به گزارش اتاق خبر،يکي از معضلاتي که از ديرباز گريبانگير سلامت جامعه بوده است، بيماري و اختلال پوکي استخوان است که در بيشتر موارد در سنين سالمندي روي مي‌دهد. برخي بر اين باورند که پوکي استخوان با تغذيه ناسالم در ارتباط است و همچنين در جامعه و در افکار عمومي مطرح است که اين اختلال در خانم‌ها بيشتر رخ مي‌دهد.
پوکي استخوان با نرمي استخوان فرق مي‌کند. پوکي استخوان اتفاقي است که بيشتر يک پديده فيزيولوژيک است و جنبه تغذيه‌اي آن در حالت کلاسيک خيلي زياد نيست.
پوکي استخوان چيست و چه عواملي باعث بروز اين بيماري مي‌شود؟
قبل از هر توضيحي بگويم که پوکي استخوان با نرمي استخوان فرق مي‌کند. پوکي استخوان اتفاقي است که بيشتر يک پديده فيزيولوژيک است و جنبه تغذيه‌اي آن در حالت کلاسيک خيلي زياد نيست. به عبارت ساده‌تر پوکي استخوان در سنين يائسگي در خانم‌ها و بعد از سنين آندروپوز در آقايان اتفاق مي‌افتد و اين بيشتر به‌دليل از بين رفتن ميل جنسي با افزايش سن است. اين مورد را مي‌توان اصلي ترين عامل دانست. اگر در دوران پايين تر حتي از دوره جنيني، کودکي، جواني و ميانسالي، فرد تغذيه نامناسبي داشته باشد اين فرآيند مي‌تواند خيلي سريع‌تر پيش رود و حتي در خانم‌ها قبل از رسيدن به سن يائسگي اتفاق بيفتد. نکته مهم اين‌که بايد بدانيم چه مواد غذايي در تراکم استخواني نقش دارند.
مهم‌ترين مواد غذايي که در تراکم استخواني نقش دارند، کدام است؟
مسلما بيشتر از همه کلسيم و ويتامين D و بعد املاحي مثل منيزيم، فسفر و ديگر املاح فلزي تا مقدار زيادي در تراکم استخوان نقش دارند که کمبود هر کدام از آنها مي‌تواند در تراکم استخواني موثر باشد. خيلي از ويتامين‌ها مثل D,A,C و حتي K روي رسوب املاح در بافت استخواني نقش دارند و کمبود همه اينها در دوره‌هاي مختلف زندگي آسيب‌هاي استخواني را بيشتر مي‌کند. ميزان فعاليت و تحرک در سطح تراکم استخواني نقش بسيار مهمي دارد. املاح پروتئيني را نيز در اين بين نبايد فراموش کرد.
تغذيه سالم, نرمي استخوان
مصرف نوشيدني‌هاي گازدار باعث پوکي استخوان مي شود.
چه مواد غذايي اثر مخرب دارند؟
چاي، قهوه و نسکافه زياد تاثير خيلي مخربي برجاي مي‌گذارد. مصرف نوشيدني‌هاي گازدار و ترکيبات اسيدي نيز مضر است. سيگار کشيدن، سبک زندگي نامناسب و نوشيدني‌هاي الکلي همه اينها مي‌تواند نقش مخرب داشته باشد. همه اين عوامل تاثيرگذاري‌هاي متفاوتي دارند، ولي بايد بدانيم که اگر منظور واقعا پوکي استخوان است، مهم‌ترين نقش را هورمون‌هاي جنسي دارند که در همان دوران‌هاي ياد شده بروز مي‌کنند که معمولا در سنين سالمندي، نزديک دوران سالمندي يا اواخر دوران ميانسالي به‌صورت فيزيولوژيک تا حدود زيادي اتفاق مي‌افتد. اما کساني که در دوره زندگي خود تغذيه نامناسبي داشته‌اند، شدت اين اتفاق در آنها خيلي بيشتر و خطرناک‌تر خواهد بود.
راهکارهاي آن چيست؟
مسلما همه اين مواردي که گفتم بايد وجود داشته باشد. يعني تغذيه مناسب، سطح فعاليت فيزيکي مناسب و همه فاکتورهايي که گفته شد را مي‌توان به عنوان راهکار به کار برد.
افرادي که به پوکي استخوان، در هر سن و به هر دليلي مبتلا شده‌اند براي اين‌که دچار مشکلات بعدي نشوند چه بايد بکنند و چه برنامه غذايي مناسب حالشان است؟ زيرا به نظر مي‌رسد اين مشکل ديگر برگشت‌پذير نيست؟ پس چطور بايد از پيشرفت آن جلوگيري کرد ؟
اين بيماري از بيماري‌هاي پيش رونده است. يعني ممکن است بدتر شود، اما متاسفانه بهتر نمي‌شود. اگر پوکي استخوان را در هر سني تشخيص داديم، مي‌توان کمک کرد که با الگوي غذايي مناسب که تقريبا همه نکات آن را گفتيم برنامه غذايي فرد درگير شده را به‌گونه‌اي تغيير دهيم که همه اين ويتامين‌ها و املاح و موادي که در سلامت استخواني موثر هستند به اندازه کافي براي نگهداري بيشتر استخوان داشته باشد. ضمن اين‌که حتما زير نظر فيزيوتراپ و متخصصان طب فيزيکي برنامه‌هاي ورزشي در نظر گرفته شود تا به کمک همه اينها توده استخواني موجود حفظ شود.
ويتامين D در اين بين چه نقشي دارد؟
از عواملي که در اين راستا بسيار تاثيرگذار است ويتامين D است که کمبود آن نيز در ايران خيلي شايع است. بنابراين تمام جوان‌ها و نوجوان‌ها بايد بدانند که اگر تا به حال در چکاپ‌هاي سالانه سطح ويتامين D خون خود را اندازه‌گيري نکرده‌اند، حتما در اولين فرصت اين کار را انجام دهند. اگر کمبودي در اين زمينه داشتند، حتما زير نظر پزشک متخصص مقدار مناسبي از ويتامين را دريافت کنند. همان‌طور که گفتم در بين همه اين عوامل مهم‌ترين نقش را در رسوب املاح در بافت استخواني و نگه‌داشت کلسيم که مهم‌ترين عنصر استخواني را دارد اين ويتامين بازي مي‌کند.
مي‌توان گفت که پوکي استخوان به آب و هوا و محل زندگي فرد وابسته است؟
بله. اين يک مورد شناخته شده است که منطقه جغرافيايي با پوکي استخوان و کمبود ويتامين D در ارتباط است. ويتامين D نه تنها در پوکي استخوان، بلکه در بافت ماهيچه‌اي و سلسله اعصاب مرکزي نيز اثر دارد. حتي در بروز افسردگي نيز نقش دارد. بنابراين مسلم است که جاهايي که تابش نور آفتاب کمتر است يا مانند شهرهاي بزرگي چون تهران موثر نيست، زيرا آلوده است و مانع رسيدن اشعه خورشيد به پوست بدن مي‌شود، احتمال اين آسيب‌ها بيشتر است.
مي‌توان گفت پوکي استخوان در خانم‌ها شايع‌تر است يا اين‌که اين باور صحت ندارد؟
تا حدودي اين‌طور بوده است چراکه خانم‌ها کمتر در معرض نور آفتاب هستند.
منبع آریا
