قیمت بالای عرضه نفت در بورس، محدودیت خریداران و عدم ثبات نوع و حجم پایین نفت عرضه شده، از جمله مهمترین دلایل شکست عرضه نفت در بورس درسال 90 و نیمه اول امسال بوده است.
خبرگزاری فارس- عباس ملک ثابت کارشناس انرژی، با مطرح شدن دوباره عرضه نفت در بورس با هدف صادرات فعالان عرصه نفت کشور امیدوار شدند، بالاخره کشورمان بتواند با داشتن منابع عظیم نفتی ازمزایای بورس نفت نیز بهره مند شود. عرضه نفت در بورس همواره مورد تاکید کارشناسان حوزه نفت و انرژی در کشور بوده است و این کارشناسان فواید زیادی را برای بورس مطرح می‌کنند که در ادامه به تعدادی از آن ها اشاره می کنیم:
الف- شفافیت در قیمت گذاری و فروش نفت: با عرضه نفت در بورس نحوه قیمت گذاری و فروش نفت شفاف می شود و این شفافیت می تواند باعث شکل گیری رقابت بین خریداران شود که باعث شکل‌گیری قیمت بر اساس عرضه و تقاضا می شود و لذا قیمت همواره در بیشترین حالت ممکن قرار می گیرد.
ب- تنوع در روش های فروش نفت: یکی از دلایل اصلی کارساز شدن تحریم ها در حوزه فروش نفت کشور، محدود بودن خریداران نفت کشور بوده است این در حالی است که با راه اندازی بورس، خریداران نفت کشور متعدد می شوند و تحریم ها کم اثر خواهند شد. البته متنوع کردن فروش نفت کشور نه تنها در شرایط فعلی ضروری به نظر می رسد بلکه همان طور که در سیاست های اقتصاد مقاومتی نیز مورد تاکید قرار گرفته لازم است جزو سیاست های اصلی در فروش نفت کشور در هر شرایطی مورد توجه قرار بگیرد.
ج- تاثیرگذاری در قیمت های منطقه و جهان: یکی دیگر از فواید عرضه نفت در بورس می تواند شکل گیری شاخص قیمت گذاری نفت در منطقه و نیز تاثیرگذاری آن در منطقه و جهان باشد.
با توجه به مزایایی که در بالا برای بورس ذکر شد اعلام وزارت نفت مبنی بر عرضه 100 هزار بشکه ای نفت در بورس انرژی و با هدف صادرات به صورت ریالی و دلاری تا اواخر مهرماه، اقدام مناسبی به خصوص در شرایط فعلی کشور به نظر می رسد. اما با توجه به این که عرضه نفت در بورس کشور برای اولین بار اتفاق نمی افتد و سابقا نیز در سال های 90 و 93 این کار انجام شده است به نظر می رسد باید آسیب شناسی از اقدامات قبلی صورت بگیرد تا در این نوبت اشکالات قبلی به وجود نیاید. در ادامه چند مورد از مشکلاتی که در سال های گذشته باعث عدم موفقیت بورس نفت شده است می آید:
1- قیمت بالای عرضه: بالا بودن قیمت نفت عرضه شده در بورس و عدم رقابتی بودن آن یکی از عوامل عدم موفقیت بورس نفت در سال 90 بوده است. در عرضه ای نیز که در سال جاری انجام شد قیمت نفت ثابت نگاه داشته شده بود، در حالی که قواعد بورس حکم می کند در صورتی که تقاضا برای یک کالا وجود نداشته باشد، عرضه کننده قیمت خود را پایین بیاورد تا جایی که تقاضا برای آن وجود بیاید و معامله صورت بگیرد.
2- محدودیت خریداران: محدود کردن خریداران نیز یکی از نکاتی است که در سال های گذشته عامل عدم موفقیت بورس در فروش نفت بوده است. این در حالی است که قوانین بورس ایجاب می کند که بورس باید به هر کسی که بتواند خرید کالا را تضمین کند و یا پول بدهد کالا بفروشد و این که عرضه کننده کالا تعیین کننده خریداران باشد رویه ای غیرعادی است که متاسفانه در سال های اخیر وجود داشته است.
3- عدم ثبات نوع نفت عرضه شده: با توجه به این که نوع نفت خام در تقاضای آن تاثیر بسزایی دارد و نیز خریداران با دانستن نوع نفت اقدام به خرید آن می کنند لذا نفت خامی که در بورس عرضه می شود باید کیفیت ثابتی داشته باشد تا مشتریان با توجه به کیفیت نفت برای خرید آن برنامه ریزی کنند و در صورت متغیر بودن کیفیت نفت عرضه شده در هر روز مشتریان اعتماد خود را از دست می دهند.
4- حجم پایین نفت عرضه شده: یکی دیگر از مسائل مهم عرضه نفت حجم نفتی است که عرضه می شود. با توجه به این که این بار هدف از عرضه نفت در بورس، صادرات اعلام شده است پس باید حجم عرضه آن نیز به گونه ای باشد که برای صادرات مناسب باشد. صادرات نفت در کشور ما تنها از طریق کشتی می تواند صورت بگیرد و کوچک ترین کشتی های نفتکش ظرفیتی در حدود 500 هزار بشکه را دارند، لذا حجم نفت عرضه شده نیز باید متناسب با ظرفیت کشتی ها باشد.
مسائلی که در بالا اشاره شد، مسائل مهمی است که در سال های گذشته نیز در جریان عرضه نفت در بورس وجود داشته است. امید است مسئولان وزارت نفت از تجربه های گذشته درس گرفته باشند و راه حل های مناسبی برای این مسائل در نظر بگیرند.
