اتاق خبر: براساس آمارهای موجود سرانه مصرف رب گوجه‌فرنگی درکشور حدود ۲۴ کیلوگرم در سال است. به عبارتی هر ایرانی به‌طور متوسط در سال ۲۴ کیلوگرم رب گوجه‌فرنگی استفاده می‌کند.
این در حالی است که تولید رب گوجه‌فرنگی در کشور بیش از نیاز داخل است و اگر این موضوع به درستی مدیریت نشود آسیب‌های بسیاری به تولید این محصول وارد خواهد شد.
در زمینه تولید رب گوجه‌فرنگی دو موضوع مهم وجود دارد، نخست آنکه ۸۵درصد گوجه‌فرنگی در فارس تولید می‌شود. دوم آنکه گوجه‌فرنگی و رب در آذربایجان‌غربی بیشترین مصرف را دارد. تولید ۸۵ درصد گوجه‌فرنگی در یک استان نشان از نامتعادل بودن توسعه تولید این محصول و صنایع پایین‌دستی دارد. همچنین مصرف آن در کشور متوازن نیست. سرانه مصرف گوجه‌فرنگی در آذربایجان‌غربی حدود ۵۰ کیلوگرم برای هر نفر در سال است که معادل دو برابر سرانه مصرف در کشور است. یکی از راهکارهایی که می‌تواند به تولید رب گوجه‌فرنگی کمک بسیاری کند، راه‌اندازی متوازن واحدهای صنایع غذایی وابسته به گوجه‌فرنگی است. دولت با ارائه راهکارهای مناسب می‌تواند زمینه سرمایه‌گذاری در این استان‌ها را فراهم کند تا واحدهای فرآوری گوجه‌فرنگی در آنها راه‌اندازی شود.
فرآوری گوجه‌فرنگی علاوه بر اینکه باعث ماندگاری این محصول می‌شود ارزش‌افزوده و اشتغال بیشتری ایجاد می‌کند. البته در این زمینه باید درنظر داشت که توسعه متوازن نیز یکی از سیاست‌هایی است که سال‌هاست در ایران به گفته مسئولان اجرا می‌شود و دولت یازدهم نیز در این زمینه باید فکری برای توسعه متوازن صنایع داشته باشد.
محمدپیروز حمیدی، تولیدکننده صنایع غذایی و رب گوجه‌فرنگی درباره وضعیت تولید این محصول در کشور به صمت گفت: نخستین و به نوعی بزرگترین مشکل در این زمینه، این است که تولید در کشور متوازن نیست.
وی افزود: اکنون در کشور واحدهای بسیاری به تولید رب گوجه‌فرنگی می‌پردازند و تولیدکنندگان بسیاری وجود دارند. این در حالی است که تمرکز تولید گوجه‌فرنگی در فارس است. با توجه به اینکه اکنون هزینه‌های حمل‌ونقل در کشور بالاست و باعث می‌شود قیمت تمام‌شده افزایش یابد باید فکری به حال این موضوع کرد.
این تولیدکننده رب گوجه‌فرنگی با تاکید بر اینکه تولید رب گوجه‌فرنگی از اشتغالزاترین صنایع در محصولات غذایی است، گفت: این موضوع برای استان‌های محروم که ظرفیت تولید گوجه‌فرنگی دارند اهمیت بسیاری دارد. کشور اکنون از تولید رب گوجه‌فرنگی اشباع شده و نیازی در این زمینه وجود ندارد.
حمیدی با اشاره به اینکه برای ادامه تولید رب گوجه‌فرنگی در کشور باید راهی برای مصرف آن تعریف کرد، گفت: خوشبختانه ایران در این زمینه توانایی صادراتی بالایی دارد و محصولات تولیدی ایران به بسیاری از کشورها صادر می‌شود اما برای ایجاد توازن در تولید آنچه اهمیت دارد، تضمین صادرات است.
وی با بیان اینکه اگر صادرات رب‌گوجه‌فرنگی تضمینی نباشد ممکن است آسیب‌های بسیاری به تولید این محصول در کشور وارد شود، گفت: موضوع صادرات از صنعت و تولید مجزا نیست و باید درنظر داشت اگر قرار باشد رب گوجه‌فرنگی که اکنون صادر می‌شود، در داخل کشور بماند بسیاری از واحدهای تولیدی از بین خواهند رفت و توان ماندگاری در چرخه تولید را از دست می‌دهند.
بازارکشورهای منطقه
بر اساس آمارهای منتشر شده از فائو تا ۷ سال آینده کشورهای اروپای شرقی، روسیه، خاورمیانه و عراق بزرگترین مصرف‌کننده گوجه‌فرنگی دنیا خواهند بود. این در حالی است که ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان رب گوجه‌فرنگی در دنیاست. به عبارتی اگر ایران بتواند از بازارهای موجود در منطقه استفاده کافی را داشته باشد تولید رب گوجه‌فرنگی ایران تضمینی خواهد شد. همچنین از دیگر موضوعات مهم در این زمینه، این است که در سال‌های ۹۳ و ۹۴ حدود ۹۰درصد از صادرات رب گوجه‌فرنگی ایران به کشورهای عراق، روسیه و افغانستان بوده است.
براساس آمارهای منتشر شده از سوی گمرک ایران در سال ۹۳، ۱۶هزار تن رب گوجه‌فرنگی از ایران به روسیه صادر شد در حالی که روسیه به ۱۶۰هزار تن رب گوجه‌فرنگی در سال نیاز دارد. بر این اساس در صورتی که تولیدکنندگان براساس اقتصاد مقاومتی تولید صادرات‌محور داشته باشند، تصاحب بازار کشور روسیه و دیگر کشورهای منطقه موضوعی دور از ذهن نیست. براساس آمارهای موجود، ایران به لحاظ فرآوری گوجه‌فرنگی در رتبه پنجم و صادرات رب گوجه‌فرنگی در رتبه ششم دنیا قرار دارد.
بهرام نادری، مدیرتولید یک واحد تولیدکننده محصولات صنایع غذایی و رب گوجه‌فرنگی درباره مشکلاتی که در زمینه تولید این محصول در کشور وجود دارد، به صمت گفت: بزرگترین مشکل موجود در تولید رب گوجه‌فرنگی در کشور، پراکنش نامناسب صنایع تبدیلی است. همچنین باید درنظر داشت که فرسودگی ماشین‌آلات تولیدی از دیگر مشکلاتی است که تولید رب گوجه‌فرنگی رقابت‌پذیر در ایران با آنها دست و پنجه نرم می‌کند.
وی افزود: امروزه در تجارت جهانی کشورها به سرعت نیازسنجی می‌کنند و در صورتی که بتوانند نیاز کشوری را برطرف کنند برای آن موضوع برنامه‌ریزی می‌کنند. شاید برخی کشورها در تولید رب گوجه‌فرنگی در ایران مزیت‌های بسیار کمتری داشته باشند اما در صورتی که ایران این مزیت‌ها و ظرفیت‌ها را درنظر نداشته باشد دیگر کشورهای دنیا دست‌به کار خواهند شد.
این تولیدکننده رب گوجه‌فرنگی با اشاره به اینکه می‌توان در تولید این محصولات دیگر کشورها استفاده کرد، گفت: با اینکه ایران در تولید این محصول مزیت‌های بسیاری دارد اما در شرایط پساتحریم می‌تواند از ماشین‌آلات پیشرفته در دنیا استفاده کند. در صورتی که روابط بانکی نیز مانند روابط اقتصادی و سیاسی بهبود یابد در تولید رب گوجه‌فرنگی ظرفیت‌های مشترک بسیاری وجود دارد.
همچنین چندی‌پیش علیرضا پورنصیر، مدیرکل دفتر صنایع تبدیلی و تکمیلی وزارت جهاد کشاورزی به پایگاه روابط عمومی این وزارتخانه گفته بود: اتحادیه اروپا برای فرآورده‌های کنسرو گوجه‌فرنگی به‌ویژه گوجه‌فرنگی پوست گرفته شده کامل یا قطعه‌قطعه با وزن حداقل یک کیلوگرم، یارانه صادراتی اهدا می‌کند. علاوه بر این کمک به فرآوری‌کنندگان، یارانه مستقیم از بودجه این اتحادیه است که ۱۶۰ نوع از انواع فرآورده‌های گوجه‌فرنگی از آن برخوردار می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه استان‌های فارس، خراسان رضوی، قزوین، هرمزگان، آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی، بزرگترین تولیدکنندگان گوجه‌فرنگی کشور هستند، ادامه داده بود: بی‌ثباتی در عرضه گوجه‌فرنگی از لحاظ کمی و کیفی، تخصیص نیافتن به موقع تسهیلات ارزی و ریالی، نداشتن شناخت بازارهای صادراتی، ضعف نقدینگی واحدهای تولیدی، مراکز متعدد کنترل و نظارت بر تولیدات واحدها، ناهماهنگی در صدور مجوزهای صنایع گوجه‌فرنگی و در نتیجه تعدد مجوزها و نبود مراکز پژوهش و نوآوری به منظور تغییر در کیفیت محصول ازجمله این مشکلات است.
تولید ۸۵درصد رب گوجه‌فرنگی کشور در فارس
رب گوجه‌فرنگی یکی از اقلام عمده تولیدی در بخش صنایع تبدیلی فارس است و این استان ۸۵درصد تولید رب گوجه‌فرنگی کشور را به عهده دارد.
به گزارش روابط عمومی صنعت، معدن و تجارت فارس، علی همتی گفت: با وجود کارخانه‌هایی که در تولید این محصول در فارس شکل گرفته، آماده هستیم که سرمایه‌گذاری مشترکی به‌صورت مستقیم یا فاینانس انجام شود که ارتقای سطح فناوری از نظر کمی و کیفی، تنوع تولید و همچنین تولید رقابتی و سازگار با بازارهای هدف ایجاد شود.
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت فارس افزود: ظرفیت بالا در پاسخگویی بازارهای جهانی فارس باعث ارتقای کیفیت محصول بهداشتی و کاهش و هدرروی انرژی و سایر مولفه‌ها خواهد شد که متاسفانه در این زمینه فعالیت‌های اندکی انجام شده است.
آذربایجان‌غربی، پرمصرف‌ترین استان کشور
با اینکه سرانه مصرف گوجه‌فرنگی در سال حدود ۲۴ کیلوگرم برای هر ایرانی است در آذربایجان‌غربی سالانه مصرف حدود ۵۰ کیلوگرم اعلام شده است. گوجه‌فرنگی یکی از محصولات مهم تولیدی در آذربایجان‌غربی است که علاوه بر مصرف داخلی به صورت تازه‌خوری پس از فرآوری در کارخانه‌های آذربایجان‌غربی به‌صورت رب و سس به خارج از استان و حتی کشورهای همسایه ازجمله عراق، ترکیه و آذربایجان نیز صادر می‌شود و نقش مهمی در اقتصاد منطقه دارد.
مقصود قربانی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌غربی به ایرنا گفته است میزان تولید گوجه‌فرنگی از سطح مزارع استان ۲۰۰هزار تن است که ۴۵ تا ۵۰درصد این محصول در داخل استان به اشکال مختلف مصرف می‌شود. سال گذشته ۵هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان زیر کشت محصول گوجه‌فرنگی در ارقام مختلف مانند پرسی، سوپر جیف، سوپر لونا، رها، هنگام و شیمیایی قرار گرفت.
قربانی با بیان اینکه ۳۶ واحد صنعتی فعال و نیمه‌فعال در آذربایجان غربی در این زمینه وجود دارد، گفت: گوجه‌فرنگی در استان به صورت رب و سس بیشتر مصرف می‌شود و کار عمل‌آوری آن در کارخانه‌های داخل استان و به صورت خانگی از سوی اعضای خانواده‌ها انجام می‌شود. متوسط عملکرد در هکتار این محصول ۴۰ تن است که علاوه بر تامین نیاز مردم داخل استان، مازاد محصول تولید شده به سایر استان‌های کشور نیز صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه سرانه مصرف رب گوجه‌فرنگی در آذربایجان غربی ۵۰ کیلوگرم است، اظهار کرد: ۶۰هزار تن از گوجه‌فرنگی تولید شده در استان به‌صورت تازه‌خوری مصرف و بقیه از سوی کارخانه‌های تبدیلی خریداری می‌شود.
به علت پایین بودن قیمت این محصول در سال گذشته کشاورزان رغبتی به کشت نداشتند و به همین علت سطح زیر کشت نسبت به سال گذشته ۱۴درصد کاهش یافته است.
منبع: گسترش صمت
