجش تقاضا و بهره‌مندي عموم افراد جامعه از خدمات سلامت، در سال 1393 آمارگيري بهره‌مندي از خدمات سلامت در كشور، توسط پژوهشكده آمار و با همكاري مركز آمار ايران و موسسه ملي تحقيقات سلامت وابسته به دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني تهران در كل كشور اجرا شد. اين آمارگيري در دي ماه سال 1393 با نمونه‌يي به اندازه 22470 خانوار در سطح كل كشور به اجرا درآمد. جامعه هدف اين طرح همه خانوارهاي كشور جز خانوارهاي معمولي غيرساكن (از جمله عشاير كوچنده) و خانوارهاي موسسه‌يي (از قبيل افراد ساكن در پادگان‌ها و پانسيون‌ها) بوده است.
نتايج آمارگيري‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد 38/7درصد از كل افراد جامعه (معادل 5679126 نفر) از پاييز 1392 تا زمان آمارگيري نياز به بستري در بيمارستان‌ها يا مراكز درماني داشته‌اند كه 60/84درصد از اين افراد بستري شده‌اند. بيشترين درصد افرادي كه نياز به بستري داشته‌اند به‌ترتيب به گروه‌هاي سني 66سال و بالاتر با 83/18درصد (862424 نفر)، 50 تا 65 سال با 51/11درصد (1333646 نفر) و زير يك‌سال با 80/8درصد (78469 نفر) متعلق بوده‌اند. بيشترين ميانگين تعداد دفعات بستري در طول سال براي افراد با گروه‌هاي سني مختلف به گروه سني
66 سال و بالاتر با 17/0 و پس از آن به گروه سني 50 تا 65 سال با 11/0 بار اختصاص داشته است.
در كل بيمارستان‌ها حدود 12/52درصد از افراد مراجعه‌كننده در همان روز مراجعه و 77/37درصد از افراد در 6 روز باقيمانده از نخستين هفته پس از مراجعه بستري مي‌شوند. ميانگين زمان در نوبت بودن براي بستري براي كل بيمارستان‌ها 96/2 روز است كه بيشترين زمان در نوبت بودن به بيمارستان‌هاي وابسته به تامين اجتماعي با 98/3 روز و كمترين زمان به خيريه‌ها با 95/2 روز اختصاص دارد. زمان در نوبت بودن براي بستري در بيمارستان‌هاي نقاط روستايي كشور اندكي كمتر از بيمارستان‌هاي نقاط شهري است.
از پاييز سال 1392 تا زمان آمارگيري، به‌طور متوسط يك ميليون و446 هزار‌و214 تومان براي يك‌بار بستري هر فرد از جامعه در صورت بستري شدن در بيمارستان يا مركز درماني هزينه شده است. هزينه كلي كه صرف بستري در بيمارستان شده است شامل هزينه بيمارستان، ملزومات پزشكي، دارو و خدمات تشخيصي خارج از بيمارستان و پرداخت مستقيم به بيمارستان است. هر فرد در صورت بستري شدن، به‌طور متوسط 870453 تومان به بيمارستان و يك ميليون و91 هزار‌و467تومان مستقيما به پزشك پرداخت كرده است. اختلاف
قابل ملاحظه‌يي در پرداخت‌هاي صورت‌گرفته در نقاط شهري و روستايي كشور وجود داشته به‌طوري كه
با وجود اينكه طول مدت بستري در بيمارستان در نقاط شهري كمتر از نقاط روستايي بوده است، ولي متوسط كل پولي كه خرج بستري در بيمارستان‌هاي نقاط شهري شده حدود 40درصد بيش از نقاط روستايي بوده است. همچنين متوسط كل پولي كه خرج بستري در بيمارستان براي مردان شده حدود 38درصد بيش از زنان بوده است كه يكي از دلايل آن مي‌تواند زمان بيشتر بستري شدن مردان نسبت به زنان در بيمارستان باشد.
كاهش 30 درصدي هزينه‌هاي بستري
اجراي طرح تحول نظام سلامت در تاريخ 15 ارديبهشت 1393 منجر به كاهش حدود 30درصد هزينه‌هاي بستري در كل كشور شده است. پس از آن با اجراي طرح تغيير تعرفه‌ها در تاريخ 15 آبان‌ماه 1393، هزينه‌هاي بستري در كل كشور حدود 10درصد افزايش يافته و تعرفه‌ها تعديل شده‌اند. در نهايت مقايسه هزينه‌هاي قبل و بعد از اجراي اين دو طرح نشان مي‌دهد اجراي اين طرح‌ها در مجموع منجر به كاهش حدود 23درصد هزينه‌ها در كل كشور، (21درصد در نقاط شهري و 29درصد در نقاط روستايي) شده است.
شايان ذكر است تاثير اجراي اين طرح‌ها بر هزينه‌هاي بستري زنان در بيمارستان‌ها (12درصد كاهش) با توجه به نوع خدمات دريافت شده، كمتر از هزينه‌هاي بستري مردان (30درصد كاهش) بوده است. اجراي طرح تحول نظام سلامت و تغيير تعرفه‌ها همچنين منجر به كاهش 15درصد در متوسط طول مدت بستري در بيمارستان‌ها شده است.
هر فرد از جامعه در صورت بستري شدن از پاييز سال 1392 تا زمان آمارگيري، به‌طور متوسط 1565330 تومان در مجموع بستري‌هاي خود (حداكثر تا سه بستري) از جيب پرداخت كرده است. اين مبلغ براي مردان حدود 26درصد بيش از زنان و در نقاط شهري نيز حدود 37درصد بيش از نقاط روستايي است. بيشترين پرداخت به افراد 50 تا 65 سال اختصاص داشته است.
48/8درصد از كل بستري‌شدگان در طول بستري خود به بهبودي كامل و 28/41درصد به بهبودي نسبي رسيده‌اند. نتيجه بستري 7/7درصد بدون تغيير بوده و وضعيت سلامت حدود يك‌درصد از بستري‌شدگان نيز بر اساس اظهار آنها بدتر شده است. درصد بهبودي كامل در نقاط شهري بيش از نقاط روستايي بوده است. در بين گروه‌هاي سني مختلف، كمترين درصد بهبودي كامل به بستري‌شدگان 66سال و بالاتر با 12/26درصد تعلق داشته است.
براي تامين هزينه‌هاي بستري در انواع بيمارستان‌ها 25/22درصد از بستري‌شدگان از پاييز 1392 تا زمان آمارگيري از بيمه درمان استفاده كرده‌اند كه خيريه‌ها با 49/32درصد بيشترين درصد استفاده از بيمه درمان را به خود اختصاص داده‌اند. همچنين 36/52درصد از بستري‌شدگان از درآمد جاري خانوار براي پرداخت هزينه استفاده كرده‌اند. كمترين درصد دريافت از بيمه درمان و بيشترين درصد استفاده از درآمد جاري خانوار به بستري‌شدن در بيمارستان‌هاي دولتي وابسته به وزارت بهداشت تعلق داشته است. هزينه‌هاي بيمارستان براي 24/31درصد از بستري‌شدگان درحدي بالا بوده كه آنان را مجبور به استفاده از پس‌انداز، فروش وسايل خانه يا قرض گرفتن از دوست، فاميل يا غريبه كرده است. اين درصد براي بيمارستان‌هاي خصوصي بيش از ساير بيمارستان‌ها بوده است (3/40درصد) . همچنين بر اساس پاسخ بستري‌شدگان، هزينه بستري بر هزينه خوراك 3/64درصد از خانوارهاي كل اين جامعه تاثيرگذار بوده است.
افزايش نقش بيمه در پرداخت هزينه درمان
با اجراي طرح تحول نظام سلامت حدود 78/2درصد به درصد استفاده‌كنندگان از بيمه‌هاي درمان براي پرداخت هزينه‌هاي بستري افزوده شده و حدود 55/2درصد نيز از درصد استفاده از درآمد جاري خانوار به عنوان منبع تامين هزينه‌هاي بستري كاسته شده است. همچنين 12/3درصد از مواردي كه منجر به استفاده از پس‌انداز، فروش وسايل خانه يا قرض گرفتن از دوست، فاميل يا غريبه شود (هزينه‌هاي كمرشكن) كاسته شده است. درصد افرادي كه اظهار كرده‌اند هزينه بستري بر هزينه خوراك آنها تاثيرگذار بوده نيز 31/3درصد كاهش يافته است.
با اجراي طرح تحول سلامت رضايت بالا (خيلي خوب و خوب) از خدمات بستري در سطح كل بيمارستان‌ها با اندكي افزايش از 64/77درصد به 82/79درصد رسيده است. همچنين درصد رضايت ضعيف از خدمات بستري نيز اندكي كاهش‌يافته و از 67/5درصد به 06/5درصد رسيده است.
بر اساس مطالعات اين پژوهش، بيشترين درصد افرادي كه نياز به بستري داشته‌اند به‌ترتيب افراد گروه سني 66 سال و بالاتر و بعد از آن افراد در گروه سني 50 تا 65سال و كودكان زير يك‌سال بوده‌اند. اجراي طرح تحول نظام سلامت منجر به كاهش هزينه‌هاي بستري در كل كشور و نيز كاهش متوسط طول مدت بستري در بيمارستان‌ها شده است. با اجراي طرح تحول نظام سلامت درصد استفاده‌كنندگان از بيمه‌هاي درمان براي پرداخت هزينه‌هاي بستري اندكي افزايش يافته و از درصد استفاده از درآمد جاري خانوار كاسته شده است. همچنين اجراي اين طرح بر كاهش هزينه‌هاي كمرشكن تاثيرگذار بوده است.
منبع: تعادل
