نرخ دلار در بودجه دولت‌ها هميشه امري چالش‌ساز بوده و هست. در سال جاري اما اين چالش عميق‌تر از هميشه شده‌است زيرا دلار، اين ارز خبرساز ماه‌هاي اخير وضعيت خاصي را پشت‌سر مي‌گذارد و هنوز اجماعي بر سر آن به‌وجود نيامده است. از سوي ديگر اظهارنظرها درخصوص نرخ دلار در بودجه 92 آغاز شده‌است و نظرات متضاد در اين زمينه دستمايه بحث‌هاي پركشش ميان نمايندگان مجلس و كارشناسان اقتصادي شده است. كارشناسان اقتصادي برسر اين موضوع با يكديگر بحث مي‌كنند كه اصولا دلار در بودجه 92 بايد بر همان نرخ 1226 توماني پايدار بماند يا از جاي كنده شود و به نرخ‌هاي بالاتري انتقال داده شود. اين كارشناسان هر كدام معايب و مزايايي هم براي قيمت‌هاي پيشنهادي خود قائل مي‌شوند.
موضوع اين است كه برخي مي گويند نرخ دلار در بودجه 92 بالاي 2 هزار تومان و همان نرخ مركز مبادلاتي باشد. از سوي ديگر برخي با اين نظر به دليل احتمال به‌هم ريختن بازارهاي مختلف مخالفت مي‌كنند. از سوي ديگر برخي نمايندگان مجلس نظير غلامرضا مصباحي‌مقدم رئيس‌كميسيون برنامه و بودجه هم گفته‌اند هر دلار 2 هزار تومان تعيين شود. در اين ميان اما همگي با افزايش نرخ دلار در بودجه 92 موافق نيستند و برخي تاكيد دارند كه دلار در بودجه 92 بايد همان 1226 تومان باشد. آنها به آثار تورمي افزايش نرخ دلار در بودجه اشاره مي‌كنند و از عدم تعادل در بازارها اظهار نگراني مي‌كنند. بنابراين در اين گير و دار اين سوال پيش مي‌آيد كه در نهايت دلار بايد با چه نرخي در بودجه 92 گنجانده شود. يعني نرخ مناسب‌تر همان 1226 تومان است يا نرخي در مدار 2 هزار تومان مي‌تواند اقتصاد كشور را بار ديگر احيا كند؟
نرخ منطقي دلار در بودجه بالاي 2 هزار تومان است
«نرخي بالاي 2 هزار تومان در بودجه سال آينده براي دلار منطقي‌است اما دولت توانايي برآمدن از پس آن را ندارد.» اين جمله‌اي است كه محمد خوش‌چهره كارشناس اقتصادي سخنان خود را درباره قيمت دلار در بودجه 92 با آن آغاز مي‌كند. خوش‌چهره در گفت‌وگويي با «تهران‌امروز» نرخ 2 هزار توماني براي دلار در بودجه 92 را منطقي دانست و گفت: ما بايد براي تعيين نرخ دلار در بودجه‌ها به فصول مختلفي توجه كنيم و تمام جوانب مسائل را در نظر بگيريم و صرفا به اعلام يك نرخ اكتفا نكنيم. او افزود: اگر از ديد دولت و انضباط مالي دولت در دوره‌هاي پيش به موضوع مورد بحث نگاه كنيم مي‌فهميم كه دلار بايد با همان نرخ 1226 توماني در بودجه سال آينده جاي بگيرد و افزايشي نداشته باشد. زيرا اگر دولت آينده هم انضباط مالي بالايي نداشته باشد نمي‌تواند از پس دلاري با نرخ بالاتر آن هم در حدود 2 هزار تومان برآيد.
خوش‌چهره خاطر نشان كرد: با اين وجود اگر اين موضوع را ناديده بگيريم و به منطق اقتصاد و بودجه فكر كنيم نرخ بايد بالاي دو هزار تومان و احتمالا نرخي نزديك به قيمت مركز مبادلات باشد. اين موضوع هم موجب شفافيت بودجه مي‌شود و هم نرخ واقعي‌‌تري‌است. او ادامه داد: «به هر حال اما ما نبايد در موضوعات اقتصادي ريسك كنيم و تحقيق نشده جلو برويم. از نظر بنده نرخ مناسب همان نرخ مركز مبادلات ارزي‌است اما با توجه به عدم شفافيت مالي دولت، نرخ دلار بايد همان 1226 تومان بماند.»
دليلي براي عدم‌تغيير قيمت دلار وجود ندارد
در مجلس هم كم نيستند افرادي كه معتقد به تغيير نرخ دلار تا مدار 2هزار تومان و بالاتر هستند. پيش از اين هم غلامرضا مصباحي مقدم با تاكيد بر اين امر گفته بود: قیمت هر دلار برای محاسبه بودجه 92 بايد حدود دو هزار تومان باشد.
او ادامه داده بود: «دولت این ارز را با دو هزار و 500 تومان به بازار عرضه می‌کند و وجوه ریالی‌اش را به خزانه به عنوان تامین سایر درآمدها می‌ریزد. با افزایش دو برابری قیمت ارز، معنایش این است که درآمد بیشتری از این طریق تامین خواهد شد و پیش بینی ما این است که در سال آینده بخشی از درآمدی که از نفت به دست نمی آوریم را با همین قیمت گذاری دلار و ارز بتوانیم تامین کنیم. ما ناخواسته با چنین قیمتی برای ارز روبه‌رو شده‌ایم و حالا که این قیمت در جریان مبادلات وجود دارد و بخش مهمی از ارزی که دولت به دست می‌آورد بر اساس این قیمت عرضه می‌شود.»
همچين ايرج نديمي هم پيش‌ترها نرخ دلار در بودجه 92 را بالاي 2 هزار تومان پيش‌بيني كرده بود. جعفر قادری يك عضو ديگر کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ديروز گفته‌است: حفظ قیمت ارز در نرخ‌های بالا در بودجه سال آينده آثار و پیامدهای مثبت و منفی می‌تواند داشته باشد. وی در گفت‌وگو با فارس خاطر نشان ساخته‌است: از جمله آثار مثبت بالا نگه داشتن نرخ ارز این است که زمینه را برای صادرات کالاهای غیر‌نفتی فراهم می‌کند و توازن تجاری را به نفع صادرات تغییر می‌دهد،در نتیجه بسیاری از کالاهایی که صادرات آن مقرون به صرفه نبود توجیه می‌یابد و صادرات آن کاملا مقرون به صرفه می‌شود.
گفت‌وگوي «تهران‌امروز» با برخي از اعضاي كميسيون اقتصادي و برنامه‌وبودجه مجلس هم نشان داد كه تغيير نرخ دلار از 1226 تومان به رقم‌هاي بالاتر در ميان مجلسيان هوادارهاي بسياري دارد. اسماعيل جليلي يكي از اعضاي كميسيون برنامه و بودجه با تاييد سخنان مصباحي‌مقدم گفت: در قانون برنامه تصريح شده است كه نرخ ارز بايد به صورت شناور مديريت شده هدايت شود و هيچ دليلي براي ثابت نگه داشتن آن ذكر نشده‌است.
جليلي ادامه داد: ما بايد بر اساس تورم داخلي و خارجي و برخي از مسائل پولي- مالي ديگر به تعيين نرخ دلار در بودجه سال آينده مبادرت كنيم و نمي‌توانيم براساس نرخ 1226 تومان، يعني همان نرخ سال‌هاي پيش بودجه را ببنديم. او خاطرنشان كرد: زيرا شرايط اقتصاد ما از نرخ دلار گرفته تا وضعيت شاخص‌هاي ديگر مثل سال‌هاي قبل نيست و همين موضوع نشان مي‌دهد كه ما نيازمند تغييرات زيادي در اين ميان هستيم. بنابراين نرخ دلار هم بايد با توجه به اين تغييرات افزايش پيدا كند.
اين نماينده مجلس در پاسخ به اين سوال كه نرخ مورد نظر نمايندگان مجلس براي دلار در بودجه 92 چقدر است گفت: ما معتقديم كه قيمت پايه را ما بايد بر اساس نرخ دلار در مركز مبادلات ارزي در نظر بگيريم و بر اساس اين نرخ پايه پيش رويم. او البته خاطرنشان ساخت كه هنوز بررسي روي اين امر آغاز نشده‌است و اين پيش‌بيني‌ها بيشتر از جنبه كارشناسي، جنبه اظهارنظر شخصي دارد و بايد براي شفاف‌تر شدن موضوع منتظر آينده ماند!
بهتر است نرخ دلار نرخي واقعي باشد
«نرخ دلار بايد واقعي باشد.» اين اصلي‌ترين جمله مهدي پازوكي كارشناس اقتصادي درخصوص نرخ دلار در بودجه 92 است. او با اشاره به نرخ تعادلي دلار گفت: بهترين نرخ نه تنها براي دلار بلكه براي تمام بازارها نرخ تعادلي بازار است. او در تعريف نرخ تعادلي بازار گفت: نرخي كه در بازار تعيين مي‌شود و به صورت دستوري و اجباري تعيين نشده‌است نرخي تعادلي‌است و بايد در بودجه 92 هم به سمت نرخ تعادلي دلار گرايش داشت. او با اشاره به نزديكي نرخ دلار در بازار آزاد و مركز مبادلات ارزي گفت: بهتر است كه ما نرخ دلار در بودجه 92را واقعي‌تر كنيم و كمي از نرخ اسمي 1226 توماني كه تبعات منفي براي اقتصاد داشته فاصله بگيريم. او مزاياي نرخ دلار بالاي 2 هزار تومان در بودجه 92 را بيش از معايب آن دانست و گفت: اين امر موجب شفافيت بيشتر مي‌شود و ديگر اقتصاد با ارقامي اسمي اداره نمي‌شود.
