به گزارش اتاق خبر، قرار گرفتن کلان شهر تهران به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان، در بخش میانی کمربند لرزه خیزی باعث شده تا گاهی شاهد لرزش‌های کوچک و خفیف در شهرهای اطراف یا خود تهران باشیم. به گفته رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران، شهرهای حاشیه جنوبی البرز در نزدیکی گسل‌های فعال همچون گسل شمال تهران قرار گرفته و جنبش هرکدام از آنها می‌تواند فاجعه انسانی به بار آورد. البته مرتضی طالبیان خبری مبنی بر شناسایی گسل‌های بزرگ و پنهان در شهر تهران داده و می‌توان امید داشت که آمادگی لازم برای قرار گرفتن در شرایط بحرانی حاصل از باز شدن این گسل‌ها ایجاد شود. همچنین ارتقای سطح ساخت‌وساز در تهران می‌تواند از وقوع حوادث تلخ جلوگیری کند.
گسل‌های پنهان تهران
برای نخستین بار در مطالعات اخیر با استفاده از روش اندازه‌گیری کمی، گسل‌های بزرگ و پنهان شهر تهران شناسایی شدند. عمده‌ترین آنها گسل پردیسان در بخش مرکزی شهر است. این گسل پنهان حداقل نرخ جنبشی ۳برابر گسل شمال تهران دارد و می‌تواند خطری به مراتب بزرگتر از آن گسل و به بزرگی زمین‌لرزه‌ای که در شهر بم رخ داد را ایجاد کند. رییس پژوهشکده علوم زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور با بیان این مطلب گفت: تمامی مطالعات برآورد خطر که در گذشته درشهر تهران انجام شده، بر مبنای گسل‌های شناخته شده شمال و جنوب تهران بوده و نقش گسل‌های داخل شهر کمتر مورد توجه قرار گرفته شده بود. مرتضی طالبیان، افزود: براساس مطالعات انجام شده در گذشته، مناطق شمال و جنوب تهران دارای بیشترین خطر زمین لرزه بودند اما با توجه به یافته‌های جدید تمامی شهر در معرض خطر زمین لرزه قرار دارد. البته سایر پیامدهای زمین‌لرزه چون مسدود شدن راه‌ها، قطع شریان‌های حیاتی، آتش‌سوزی، شیوع بیماری‌ها و نبود امکان کمک‌رسانی به موقع را نباید کمتر از خطر تخریب ساختمان‌ها دانست که می‌تواند تمامی شهر را تحت‌تاثیر قرار دهد.
طالبیان تاکید کرد: تهران به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای جهان در بخش میانی کمربند لرزه خیزی که از اروپا تا هیمالیا ادامه دارد، قرار گرفته است. البرز مرکزی گسل‌های شناخته شده‌ای دارد که در گذشته زمین لرزه‌های بزرگی را ایجاد کرده‌اند. در بخش شمالی البرز، گسل خزر یا کاسپین، بزرگترین گسلی است که توان لرزه‌زایی بالایی دارد و تمامی شهرهای حاشیه شمالی البرز را تهدید می‌کند. شهرهای حاشیه جنوبی البرز نیز در نزدیکی گسل‌های فعال همچون گسل شمال تهران قرار دارند که جنبش هرکدام از آنها می‌تواند فاجعه انسانی به بار آورد.
وی افزود: شهرهای بزرگ ایران از جمله مشهد و تبریز شرایطی مشابه با تهران دارند اما مشکلی که در تهران وجود دارد تراکم جمعیت، فراوانی ساختمان‌های با قدمت زیاد و مقاومت کم آنهاست که می‌تواند خطرپذیری آنها را به طور فزاینده افزایش دهد.
زمین لرزه قابل پیش‌بینی نیست
رییس پژوهشکده علوم زمین در ادامه افزود: زمین‌لرزه‌ها همیشه به صورت منظم اتفاق نمی‌افند. همچنین درباره زمین لرزه‌های گذشته سرچشمه آنها به خوبی مطالعه نشده و مشخص نیست که سرچشمه زمین لرزه کدام گسل بوده است.
بنابراین تنها با استفاده از داده‌های زمین‌شناسی نمی‌توان گفت در چه زمانی احتمال وقوع زمین لرزه بیشتر خواهد بود.
وی همچنین گفت: خطر زمین لرزه در تهران منحصر به گسل‌های داخل و حاشیه شهر نیست بلکه گسل‌هایی که با فاصله نه چندان دور از تهران قرار دارند، از جمله گسل‌های البرز مرکزی، می‌توانند خطرساز باشند که نمونه آن زمین لرزه فیروزآباد– کجور بود که لرزش آن در تهران محسوس بود.
رییس پژوهشکده علوم زمین تصریح کرد: به منظور کاهش خطرپذیری زمین‌لرزه، راهکارهای شناخته‌شده‌ای در دنیا وجود دارد. در گام نخست باید سرچشمه‌های لرزه‌زا را شناسایی کنیم که آنها به طور عمده گسل‌هایی هستند که تعدادی از آنها شناخته‌شده و تعدادی پنهان هستند. در گام دوم باید ساخت‌وساز اصولی ساختمان‌ها و نیز مقاوم‌سازی ساختمان‌های موجود در اولویت قرار گیرد.
وی افزود: متاسفانه خطر زمین‌لرزه آنطور که باید جدی گرفته نشده و تجربه وقوع زمین لرزه در شهرهای بزرگ نشان داده که مهم‌ترین مشکل در زمان زلزله، ناکارآمدی سیستم‌های کمک‌رسانی، ازجمله سیستم‌های ارتباطی مانند موبایل و تلفن و در نتیجه دسترسی نداشتن به مدیران در زمان بحران است.
طالبیان خاطرنشان کرد: در سرزمین خشکی مانند ایران، بیشتر شهرها روی گسل‌های فعال یا در مجاورت آنها قرار دارد، نظر به اینکه گسل‌ها کنترل‌کننده منابع آب هستند، طرح جابه‌جایی شهرها به مناطقی که کمتر در معرض خطر باشند به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست.
ساخت‌وساز مقاوم در برابر زمین‌لرزه راهکار درستی است که در زمان وقوع زمین لرزه بتوان حداقل ایمنی را فراهم کند. البته سازه‌های مرتفع و مهمی چون نیروگاه‌ها را باید تا حد امکان از حریم گسل‌ها دور نگه داشت.
منبع: صمت
95102
