
دکتر محمود جامساز *
آرمان- ایران کشوری است با ذخایر نفت و گاز و کانی زیرزمینی و روزمینی و به نظر ژئوپلتیک و ژئواکوپلوتیک در جایگاه بسیار رفیعی قرار دارد که سایر همسایهها از چنین موقعیتی برخوردار نیستند. ایران دارای بزرگترین ذخایر گازی جهان است بهطوری که این ذخایر گازی ایران به حدود 33/6 تریلیون مترمکعب بالغ میشود و ذخایر کانی مانند مس، آلومینیوم، طلا و ... از مزیتهایی است که میتواند سرمایهگذاران خارجی را جذب کند و همچنین زمینه ساخت زیرساختهای اقتصادی مانند بزرگراههای برونشهری، خطوط مونوریل درونشهری، فرودگاهها نیروگاهها، پالایشگاههای عظیم، درخصوص تولید بنزین و سایر فرآوردههای نفتی که تبعات اقتصادی، سیاسی اجتماعی بسیار باارزشی به ارمغان خواهد آورد برای سرمایهگذار خارجی جذاب است.
متاسفانه شرایط عدم ثبات اقتصادی که علت آن هم تحریمهای بینالمللی و سوءمدیریت دولتی طی سالهاست، جریان ورود سرمایه به ایران را بسیار تضعیف کرده است و حتی میتوان گفت که متوقف ساخته است و از میزان سرمایهگذاری داخلی بهویژه از بخش خصوصی نیز کاسته شده است. بهطوری که نرخ سرمایهگذاری ثابت تا پایان سال 91، 29/1 درصد اعلام شده که این به مفهوم کاهش رشد اقتصادی است و یکی از دلایل رشد اقتصادی 7/5- درصدی هم همین است. حرکت سرمایه معمولا به جایی است که از امنیت سیاسی و اجتماعی برخوردار است.
صاحبان سرمایه در مرحله نخست میزان ریسک سرمایهگذاری و ثبات امنیت سیاسی بسیاری از کشورها را مدنظر قرار میدهند. موسسات اعتبارسنجی بینالمللی وابسته به بانک جهانی و صندوق بینالمللی پول همهساله رتبه کشورها را به لحاظ ریسک اقتصادی و سرمایه گذاری امنیت اقتصادی مالی، فضای کسب و کار و دیگر مولفههایی که در تصمیمات سرمایهگذاران برای سرمایهگذاری در یک کشور خارجی موثرند، منتشر میکنند. متاسفانه کشور ما در رتبههای اعتباری در حوزه فوق در رتبههای پایین جدول بوده است. به همین دلیل از ورود سرمایههای خارجی کمبهره بوده است. تصویب قانون، تشویق و جذب سرمایهگذاری خارجی که قبل از تحریمهای بینالمللی برای ایران برای جذب سرمایهگذاری خارجی انجام و در دولت قبل ابلاغ شد نیز نتوانست سرمایهها را جذب کند که بعدها تحریمها مزید بر علت شد و کشوری که میتوانست با توجه به موقعیت خاص منطقهاش و ثروتها و ظرفیتهای بالقوه بهشت سرمایهگذاری خارجی باشد از این نعمت محروم ماند.
در دولت یازدهم که با شعار تدبیر و امید زمام امور را به دست گرفته دورنمایی از تغییرات در وضع موجود بهخصوص لغو تحریمها از طریق مذاکره با کشورهای 1+5 ترسیم کرد که امید تازهای را در زمینه ثبات و امنیت اقتصادی در توافق با غرب زنده کرده است. گرچه هنوز به یک توافق جامع با کشورهای 1+5 دست نیافتهایم و به نظر میرسد که در کوتاهمدت هم این توافق با پیچیدگیهای مباحث و مسائل مطروحه حاصل شود، اما بسیاری از کشورها آمادگی خود را در زمینه سرمایهگذاری در ایران اعلام کردهاند.