به گزارش اتاق خبر، در همين حال، محاسبات بانک مرکزي تورم ويژه‌اي را پيش‌بيني نمي‌کند اما برخي کارشناسان معتقدند که اين تصميم سران قوا مي‌تواند به بروز تورم- حتي اندک- در برخي حوزه‌ها بينجامد. «آرمان‌ملي» در همين باره با آلبرت بغزيان- اقتصاددان- گفت‌وگو کرده است که از نظر مي‌گذرانيد.
آيا ساير کالاها و خدمات نيز به دنبال افزايش قيمت بنزين گران خواهند شد؟
بله افزايش قيمت خواهيم داشت و در آن شکي نيست. اولين بخش از قيمت تمام‌شده که مورد اصابت قرار مي‌گيرد حمل‌ونقل است؛ بخش اعظم هزينه حمل مسافر يا بار را بنزين تشکيل مي‌دهد. قيمت تمام‌شده محصولات نيز به دليل وابستگي به هزينه حمل مواد اوليه به کارخانه‌ها و سپس حمل محصولات نهايي به مراکز توزيع و فروش تا دست مصرف‌کننده با افزايش روبه‌روست. با اين حال، سهم کمتري از قيمت تمام‌شده محصولات شامل هزينه سوخت است، اما به هر حال اين روند به صورت آبشاري به بخش‌هاي ديگر هم اصابت مي‌کند. نگراني که وجود دارد، منطقي بودن افزايش قيمت‌ها و ميزان آن است. شايد اصلا ربطي هم نداشته باشد اما طرف قيمت کالا را افزايش مي‌دهد؛ يا مثلا قيمت سوخت 50درصد بالا رفته و او هم مي‌خواهد همين ميزان روي قيمت محصول خود بگذارد. اين درست نيست زيرا دو يا سه درصد هزينه محصول ممکن است حمل‌ونقل باشد. اين است که اينجا نظارت را مي‌طلبد.
آيا انتظارات تورمي در پي خواهد داشت؟
در واقع ما انتظار داريم که اين افزايش قيمت بنزين به قيمت‌هاي ديگر هم منتقل شود که اصلا بديهي است. از نظر حسابداري که وجود دارد چه رسد به اقتصاد که منافع يک سري افراد کم مي‌شود و مجبورند قيمت را بالا ببرند تا بتوانند اين را جبران کنند. پس افزايش قيمت را داريم اما اينکه امروز اتفاق بيفتد يا فردا، اولين جايي که همان روز اتفاق مي‌افتد، خود بخش حمل‌ونقل است که ناگهان مثلا 20درصد افزايش قيمت دارد. البته اگر سهميه‌ها به اندازه باشد، تاکسي‌هاي عمومي بهانه‌اي براي افزايش ندارند؛ ولي فردا که رفت لاستيک و شمع و باتري و ابزار خودرو بخرد و همه آنها گران شده بود، آنها هستند که مي‌گويند به دليل افزايش قيمت بنزين، ما هم قطعات را گران کرده‌ايم! اين است که به‌رغم اينکه اثر افزايش قيمت بنزين به دليل سهميه‌اي که تاکسي دارد روي هزينه‌هاي او موثر نبوده، مجبور است که کرايه را افزايش دهد. بنابراين ما انتظار داريم که پس از فاصله‌اي، بقيه کالاها هم شروع کنند به افزايش قيمت. اينجا نظارت دولت را مي‌طلبد. دولت بايد پايش کند تا کساني که الآن فعلا قيمت را افزايش نداده‌اند به صورت پنهان و به تدريج قيمت‌ها را افزايش بدهند به‌گونه‌اي که دولت نفهمد و مردم هم آن را حس نکنند. مردم اين امر بايد براي مردم هم روشن باشد و بايد به آنها سپرد که اگر افزايش قيمتي را مشاهده کردند به آن اعتراض کنند و دولت هم بايد از طريق بازوهاي نظارتي خود به آن رسيدگي کند. وگرنه اگر رسيدگي نشود، اعتماد به دولت کاهش خواهد يافت.
به نظر شما اين آثار ماندگار خواهد شد يا اينکه پس از مدتي که آثار رواني افزايش قيمت بنزين از ميان رفت، قيمت‌ها به حالت اول بازخواهند گشت؟
يک سري از افراد هنوز نمي‌دانند که اين اتفاق روي بخش آنان چه تاثيري خواهد داشت. مثلا يک موبايل‌فروش، اقدام به پنهان‌کردن اجناس خود مي‌کند در حالي که بايد پرسيد افزايش قيمت بنزين مگر چقدر روي يک گوشي 10ميليون توماني اثرگذار خواهد بود؟ او هم مي‌خواهد 20درصد افزايش قيمت دهد در حالي که اين درست نيست. به‌ويژه اينکه همزمان شده با افزايش يا نوسان قيمت ارز و او فکر مي‌کند که حتما قيمت بنزين ممکن است روي قيمت ارز هم اثر بگذارد! در حالي که اين يک اتفاق کاملا تصادفي است که همزمان رخ داده است. اين است که او فعلا حس مي‌کند ممکن است افزايش قيمت بنزين به او هم اصابت کند پس از مدتي آرام مي‌شود و مي‌بيند که اتفاقي براي آن بخش نيفتاده و بنابراين، قيمت را کاهش هم مي‌دهد. اين تبعات دائما بايد پايش شود. اينکه يک هفته است هيچ اتفاقي نيفتاده، دليل نمي‌شود که اتفاق ديگري نيفتد. ممکن است فعلا بازار سکوت کرده باشد تا فرصتي که بدست آمد اين کار را انجام دهد.
اغلب کارشناسان موافق اقدام دولت در افزايش نرخ بنزين هستند اما بر اين باورند که شيوه اجرا درست نبوده است؛ نظر شما چيست؟
هيچ شکي نيست که يارانه به دليلي پرداخت مي‌شود و به دليلي هم قطع مي‌شود. اينکه ما بگوييم يارانه بنزين بالاست پس آن را قطع کنيم، بايد ببينيم آيا کالاهاي ديگر، قيمت‌هايي به مراتب بالاتر از قيمت‌هاي جهاني ندارند؟ مسلما دارند. قيمت خودرو، لاستيک و امثال آن، بالاتر از قيمت ارز و هزينه‌اي که وارد شده‌اند، به مصرف‌کننده ارائه مي‌شوند اما ما اين ميان فقط بنزين را مي‌بينيم. اينکه يارانه سوخت را کاهش بدهيم يا قطع کنيم، من هم موافقم و بعيد است که کسي با آن موافق نباشد. اما اينکه تبعات برداشتن اين يارانه چه خواهد بود است که برخي را مردد مي‌کند در اينکه الآن آن را حذف کنيم يا چه مقدار از آن را حذف کنيم؟ آيا واقعا پرش 50درصدي يا 200درصدي براي بنزين آزاد، الان کار مناسبي بود؟ به نظر من نه! مي‌توانست به تدريج طي سال‌هاي قبل، 10درصد و 20درصد افزايش يابد، مانند بقيه کالاها. در اين صورت اين پيچيدگي اوضاع هم ايجاد نمي‌شد. من با تدريجي بودن آن موافق بودم. ولي بايد زيرساخت‌ها آماده مي‌بود تا مردم از وسايل نقليه عمومي استفاده کنند و هزينه رفت‌وآمدشان کم شود.
تاثير آن روي توليد چيست؟
کارخانجات هم وقتي به آنها اعلام مي‌شود که قرار است قيمت بنزين افزايش پيدا کند، از همين الآن شروع مي‌کنند به صرفه‌جويي و کاهش قيمت تمام‌شده تا دچار شوک ناگهاني نشوند. اما وقتي آقاي وزير نفت مي‌گويد تا آخر سال ما هيچ برنامه‌اي نداريم، فعالان اقتصادي فکرش را نمي‌کنند. اما وقتي مي‌گويند ما قرار است افزايش دهيم و فعلا تاريخ آن را نمي‌گوييم ولي حتما افزايش پيدا مي‌کند و هر سال هم قرار است 20درصد افزايش پيدا کند، اين شرايط اطميناني را ايجاد مي‌کند. اما در حالت کنوني فعال اقتصادي در بيم و اميد است که نکند سال آينده هم قيمت را بالا ببرند. اما اگر بداند بيشتر سعي مي‌کند که سياست‌هاي بهينه‌سازي و کاهش قيمت تمام‌شده را انجام دهد. من واقعا يک جمله نشنيد‌ام از دوستان همکار که بالاخره ما بايد براي کاهش مصرف انژي و بهينه‌سازي مصرف سوخت کارخانجات کالاهاي مصرفي هم اقدام کنيم.
