مدیرعامل تأمین سرمایه امین در این گفت‌وگوی تفصیلی نحوه فعالیت صندوق توسعه بازار سرمایه، دلایل شکل‌گیری آن و وعده تزریق 5 هزار میلیارد تومان نقدینگی به این صندوق پس از جلسه وزیر اقتصاد با شرکت‌های حقوقی که محقق نشد و دیگر سوالات سهامداران بورسی تشریح شد.
خبرگزاری فارس- علی سنگینیان یکی از مدیران سرشناس بازار سرمایه هفته گذشته با حضور در خبرگزاری فارس ضمن بازدید از تحریریه و بخش‌های مختلف خبری درباره موضوعات مختلفی از جمله بانکداری، بازار سرمایه و نحوه تأمین مالی بلندمدت و... با خبرنگاران فارس به گفت‌وگو نشست.
بر اساس این گزارش، در این گفت‌وگوی تفصیلی نحوه فعالیت صندوق توسعه بازار سرمایه، دلایل شکل‌گیری آن و وعده تزریق 5 هزار میلیارد تومان نقدینگی به این صندوق پس از جلسه وزیر اقتصاد با شرکت‌های حقوقی که محقق نشد، تشریح شد.
مدیرعامل صندوق توسعه بازار سرمایه در ابتدا با اشاره به دلایل بنگاه‌داری بانک‌ها و فشار‌هایی که اخیراً به این صنعت وارد می‌شود درباره فعالیت‌های اقتصادی، بانک‌ها اظهار داشت: ورود بانک ها به بنگاه داری در سال‌های اخیر به سه دلیل اصلی صورت گرفته است: اولا، کنترل دستوری نرخ سود سپرده و تسهیلات توسط بانک مرکزی و به تبع آن سود آور نبودن فعالیت بانکی، دوم، افزایش مطالبات سررسید شده بانک ها به دلیل شرایط رکودی حاکم بر بخش صنعت و تولید و حرکت بانک‌ها به طرف سرمایه‌گذاری مستقیم در مقابل اعطای تسهیلات و سوم خصوصی سازی و واگذاری بنگاه‌ها به برخی بانک ها برای تسویه دیون دولت. البته دلایل دیگری هم مثل تکمیل زنجیره خدمات و استراتژی مدیران بانک‌ها هم در این مورد موثر بوده اند.
به نظر من، ورود بانک‌ها به حوزه سرمایه‌گذاری و بنگاه‌داری اگرچه گاه باعث عدم تعادل فضای کسب و کار به ضرر بخش خصوصی شده است اما در موارد متعددی هم به نفع اقتصاد کشور بوده است، مثلا سرمایه‌گذاری در حوزه نفت و گاز، خدمات زیربنایی، پتروشیمی و معادن و فولاد باعث ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد شده است. البته سرمایه‌گذاری بانک‌ها در بخش املاک از نظر من قابل دفاع نیست.
علی سنگینیان در پاسخ به این سؤال که چرا اقتصاد کشور بر پایه بانک‌ها نهادینه شده و بازار سرمایه نقش بسیار کم‌رنگی در تأمین مالی بنگاه دارد، گفت: در تئوری، بازار پول به عنوان محل تامین مخارج کوتاه مدت و بازار سرمایه محل تامین مالی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بلندمدت شناخته می‌شوند، اگرچه مرز مشخصی بین آن ها وجود ندارد و لزوما بازار سرمایه محل بهتری برای تامین مالی نیست و این امر به کارایی هرکدام از بازارها و ساختار اقتصاد کلان ارتباط پیدا می‌کند.
وی گفت، اقتصاد ایران سال‌های زیادی است به دلیل اتکا به درآمدهای نفتی و نقش بزرگ دولت، بانک‌محور است و نمی توان به سرعت این ساختار را تغییر داد.
مدیرعامل تأمین سرمایه امین با اشاره به اینکه ساختار دولتی اقتصاد اجازه نمی‌دهد که بازار بزرگ شود، گفت: بازار وقتی بزرگ می‌شود که بخش خصوصی نقش فعال‌تری در اقتصاد داشته باشد و از این‌رو کشورهایی که دارای اقتصاد آزادتر هستند، بازارهای سرمایه بزرگ‌تر و کارآمدتری هم در اختیار دارند.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: 60 تا 70 درصد اقتصاد ایران دولتی است و دولت از طریق شبکه فروش نفت، اقتصاد را مدیریت می‌کند، بنابراین فرصت چندانی برای رشد بازار سرمایه وجود نداشته است. اما خوشبختانه در کنار تکمیل خصوصی سازی، طرح‌هایی هم‌اکنون در سطح دولت مبنی بر استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه کم کم در حال شکل‌گیری است و هم‌اکنون این دیدگاه که در کنار بانک مکان دیگری برای تأمین مالی وجود دارد حاکم می‌شود.
مدیر صندوق توسعه بازار سرمایه با بیان اینکه لزوماً بانک‌محور بودن بد نیست، اما با توجه به ساختار فعلی اقتصاد بازار سرمایه هم می‌تواند در تأمین مالی بلندمدت نقش مؤثر ایفا کند، گفت: درنهایت فکر می‌کنم بازار سرمایه 10 یا 15 درصد از حجم کل اقتصاد را بتواند تأمین مالی کند.
* صندوق توسعه بازار سرمایه؛ از آغاز تاکنون
در بخش دیگری از این گفت‌وگو، سنگینیان به سؤالاتی درباره صندوق توسعه بازار سرمایه، عدم انتشار معاملات، عدم تقارن اطلاعاتی، وعده تزریق 5 هزار میلیارد تومان به صندوق و دلایل ورود صندوق به سهامداری بالای یک درصد شرکت‌های شاخص‌ساز و بزرگ بازار سهام، پاسخ داد.
سنگینیان گفت: صندوق توسعه بازار سرمایه بهمن‌ماه 91، قبل از نوسانات و بحران اخیر، توسط سازمان بورس به عنوان ابزاری احتیاطی برای روزهای کم‌رونق بازار راه‌اندازی شد؛ و توسط برخی حقوقی‌های بازار 30 میلیارد تومان جمع‌آوری شد.
مدیرعامل تأمین سرمایه امین با اشاره به اینکه افت قیمت در بازارهای سهام از زمستان سال 92 آغاز شد تأکید کرد: در ابتدای سال 93 که همه فعالان بازار به رسم همیشگی در انتظار بازگشت روند مثبت به بازار بودند، این اتفاق نیفتاد و بازار بر خلاف سال‌های گذشته سنت‌شکنی کرد و افت بازار تداوم پیدا کرد، بنابراین بسیاری از فعالان به این نتیجه رسیدند که امکان ادامه‌دار بودن این وضعیت در دوره طولانی‌تری وجود دارد.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: در این دوره برخی از حقوقی‌های بازار در جلسه‌ای با وزیر اقتصاد شرایط بازار را تشریح کرده و خواستار تزریق نقدینگی خارج از بورس شدند که به این ترتیب هماهنگی انجام شد، تا برخی بانک‌ها و بیمه‌ها منابعی را به بازار سهام تزریق کنند که یک لنگر تعادلی در بازار ایجاد شود.
مدیر صندوق توسعه بازار سرمایه با اشاره به اینکه تزریق نقدینگی توسط نهادهای خارج از بورس با همفکری مدیران بازار به صندوق توسعه بازار سرمایه سپرده شد، گفت: بسیاری از بانک‌ها و بیمه‌ها که خود هم پرتفوی بورسی داشتند، به نفع‌شان بود که توافقی در این زمینه داشته باشند و در این زمینه پیشنهاد شد که از یک کانال مشخص منابع به بورس تزریق شود.
سنگینیان افزود: از همان ابتدا قرار شد بانک‌ها مبالغی به تدریج وارد صندوق توسعه بازار سرمایه کنند و اعدادی که در رسانه‌ها همانند 3 هزار میلیارد تومان یا 5 هزار میلیارد تومان اعلام شد، اعدادی فرضی بود.
* دلیل عدم انتشار معاملات صندوق توسعه بازار سرمایه
مدیرعامل تأمین سرمایه امین با اشاره به اینکه یکی از نگرانی‌های موجود در تزریق نقدینگی به صندوق توسعه بازار، تبدیل شدن این صندوق به عنوان هدف و الگوی سرمایه‌گذاران دیگر بود گفت: در این زمینه تلاش کردیم که اطلاعات فعالیت‌های صندوق تا حد ممکن در میان مدیران بازار و سهامداران آن باقی بماند و تا مانع از دنباله روی سهامداران شود. زیرا هدف سرمایه‌گذاری این صندوق با دیگران متفاوت است.
مدیرعامل صندوق توسعه بازار سرمایه با بیان اینکه هدف از فعالیت‌های صندوق توسعه بازار، کسب سود نیست، گفت: بازارگردانی و نقدشوندگی سهام از مهمترین اهداف صندوق توسعه بازار سرمایه بود و در این دوره گزارش‌هایی لازم به سرمایه‌گذاران صندوق ارائه شده است.
سنگینیان با بیان اینکه در کل دوره معاملات، 113 شرکت هدف تزریق نقدینگی از طرف صندوق توسعه بازار بودند گفت، بیشترین معامله صندوق توسعه بازار روی 20 سهم مهم و بزرگ بازار صورت گرفته است، تصریح کرد: 70 درصد از منابع صندوق به این 20 نماد تخصیص داده شد، چرا که سعی کردیم منابع به سمتی حرکت کند که در پرتفوی سرمایه‌گذاران بیشترین نقش را دشته‌اند. از نظر صنایع نیز بیشترین سرمایه‌گذاری صندوق در صنایع چندرشته ای، محصولات شیمیایی، فرآورده های نفتی، خودرو، خدمات فنی و بانک بوده است.
وی با اشاره به اینکه در سال 93 از کل ارزش معاملات بورس و فرابورس تنها 7 درصد به فعالیت‌های صندوق توسعه بازار سرمایه اختصاص داشته، اما با توجه به این حجم کم تا حد زیادی در اطمینان‌بخشی به بازار موفق بود.
مدیرعامل تأمین سرمایه امین در برابر این سؤال که با توجه به فعالیت‌های صندوق توسعه بازار سرمایه قطعاً پرتفوی این صندوق زیان ده بوده است، تأکید کرد: مشخصاً صندوق توسعه بازار تا حد ممکن به دنبال دستیابی به اهداف کلان بود و سعی کردیم، نقدشوندگی سهام در بازار حفظ کنیم و سود و زیان مبنای تصمیمات مدیران صندوق نبود. بر این اساس، دارایی‌های صندوق توسعه بازار سرمایه با توجه به افت 9 درصدی شاخص، به همین میزان کاهش داشته است
سنگینیان در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه آیا درست است که صندوق توسعه بازار با هدف افزایش شاخص و به اصطلاح شاخص‌سازی، اقدام به انجام معاملات بلوکی سهام با قیمت‌های بالاتر از نرخ تابلو کرده است، گفت: روی خریدهای بلوکی به دنبال قیمت‌‌سازی نبودیم و در این میان با برخی خریداران سهام مذاکره داشتیم که برای جابه‌جایی از طریق صندوق توسعه بازار اقدام کنند، تا فشار فروش تا حد ممکن به بازار عادی منتقل نشود.
* میزان موفقیت سازمان بورس در اعمال سیاست‌های مختلف از جمله محدودیت‌های فروش، اوراق اختیار فروش تبعی و...
وی در خصوص میزان موفقیت سازمان بورس در اعمال برخی سیاست‌ها که از ابتدای سال اجرا شد، گفت: سازمان بورس متعهد است از بازار سرمایه حمایت کند و فکر می‌کنم در مدت رکود بازار، این سازمان تلاش‌های لازم در جهت بهبود شرایط داشته است.
مدیرعامل صندوق توسعه بازار سرمایه با بیان اینکه رشد عجیب و غریب سال 92 بورس اوراق بهادار تهران ناشی از پمپاژ پول، کاهش ارزش پول ملی و نوسانات اقتصادی بود، تصریح کرد: پیش بینی می شد که با سیاست جدی دولت برای کنترل تورم و کاهش نقدینگی، بازار سهام نیز دچار روند کاهشی شود، اما تصمیم مجلس برای افزایش قیمت خوراک صنعت بزرگ پتروشیمی شروع این روند کاهشی را کلید زد.
وی با اشاره به اینکه تصمیم‌گیری در مورد نرخ خوراک در مجلس عمدتاً ناشی از دیدگاه‌های سیاسی بود، گفت: دیدگاه‌های اقتصادی کمتر در این تصمیم‌گیری دخیل بودند و تصمیم‌گیری در زمینه بر اساس اطلاعات انتخابی صورت گرفت.
مدیرعامل تأمین سرمایه امین با اشاره به اینکه این اقدام به ازای عایدی ناچیز منجر به آسیب بزرگی برای بازار سرمایه شد، گفت: این اقدام هزینه‌هایی برای دولت در پی داشت و اعتماد بازار را دچار خدشه کرد و هم‌اکنون هم این تردید وجود دارد که در آینده نیز دولت و مجلس تصمیماتی در مورد بنگاه‌های اقتصادی بگیرند که به ضرر سرمایه‌گذار باشد، بنابراین اگر پیشنهاد مشخص مکانیزم بازار را قبول داریم باید همه چیز بر مبنای آن تعیین شود و نرخ‌ها به صورت بلندمدت تعیین شوند تا طی سال‌های آتی، سرمایه‌گذار امکان پیش‌بینی داشته باشد.
مدیرعامل صندوق توسعه بازار سرمایه با بیان اینکه بازار طی 9 ماه گذشته به دلیل کمبود نقدینگی، کاهش حجم پول و تصمیم‌گیری مجلس در خصوص نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و اعمال بهره مالکانه 30 درصدی برای شرکت‌های سنگ آهنی با کاهش قیمت و بحران مواجه شد، گفت: اما اکنون یکی از دلایل تداوم روند نزولی بازار، وضعیت رکودی اقتصاد است و انتظار می‌رود با خروج اقتصاد از رکود ، بورس نیز با روند صعودی روبرو شود.
سنگینیان تأکید کرد: اخیراً اخبار امیدوارکننده‌ای از سوی بانک مرکزی منتشر شده مبنی بر اینکه اقتصاد از رکود خارج و رشد اقتصادی حاصل شده است، این امر در بلندمدت مطمئناً به وضعیت بازار کمک می‌کند.
* تامین مالی 3 پروژه نفتی از طریق بازار سرمایه/انتشار 300 میلیارد تومان اوراق سلف نفت کوره تا ماه آینده
سنگینیان با بیان اینکه ما با همکاری شرکت ملی نفت صندوق‌های پروژه نفتی را طراحی و به سازمان‌ها بورس پیشنهاد دادیم، افزود: از این صندوق‌ها می‌شد، برای تامین مالی توسعه میادین نفتی استفاده کنیم که متاسفانه به دلایلی خوب جلو نرفت و متوقف شد.
وی اضافه کرد: همین پیشنهاد باعث شد، ما در صنعت نفت وارد شویم، پیمانکاران صنعت را بشناسیم و درباره بعضی پروژه‌ها که به ما معرفی شد، از طریق ابزارهای موجود یعنی اوراق مشارکت و صکوک برای تامین مالی آن استفاده کنیم.
مدیرعامل تامین سرمایه امین ادامه داد: ما 2 یا 3 پروژه را اجرا کردیم که برای یکی از آنها یعنی انرژی دانا که قصد داشت یک دکل حفاری دریایی بخرد 78 میلیارد تومان اوراق صکوک اجاره منتشر کردیم؛ این رقم کل مبلغ موردنیاز برای خرید دکل جدید بود و اوراق هم 4 ساله و با نرخ 20 درصد بود.
وی تصریح کرد: این اوراق اولین اوراقی بود که بر مبنای کسر در بازار فروخته شد و ما 100 ریال را 96 ریال فروختیم که سود مؤثر سرمایه‌گذاران را سالانه به 23 درصد می‌رساند.
سنگینیان افزود: برای نفت و گاز پرشیا که به هلدینگ انرژی تدبیر تعلق دارد، نیز 200 میلیارد تومان اوراق مشارکت فروختیم تا آن را برای توسعه میدان نفتی یاران شمالی مورد استفاده قرار دهد؛ که این اوراق نیز 4 ساله و با نرخ سود 20 درصد بود
وی اضافه کرد: برای پتروشیمی قائد بصیر نیز 50 میلیارد تومان اوراق مشارکت 4 ساله با نرخ 20 درصد منتشر کردیم.
وی با بیان اینکه آخرین پروژه‌های ما انتشار 300 میلیارد تومان اوراق سلف نفت کوره است، گفت: شرکت نفت برنامه‌ریزی کرده است که 1.5 میلیارد دلار از طریق بازار سرمایه تأمین سرمایه کند که بخشی از آن از محل فروش سلف اوراق نفتی حاصل خواهد شد و اولین دور آن نیز فروش 300 میلیارد تومان اوراق سلف نفت کوره در بورس انرژی است.
مدیرعامل شرکت تامین سرمایه امین گفت: با شرکت ملی نفت و بورس انرژی در حال تدارک مقدمات انتشار این اوراق هستیم و به احتمال زیاد تا یک ماه آینده منتشر می‌شود.
وی ادامه داد: در پروژه پالایشگاه‌های سیراف با دو پیمانکار که در مناقصه شرکت کرده‌اند، تفاهم‌نامه‌هایی امضا کردیم که دو کاربرد برای آن داشت؛ اولا توانایی مالی آنها را برای شرکت در مناقصه بالا می‌برد و دوم اینکه ما تعهد دادیم که اگر آنها در مناقصه برنده شدند، با استفاده از ابزارهای موجود برای تأمین مالی به آنها کمک کنیم.
مدیرعامل صندوق توسعه بازار سرمایه اظهار داشت: ما درباره پروژه‌های سیراف چندان مطالعه‌ای در مورد مسائل مالی و نرخ بازگشت سرمایه انجام نداده‌ایم، چرا که چنین بررسی‌هایی را معمولا در زمانی که پروژه به قرارداد نزدیک شود، انجام می‌دهیم.
سنگینیان تصریح کرد: تعداد زیادی متقاضی برای پروژه‌های سیراف وجود دارد و طبعا مشکلاتی هم درباره آنها وجود دارد و مواردی از جمله کمبود خوراک و شرکت زیرساخت که شما نیز در گزارش‌هایی به آنها اشاره کرده‌اید، باید مورد بررسی قرار بگیرد.
وی افزود: با این وجود اعطای پروژه به پخش خصوصی یک قدم مثبت است و تصور می‌کنم لااقل در قسمت فاینانس بتوانیم به آنها کمک کنیم.
