نایب رئیس اتاق ایران به مذاکرات اتاق بازرگانی با دولت مبنی بر تاثیر توسعه روابط تجارت خارجی با کشورهای همسایه به عنوان یکی از کلیدهای توسعه اقتصادی اشاره و ابراز امیدواری کرد؛ در دولت تدبیر و امید بیشتر به این موضوع توجه شود.
اتاق نیوز- « پدرام سلطانی» در کنفرانس تحلیل فرصت های اقتصادی، سرمایه گذاری و بازرگانی مبتنی بر استراتژی ها و برنامه های تیم اقتصادی دولت یازدهم که در محل دانشگاه تهران برگزار شد، با اشاره به فرصت های تجارت خارجی تصریح کرد: برخلاف انتظار جمع و اخبار خوبی که این روزها به گوش می رسد مبنی بر ذوب شدن یخ های روابط دیپلماتیک بین ایران و کشورهای توسعه یافته و غربی که از آن استنباط احیاء فرصت های تجاری با این کشورها می شود و پیش بینی درستی نیز می باشد؛ قصد ندارم به این بحث بپردازم.
او گفت: فعالان اقتصادی باید در هر زمان این هشیاری را داشته باشند که فرصت هایی که به دلیل تمرکز بر روی فرصت های آشکارتر از دیده ها پنهان می ماند یا مورد توجه کمتری قرار می گیرد، مورد توجه قرار بدهند.
به گفته وی راز موفقیت در فعالیت اقتصادی و به خصوص در تجارت این است که در حوزه هایی که کمتر مورد توجه قرار می گیرند و حوزه هایی که فرصت ها کمتر در آنها آشکار است، افراد به فعالیت مبادرت کنند.
وی ادامه داد: افراد فعال در حوزه تجارت خارجی می دانند که شرکای عمده تجاری ایران در واردات و صادرات در سال گذشته چه کشورهایی بوده اند، دو کشور امارات متحده عربی و چین در همسایگی ما، دو کشور جمهوری کره و ترکیه از کشورهای پیشروی آسیایی و یک کشور در حوزه قاره اروپا ( سوئیس) که کمتر وارد تنش های سیاسی می شود، بیشترین رابطه تجاری را با ایران در سال گذشته داشته اند، در حالیکه در سالیان گذشته شرکای تجاری ما این کشورها نبودند.
او افزود: در بخش صادرات نیز بیشتر به سمت کشورهای همسایه و آسیایی سوق پیدا کردیم که بخشی به اجبار و بخش دیگر به واسطه نزدیکی جغرافیایی کشورمان با این کشورهاست. زیرا روندی که اقتصاد جهانی و ایران به عنوان عضوی از این اقتصاد - که متاسفانه به دلایلی در این جریان یکپارچگی قرار نگرفته است – طی می کند، ما را به این سمت سوق داده است.
او با بیان اینکه « جریان تجارت جهانی یک روند است که براساس تغییرات، افت و خیزها و استراتژی های کشورها تغییر پیدا می کند»، تصریح کرد: در این افت و خیزها و تغییرات، فرصت ها و تهدیدهایی به وجود می آید و آنهایی که این فرصت ها و تهدیدها را درک می کنند از آنها استفاده می کنند و جمع جبری اینها مجموعه تجارت خارجی کشورها را شکل می دهد.
او با اشاره به مطالعه ای که در سال 92 درخصوص تاثیر فاصله بر تجارت خارجی صورت گرفته است، افزود: به میزان هر 1 درصد درآمد سرانه ای که در کشورها افزایش پیدا می کند حدود 7/0 درصد در تجارت خارجی آنها تغییر به وجود می آید و به ازای افزایش هر 1 درصد مسافت بین دو کشور به طور متوسط 1/1 درصد فرصت و حجم تجارت خارجی آنها کاهش پیدا می کند. به گفته او داشتن مرز مشترک 80 درصد فرصت تجارت خارجی را افزایش می دهد؛ همینطور داشتن زبان مشترک 200 درصد و دارا بودن سیستم سیاسی مشابه تا 300 درصد به افزایش تجارت خارجی منجر می شود.
وی بار دیگر به اهمیت « فاصله » در تجارت خارجی اشاره و تصریح کرد: بر این اساس پارامترهای بیشتری بین کشور ما با کشورهایی مانند افغانستان، پاکستان و عراق در ذهن متجلی می شوند. نایب رئیس اتاق ایران در ادامه به ارزش و مقدار صادرات ایران به کشورهای همسایه و شرکای اصلی اشاره و خاطرنشان کرد: طبق آمار ایران با کشورهای افغانستان، ارمنستان، آذربایجان، عراق و ترکمنستان به نسبت تولید ناخالص داخلی و ظرفیت اقتصادی در بازه تجاری سبز قرار داریم و وضع صادراتمان با این کشورها خوب است.
به گفته او وضعیت صادرات ما با دو کشور چین و هند به اندازه این کشورها و فرصت های موجود قدری کمتر از آن چیزی است که باید باشد. سلطانی معتقد است؛ وضعیت صادرات ایران به کشورهای ترکیه، پاکستان، امارات متحده عربی و جمهوری کره زیاد مطلوب نیست و با سوئیس که در جمع 5 شریک اصلی ایران در واردات است، فقط 20 میلیون دلار صادرات داریم که این عدم توازن ها پیام های مشخصی دارد.
او گفت: این پیام ها در تجارت خارجی هم در سطح ملی و سیاست گذاری و هم در سطح خرد و فعالیت اقتصادی اگر مورد توجه قرار نگیرند یکی از موانع رشد اقتصادی و به تبع آن رشد تجارت خارجی کشور خواهند بود. پیام دیگری که برای فعالان اقتصادی دارد این است که در کجاها می توان فرصت های اقتصادی را بیشتر پیدا کرد و در کجاها می توان روندها را متمرکز شد و تحلیل کرد.
وی تاکید کرد: تنها 65/0 درصد از صادرات افغانستان به کشور ما انجام می شود، حال آنکه 45 درصد از واردات این کشور از ایران است. البته این آمار در گزارش های مختلف متفاوت است اما در بدبینانه ترین گزارش نیز ایران دومین شریک تجاری افغانستان از حیث واردات آن کشور است.
او به مذاکرات اتاق بازرگانی با دولت مبنی بر تاثیر توسعه روابط تجارت خارجی با کشورهای همسایه به عنوان یکی از کلیدهای توسعه اقتصادی اشاره و ابراز امیدواری کرد؛ در دولت تدبیر و امید بیشتر به این موضوع توجه شود. نایب رئیس اتاق ایران یادآور شد: نمی توانیم در منطقه ای زندگی کنیم که بندهای پیدا و پنهان عقب ماندگی همسایگان به ما اجازه رشد بیش از یک حدی را ندهد. او متذکر شد: توسعه اقتصادی در یک فضای قرنطینه امکان پذیر نیست و یکی از دلایل سرعت پیدا کردن رشد کشورهای کمتر توسعه یافته در اروپا همان ایجاد اتحادیه اروپا و استفاده از فرصت های به اشتراک گذاشتن رشد اقتصادی و همپا کردن این رشد بین کشورها بوده است.
سلطانی افزود: ایران یک اقتصاد تنها در جهان است و این تنهایی موجب می شود که از ظرفیت های اقتصاد جهانی نه تنها برای رشد کشور استفاده نکنیم بلکه در جاهایی رشد ما کند می شود به جهت اینکه بار امنیتی و اقتصادی کشورهای همسایه را هم باید به دوش بکشیم.
او گفت: هوشمندی این نیست که ما مرتبأ به کشورهای همسایه کالا بفروشیم و آنها کمتر به ما بفروشند و آنها طبیعتا همیشه تراز تجاری منفی با ایران داشته باشند. این تفکر امروز در دنیای تجارت یک پدیده منسوخ است، به عبارت دیگر کشورها با هم و با اتکاء به ظرفیت یکدیگر رشد می کنند.
نایب رئیس اتاق ایران معتقد است: اتفاقی که در 20 سال گذشته در جریان حرکت صادرات غیر نفتی ما همواره وجود داشته و بر فعالیت اقتصادی فعالان اقتصادی سایه افکنده اینست که ما مرتبأ می خواهیم پای خود را جای پای دیگرانی بگذاریم که تجارتی را انجام داده اند و این باعث شده است که هم در تولید و هم در صادرات متاسفانه به جای اینکه به اطراف نگاه کنیم صرفأ به پشت گردن کسانی نگاه کرده ایم که جلوتر از ما حرکتی را انجام داده اند. و اگر آنها زمین بخورند ما هم زمین می خوریم و این یکی از مخاطرات تجارت خارجی و به تناسب آن تولید ما است .
او با اشاره به ارزش و مقدار واردات ایران از کشورهای همسایه و شرکای تجاری گفت: ما صرفا 2 میلیون دلار از افغانستان واردات داشته ایم . افغانستان کشوری است که در طی 10 سال گذشته رشد اقتصادی 2 رقمی داشته است . اقتصاد این کشور، اقتصادی کوچک و فقیر و پر ریسک است ولی با پویایی در حال حرکت است.
به گفته این عضو هیات رئیسه اتاق ایران، در تجارت خارجی با هر کشور باید اطلاعات آن کشور را اعم از اندازه بازار، جمعیت آن کشور و تولید ناخالص داخلی سرانه تحلیل و نتیجه گیری کرد که در قدم بعدی در آن تجارت خارجی چه باشد و فعالان اقتصادی می توانند این پارامترها را با کشور خودمان مقایسه کنند تا بتوانند فرصت ها را در بازار ان کشورها شناسایی کنند.
وی ادامه داد: نرخ تورم بالا این سیگنال را می دهد که این طبقه متوسط دائم در حال تنک شدن است.
بنابراین باید در 2 قطب بازار تمرکز و برنامه ریزی شود. یک قطب طبقه سرمایه دار ثروتمند در این کشورها هستند که اگر کالایی برای ارائه به آنها دارید باید برنامه ریزی کنید و یک سر طیف نیز طبقه کم درآمدی هستند که نیاز به کالاهای متناسب با درآمد خود دارند.
این فعال اقتصادی در ادامه با اشاره به نرخ رشد اقتصادی کشورهای همسایه و شرکای مهم اقتصادی ایران گفت: نرخ رشد اقتصادی افغانستان در 10 سال گذشته 2 رقمی بوده است و عراق به سرعت در حال رشد در منطقه است و یک فرصت بی بدیل تجاری برای ایران است. علی رغم اینکه میزان صادرات ما به عراق شاید رضایت بخش باشد اما یک پنجم فرصت هایی که در آن کشور وجود دارد نیست. او گفت: شاید براساس اخبار، نگرانی هایی از ناامنی در بخش عرب نشین عراق به گوش برسد ولی این اتفاق در کردستان عراق وجود ندارد.
وی در ادامه به ارائه توضیحاتی درباره رتبه بندی ریسک کشوری پرداخت که براساس آن ایران نیز در طبقه بندی امسال در گروه پایین ترین رتبه ریسک و بالاترین میزان خطر قرار دارد. اگر تصور می شود در افغانستان و عراق به دلیل ناامنی و دلایل سیاسی فعالیت اقتصادی نگران کننده و پر ریسک است در ایران هم به دلیل عدم ثبات اقتصادی این اتفاق افتاده است. او در ادامه همین مطلب یادآور شد: اگر در آنجا تروریسم امنیتی وجود در کشور ما در 2 سال گذشته تروریسم اقتصادی وجود داشته است. اگر در آن کشورها انسان ها از بین می رفتند در ایران شرکت ها از بین می رفته اند و فضای این کشورها فضایی در ابعاد دیگر ولی شبیه کشور خود ما است.
وی افزود: ریسک یک کفه ترازوی سود است هرجا که ریسک بالاتر می رود مقدار سود نیز بالاتر می رود. در حوزه هایی که در 2 سال اخیر به دلیل بالا رفتن ریسک تجاری هنوز مجال کار است میزان حاشیه سود علی رغم کوچک شدن بازار افزایش پیدا کرده است. کشورهایی که در منطقه ما در اتحادهای اقتصادی و سیاسی قرار دارند امتیازاتی در آن حوزه دارند و این امتیازات اگر مورد توجه فعالان تجارت خارجی قرار نگیرد براساس اطلاعات غلطی وارد آن کشورها خواهند شد و برای آینده برنامه ریزی می کنند.
او گفت: متاسفانه ایران هنوز عضو هیچ موافقتنامه معنادار چند جانبه یا حتی دوجانبه نیست و عضویت در سازمان اکو که شاید تنها موافقتنامه چندجانبه اقتصادی است که در آن هستیم هنوز معنای اقتصادی برای کشور ما پیدا نکرده است.
سلطانی خاطرنشان کرد: حرکتی که در اتاق بازرگانی به جد دنبال می شود و تفکر آن نیز بعد از سالها در کشور به وجود آمد، الحاق به سازمان جهانی تجارت است که 4 سال است رژیم تجاری خود را به این سازمان ارائه کرده ایم اما هنوز گروه کاری الحاق کشور تشکیل نشده است و ما راه درازی در پیش داریم اما نکته مهم اینست که این راه دراز خود یک فرصت است برای تطبیق دادن اقتصاد کشورمان با الزامات الحاق به سازمان جهانی تجارت و فرصت برای اینکه تولیدکنندگان و صنعتگران ما بتوانند خود را در استاندارد تولید و رقابت در فضای جهانی بالا بکشند اما در این جریان شناسایی این سازمان ها بسیار مهم است.
او به سازمان های همکاری شانگهای، تجارت جهانی، اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس اشاره کرد و گفت: براساس سیاست ها و استراتژی هایی که هر یک از این سازمان ها برای خود در نظر گرفته اند، باید خود را تنظیم کنیم و از فرصت های بی بدیلی که در منطقه ایجاد شده از جمله سازمان همکاری شانگهای که ایران هم عضو ناظر این سازمان است، استفاده کنیم. اما هنوز این سازمان وارد همکاری های اقتصادی معناداری نشده اما اگر این فرصت فراهم شود این سازمان می تواند مهمترین سازمان همکاری های جهان در قرن 21 باشد.
وی در ادامه اذعان داشت: افغانستان کشوری است که حدود 3 هزار میلیارد دلار ذخایر معدنی دارد و شرکت هایی از چین، هند و اروپا به سمت سرمایه گذاری و توسعه فعالیتهای اقتصادی خود در این کشور هجوم آورده اند و فعالان حوزه معدن در بخش سرمایه گذاری و فروش ماشین آلات و تکنولوژی ایران به عنوان کشوری که از حیث دانش و نیروی انسانی در حوزه معدن جایگاه نسبتا خوبی در منطقه و دنیا دارد به این فرصت توجه کند. سلطانی افزود: نیروهای نظامی آمریکایی به زودی از افغانستان خارج می شوند و محدودیت هایی که آنها بر سر راه تجارت ایران با افغانستان گذاشته اند به تدریج از بین خواهند رفت.
او درباره پاکستان توضیح داد : پاکستان در 10 سال گذشته به طور متوسط 12 درصد نرخ رشد صنعتی داشته است.183 میلیون نفر جمعیت دارد و با نرخ رشد اقتصادی که دارد این جمعیت در آینده خریداران خوبی برای کالاهای ما خواهند بود. رتبه محیط کسب و کار این کشور حدود 40 رتبه از کشور ما پایین تر است و براساس گزارش Goldman Sachs یکی از 11 کشوری است که پتانسیل تبدیل شدن به اقتصادهای بزرگ دنیا در قرن حاضر را دارد. ایران هم در سطح دولت و هم در سطح بخش خصوصی باید به این پتانسیل ها خیلی بیشتر از آنچه اکنون است توجه کنند.
سلطانی ادامه داد: خطایی که در دو دهه گذشته در تجارت خارجی کشور انجام دادیم و اکنون نیز انجام می دهیم اینست که تصور می کنیم وقتی درهای یک کشور باز می شود تا ابدالدهر این اتفاق می افتد و این کشور همیشه محتاج به آن محصول است. به عنوان مثال در استان خراسان 9 واحد تولید سیمان احداث کردیم برای فروش سیمان به افغانستان اما امروز افغان ها 3 کارخانه سیمان احداث می کنند.
او با بیان اینکه « صادرات نقطه شروع حرکت تجاری است» گفت: اگر در همان نقطه صادرات بایستیم حتما عقب می مانیم زیرا هم آن کشور و هم رقبای ما حرکت می کنند. در هر کشوری که با آن صادرات داریم باید در مرحله بعد نوعی از سرمایه گذاری را در آن کشور اعم از خدمات پس از فروش یا تولید در آن حوزه داشته باشیم و در آن کشور مستقر شویم.
سلطانی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: باید برنامه های اقتصادی وزرای دولت یازدهم را متناسب با ظرفیت های اقتصادی زیر ذره بین بگذاریم و آن برنامه هایی که به ما ارتباط پیدا می کند مرتبا در سیاست های آن وزارتخانه دنبال کرده و مطالبات تشکلی اعم از تشکل های صنفی یا اتاق بازرگانی را از دولت مطالبه کنیم.
او گفت: خوشبختانه وزرای توانمندی در دولت یازدهم داریم و برنامه های خوبی ارائه کرده اند که باید برای آنها در فعالیت های شخصی خود برنامه ریزی کنیم و از فرصت های حوزه حمل و نقل غافل نباشیم، زیرا یکی از مزیت های نسبی اقتصادی ایران است که در 4 سال آینده فرصت های زیادی برای سرمایه گذاری در آن وجود دارد.
به گفته او در تجارت با کشورهای افغانستان، پاکستان و عراق هم در لجستیک و هم در ناوگان، فرصت های بسیار زیادی برای سرمایه گذاری وجود دارد.
او توصیه های راهبردی خود به دولت یازدهم را بدین شرح عنوان کرد: امضای توافقنامه های دوجانبه تجارت آزاد و ترجیحی با کشورهای افغانستان، عراق و پاکستان، تقویت سرمایه گذاری ایران در کشورهای همسایه خصوصا افغانستان و عراق، تسهیل ورود کالا به ایران از کشورهای همسایه ، سرمایه گذاری در حوزه معدن و حمل و نقل در افغانستان و داشتن نقشه راه انرژی برای کشورهای همسایه با منابع کم نفت و گاز.
او در ادامه یادآور شد: فعالیت اقتصادی موفق در کسب اطلاعات، مطالعه روندها، شناسایی فرصت ها و استفاده از فرصت هایی است که کمتر مورد توجه هستند و نیز برنامه ریزی بلندمدت و فازبندی برای دستیابی به آن فرصت ها.
