دکتر آرمین سلسانی کارشناس معدن گفت: استفاده از روش های نوین اکتشافی می‌تواند هزینه‌های سرمایه گذاری در بخش اکتشاف را به میزان چشمگیری کاهش دهد. استفاده از روش‌های اکتشافی به صورت سیستماتیک می‌تواند از پرداخت هزینه‌های بسیار زیاد و نافرجام در بخش اکتشاف جلوگیری نماید.
ایران با در اختیار داشتن ذخایر بسیار از مواد معدنی در سال‌های اخیر برای جذب سرمایه‌گذار خارجی در این بخش با مشکلات و موانع بسیاری رو به رو بوده است. اما با تحرکات سیاسی در فضای بین‌المللی تلاش می کند تا بار دیگر پتانسیل‌های معدنی موجود در کشور را به سرمایه‌گذاران و فعالان بزرگ معدنی جهان معرفی کند. از سویی دیگر وجود جذابیت‌های معدنی در ایران سرمایه گذارن خارجی را بر آن داشته تا مطالعات خود درباره ایران را افزایش دهند.
با نزدیک شدن به مذاکرات نهایی ایران و 1+5، فعالان بخش معدن گمانه زنی های مختلفی از حضور سرمایه گذاران خارجی به کشور دارند. از سویی دیگر در چند وقت گذشته سرمایه گذاران و شرکت های مختلف خارجی به ایران رفت و آمد داشته و به دنبال یافتن زمینه ای مناسب برای همکاری با ایران هستند اما در این میان هم فعالان بخش معدن و هم سرمایه گذاران خارجی می دانند که ورود سرمایه به بخش معدن با موانعی رو به رو است که می تواند ریسک سرمایه گذاری را افزایش دهد.
خانه معدن ایران به عنوان یک تشکل معدنی که نقش های مهمی را در توسعه این بخش ایفا کرده است از کارشناسان و اساتید خبره معدنی دانشگاه مک گیل کانادا در خواست کرد مطالعاتی را در خصوص دلایل اصلی عدم تمایل سرمایه گذاران خارجی برای ورود به بخش معدن انجام دهند. متاسفانه دیدگاه شرکت های خارجی که درباره وضعیت ایران اطلاعات خوبی در اختیار دارند چندان مثبت نبوده و این می تواند زنگ خطری برای بخش معدن ایران در جذب سرمایه گذرا خارجی تلقی شود.
ریسک های سرمایه گذاری در بخش معدن ایران
براساس مطالعات انجام شده درباره ورود سرمایه گذار خارجی به بخش معدن ایران از مهمترین عوامل ریسک‌پذیری در سرمایه گذاری معدنی می توان به ریسک مالی اقتصادی به میزان 90درصد، ناپایداری سیاست ها و مقررات دولت ها به میزان 79درصد، ریسک های سیاسی و اجتماعی به میزان 73درصد، ریسک های عملیاتی تا 63درصد و ریسک های تکنیکی تا 68درصد اشاره کرد که می توانند سرمایه گذاری در بخش معدن را با ریسک مواجه کنند.
ریسک مالی و اقتصادی که نقش بسیاری مهمی را در افزایش ریسک سرمایه گذاری ایفا می کند را می توان جزء عوامل مهم در ورود سرمایه گذار خارجی به یک کشور یا منطقه معدنی دانست. در واقع سرمایه گذار در گام اول به دنبال افزایش سود اقتصادی خود است در نتیجه اگر امنیت اقتصادی در کشور یا منطقه مورد نظر وجود نداشته باشد تمایل سرمایه گذار ناخودآگاه فروکش خواهد کرد.
متاسفانه وضع تحریم ها علیه ایران در سال های گذشته توانست گامی اساسی در فروکش شدن میل سرمایه گذاران خارجی برای ورود به بخش معدن ایفا کند. ایجاد مشکلات پولی و بانکی و تغییر سینوسی نرخ ارز در سال های گذشته منجر شد جذابیت بخش معدن در سایه تحریم ها قرار بگیرد. بدون شک اگر مسئولان و فعالان بخش معدن خواهان جذب سرمایه گذار خارجی هستند باید بیش از گذشته امنیت مالی را فراهم سازند.
شفافیت قوانین برای سرمایه گذاران خارجی
اما در این میان قوانین و مقررات بخش معدن نیز آن طور که باید برای سرمایه گذارن چه داخلی و چه خارجی روشن نبوده و تغییرات ناگهانی آنها می تواند سرمایه گذاران را از ادامه راه منصرف سازد. تغییر قوانین در سال های گذشته و در دوران دولت نهم و دهم توانست بخشی از فعالان معدنی را از این بخش دور کند. البته وضع قوانین و تغییر ناگهانی نه تنها فعالان داخلی و سرمایه گذاران خارجی را از بخش معدن دور کرد بلکه توانست فاصله میان بخش معدن ایران را از برخی بازارهای هدف بین المللی را افزایش دهد. حال شفافیت در قوانین و مقررات می تواند سرمایه گذاران خارجی را با اطمینان بیشتری به سوی بخش معدن ایران راهی کند.
فعالیت در بخش معدن فعالیتی بلند مدت است در نتیجه سرمایه گذار باید با اطمینان از قوانین برای سرمایه خود برنامه ریزی کند. لذا ثبات قوانین و شفافیت آنها برای سرمایه گذاران باعث می شود تمرکز سرمایه در برخی از نقاط معدنی جهان بیش از سایر مناطق دیگر باشد. امروز شاهد حضور کشورهای مختلف در کشورهای افریقایی برای بهره برداری از ذخایر معدنی هستیم. بدون شک اگر قوانین و مقررات برای سرمایه گذاران خارجی در این کشور از ثبات و اطمینان برخوردار نبود امروز کشوری مانند چین برای ورود به افریقای جنوبی اقدام نمی کرد.
اکتشافات تکنیکی و کاهش میزان ریسک
در این میان برخی ریسک ها مانند ریسک های تکنیکی و عملیاتی چندان متاثر از وضعیت داخلی کشور و منطقه معدنی نبوده و به عملکرد سرمایه گذار و تیم کارشناسی آن بستگی دارد.
آرمین سلسانی کارشناس معدن اظهار کرد: به طور کلی علاوه بر فاکتورهای سنتی تأثیرگذار بر معدنکاری این صنعت با چالش های بزرگتری روبرو است که عبارتند از: تغییرات آب و هوایی، ریسک های تکنولوژیکی، عدم قطعیت های موجود در مباحث اقتصادی، ریسک های عملیاتی، عدم قطعیت های موجود در تأمین منابع طبیعی از قبیل آب، برق و گاز و دیگر سوخت های مورد نیاز، باطله ها و مباحث زیست محیطی و .... لذا کلیه موارد فوق سبب می شود تا پیشگویی برای سرمایه گذاری مطمئن با مشکل مواجه شود. ریسک تکنیکی مربوط به توانمندی‌های تکنولوژیکی و مهندسی فراوری در مباحث پرعیارسازی و یا فرآیندهای بهبود مواد معدنی است که در حین عملیات معدنکاری مورد توجه قرار می گیرد. اما ریسک های عملیاتی اصطلاحی کلی است که مربوط به بخش اکتشاف، ساخت، استخراج از معدن و در نهایت تا حین اتمام عمر معدن را شامل می شود.
دکتر آرمین سلسانی کارشناس معدن گفت: به منظور کاهش ریسک در مباحث تکنولوژی راهکارهایی وجود دارد که در صورت اجرایی شدن آنها می توان میزان ریسک را کاهش داد. یکی از مهمترین اقداماتی که می تواند در کاهش خطرات تکنولوژیکی موثر باشد این است که در ابتدا مطالعات در مقیاس آزمایشگاهی انجام شوند. گاهی ممکن است نتایج حاصل از مطالعات صورت پذیرفته در مقیاس آزمایشگاهی مشخص نماید که راندمان نهایی فرآیند پایین بوده و در نتیجه به منظور عملیات معدنکاری زیرزمینی یا استخراج روباز با باطله فراوان توجیه اقتصادی چندانی وجود ندارد. در نتیجه انجام عملیات در مقیاس آزمایشگاهی می‌تواند ادامه فرآیند را تغییر دهد. در واقع اگر در این مرحله سرمایه گذار به نتیجه مورد نظر دست پیدا نکند خواه توانست عملیات را متوقف نماید.
به گفته سلسانی، مطالعات در این بخش می تواند هزینه‌های ریسک را کاهش دهد. از سویی دیگر سرمایه گذار نیز با هزینه کمتری مراحل کاری خود را انجام می دهد.
این کارشناس معدن در ادامه درباره ریسک عملیات اظهار کرد: استفاده از روش های نوین اکتشافی می‌تواند هزینه‌های سرمایه گذاری در بخش اکتشاف را به میزان چشمگیری کاهش دهد. استفاده از روش‌های اکتشافی به صورت سیستماتیک می‌تواند از پرداخت هزینه‌های بسیار زیاد و نافرجام در بخش اکتشاف جلوگیری نماید. لذا با استفاده از این روش‌ها سرمایه‌گذار در هر مرحله قادر به تصمیم گیری درباره ادامه عملیات خواهد بود. در نتیجه انجام مطالعات سیستماتیک سبب می شود که قبل از ورود به مرحله حفر گمانه میزان پتانسیل منطقه به طور دقیق ارزیابی و تعیین شود.
وی افزود: تمامی این پارامترها به سرمایه‌گذار کمک خواهد کرد تا میزان ریسک موجود در کار را کاهش دهد. استفاده از این روش ها به ویژه در اکتشاف که بحثی پیچیده و پرهزینه است می تواند سرمایه گذار را به درستی و در جهتی مناسب راهنمایی کند.
سلسانی در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه سرمایه گذاران داخلی در بخش معدن این موارد را اجرا می کنند، بیان کرد: متاسفانه در کشور در بخش اکتشاف با نقطه ضعف های بسیاری مواجه هستیم. مراحل اکتشاف در معادن ایران به صورت سیستماتیک و مطابق با استانداردهای جهانی نبوده و معدن کاران با چشم پوشی از این بخش و در اختیار داشتن اطلاعات اندک به مراحل بعدی قدم می گذارند. شاید یکی از دلایل اصلی این موضوع تمایل اندک بخش خصوصی در مباحث اکتشافی است چرا که در برخی موارد بازگشت هزینه ها این بخش وجود ندارد.
وی تصریح کرد: متاسفانه مشکل بزرگ در بخش اکتشاف عدم وجود گزارشات کامل از عملیات انجام شده در محدوده مورد مطالعه است، البته خاطر نشان می شود در معادن بزرگ دولتی این گزارش های به صورت کامل موجود هستند اما این موضوع در معادن کوچک مشاهده نمی شود. بدون شک با حذف برخی از مراحل سیستماتیک مشکلات بسیاری ضمن انجام ادامه روند کار ایجاد خواهد شد.
