
آرمان- از زمان ارائه برنامههای انتخاباتی کاندیداهای ریاست جمهوری، بار دیگر نام این سازمان شنیده شد. سازمانی که از تير ماه سال 1386 در پی ادغامی توسط محمود احمدینژاد؛ نامش به بایگانی پیوسته بود حالا بار دیگر تصمیم به احیای آن گرفته شده است.
دکتر حسن روحانی، پيروز انتخابات خرداد 92 احیای سازمان مدیریت و برنامهریزی را جزو برنامهها و از تصمیمات كليدي دولت تدبیر و امید دانست و پس از در دست گرفتن سکان قوه مجریه نیز احیای این سازمان را جزو برنامههایی دانست که طی صد روزه به آن جامه عمل خواهد پوشاند.
حالا احیای دوباره این سازمان به روزهای آخرش نزدیک میشود. روزهای پایانی آذر ماه که قرار است در آن طرح تشکیل این سازمان در دستور کار صحن علنی مجلس قرار گیرد و آنطور که محسن علیمردانی از اعضای کمیسیون اجتماعی مجلس به خبرگزاری تسنیم گفته است؛ طرح تشکیل سازمان مدیریت و برنامهریزی در کمیسیون اجتماعی مجلس به تصویب رسیده و گزارش نهایی آن تا پایان آذر در صحن علنی پارلمان قرائت میشود و کمیسیون اجتماعی، کمیسیون اصلی بررسی کلیات طرح تشکیل سازمان مدیریت و برنامهریزی است و این کلیات در کمیسیونهای برنامه و بودجه و اقتصادی به عنوان کمیسیونهای فرعی مورد بررسی و ارزیابی کارشناسی قرار گرفته و به تصویب رسیده است.
از سوی دیگر محمدباقر نوبخت، معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیسجمهور نیز طی سخنانی در روز گذشته، در این خصوص گفت: «دیروز در کمیسیون مربوطه در مجلس آخرین تبصره از طرح احیای سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور به تصویب رسید و فکر میکنم هفته آینده و پس از تصویب نهایی در مجلس به دولت ابلاغ شود.» حال با پایان یافتن زمان 100 روزه دولت یازدهم، یکی از طرحهای اصلی وعده داده شده رو به تحقق است و باید منتظر ماند تا پس از تصویب مجلس این سازمان بار دیگر کار خود را از سر گیرد.
برنامه جدید با نقد گذشته
ساختار اداری و تشکیلات سازمان مدیریت و برنامهریزی جدید در نیمه مهرماه امسال توسط تیمی از کارشناسان به مدیریت محمود عسگری آزاد تهیه شد. براین اساس 7 سازمان و مرکز نیز در زیرمجموعه سازمان مدیریت قرار گرفته است که پیش از انحلال سازمان نیز چنین بوده و تنها سازمان هدفمندی یارانهها به آن اضافه شده است.
هرچند برنامه ارائه شده توسط این سازمان به گفته برخی از صاحبنظران دارای مشکلاتی است و همچنان روند بروکراتیک را در دستور کار دارد و لازمه بازبینی بیشتری است. از سوی دیگر به گفته برخی دیگر از کارشناسان در احیای دوباره سازمان باید برنامهریزیهای درستی داشت و از طرفی نقدهای موجود را که در گذشته عامل انحلال این سازمان شده بودند را نیز در نظر داشت. براین اساس علی دینی ترکمانی، در یادداشتی با اشاره به این مورد میگوید: در بحث احیای دوباره سازمان مدیریـت و برنامهریزی باید بر نقدهایی که بر انحلال آن وارد بود نیز توجه کرد. نخستین نقد آن است که این انحلال اساسا مبتنی بر بررسی کارشناسی نبود و دوم آنکه مساله بیثباتی سازمانی در ساختار اداری کشور را تشدید کرد.
ضمن اینکه به رغم معایبی که کارکرد سازمان مدیریت و برنامهریزی داشت و مشخصا مرتبط با بروکراسی ناکارآمد بود، کارکردهای مثبت خوبی هم داشت که این کارکردها را انحلال سازمان از بین برد و منحل شدن سازمان مدیریت باعث کاهش نقش نظارتی سازمان در پیشبرد پروژههای سرمایهگذاری شد. وی در ادامه همچنین در خصوص ساز و کارهای احیای مجدد این سازمان میگوید: احیای سازمان بسیار سریع و شتابزده صورت نگیرد و مبتنی بر یک آسیبشناسی دقیق باشد و در عینحال لازم است با یک ساختار سازمانی کارآمدتر، چابکتر و کارشناسیتر شکل بگیرد تا معایب گذشته که دولت قبل توان برطرف کردن آنرا نداشت و در نهایت این سازمان را منحل کرد، دوباره بر سر راه فعالیت سازمان قرار نگیرد.
موضوع بعدی که باید به آن توجه کرد این است که سازمان نیاز به یک بازتعریف دارد. منظور از این بازتعریف این است که باید برنامههای توسعهای برای آن تعریف شود. در عین حال باید رابطه سازمان با نهادهای دیگری مثل وزارت اقتصاد و بانک مرکزی را تعریف کرد تا مشکلاتی که تاکنون در ارتباط با مسائل بودجه و تامین مالی پروژههای سرمایهگذاری وجود داشت، کمتر شود و در کنار آن سازوکار نظارتی در عملکرد سازمان دیده شود.
همچنین فرشاد مومنی، اقتصاددان نیز وجود نقدهای بسیار بر کارکرد این سازمان را از جمله مواردی میداند که از سال 1384 بهتدریج مقدمات انحلال آنرا ایجاد کرد و میگوید: از سال 1384 به بعد و به بهانه همان نقدها بر عملکرد سازمان، به تدریج زمینههایی فراهم شد برای اینکه اساسا سازمان مدیریت و برنامهریزی وجود نداشته باشد. در همان زمان هم کارشناسان مرتبط تذکر میدادند و میگفتند، نقدهایی که به عملکرد سازمان برنامه وارد میشد تنها بهانهای بود برای انحلال این سازمان. حال برنامه جدید سازمان باید در راستای اهداف توسعهای کشور ریخته شود و از سویی جوابگوی مشکلات گذشته و نقدها نیز باشد.
تلاش براي احيا؛ در روزهاي پاياني
سازمان مدیریت و برنامهریزی که از ادغام سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سازمان برنامه و بودجه، مطابق مصوبه ۱۶ اسفند ۱۳۷۸ شورای عالی اداری تاسیس و در ۱۷ تیر ۱۳۷۹ نمودار تشکیلاتی آن به اجرا درآمده بود، در سال 1386 و پس از 7 سال از شروع به کار، به دستور محمود احمدینژاد منحل شد. انحلال این سازمان در کنار ادغام شورای اقتصاد، ازجمله تصمیمات رئیس دولت دهم بود که نقدهای گستردهای را به سوی خود روانه ساخت.
با این حال گویا احمدینژاد در روزهای پایانی تصدیگری قوه مجریه از تصمیم خود بازگشت. به استناد گزارش مهر در این خصوص، مسعود روغنی زنجانی که سالها ریاست سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور را در گذشته بر عهده داشت، از این خواست رئیسجمهور سابق سخن به میان آورده و گفت: «چندی پیش آقای خورشیدی داماد آقای احمدینژاد به دیدار من آمد.
از آقای احمدینژاد پیام آورد که میخواهد سازمان برنامه را احیا کند و از من مشورت خواست، من به او گفتم احیای سازمان مدیریت در این دولت مقدور نیست، زیرا افکار ایشان با کارکرد سازمان نمیخواند». حال اما روغنی زنجانی در مقابل پرسش آرمان در خصوص نظرش در خصوص دولت یازدهم و اینکه آیا افکار این دولت با کارکرد سازمان میخواند یا خیر سکوت اختیار کرد؛ اما شاید تنها باید منتظر عملکرد این سازمان با توجه به برنامهای بود که ارائه خواهد داد.