به گزارش اتاق خبر، حدود ۳۰ سال است که از توسعه ظرفیت‌ها و تاکید بر اهمیت مدرن‌سازی صنعت خودرو در ترکیه می‌گذرد، اما آنچه باعث تحول در صنعت خودرو کشور ترکیه شده، ورود هوندا و تویوتا به خاک این کشور برای تولید بود که از سال ۱۹۹۵م به بعد صادرات مدل‌های بروز خودرو از ترکیه به بازار کشورهای همسایه و حتی قاره اروپا شروع شده است. از آغاز سال ۲۰۰۰ میلادی صنعت خودرو ترکیه به دنبال تمرکز روی تحقیق و توسعه و مالکیت طراحی و فناوری صنعتی و مدیریت دانش است. براساس تازه‌ترین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، از سال ۲۰۰۸م به بعد، کاهش هزینه‌های تحقیق و توسعه در ترکیه به‌دلیل وضع قوانین جدید مالیاتی و معافیت شرکت‌های تحقیقاتی ۱۰۰درصد کاهش یافته است. برای نمونه از حمایت‌های دولت ترکیه از تحقیق و توسعه می‌توان به سرمایه‌گذاری ۳۰۰میلیون دلاری در توسعه سامانه TUBİTAK-MAM اشاره کرد که در یک برنامه ۵ساله، سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه را به اندازه ۲ درصد تولید ناخالص داخلی افزایش می‌دهد.
در همین حال مرکز تحقیق و توسعه و فناوری خودرو در ترکیه در دانشگاه استانبول مستقر شد و ۱۲ میلیون دلار به آن تخصیص یافت. همچنین برای احداث مرکز آزمون تصادف خودرو در آنکارا تسهیلات ویژه‌ای ازسوی دولت این کشور اختصاص داده شد.
ازجمله تلاش‌ها و بسترسازی‌های ترکیه در جهت رسیدن به تجربه ساخت داخل را باید وجود هزار و ۱۰۰ شرکت قطعه‌ساز در این کشور دانست. همچنین حضور ۱۹۲ قطعه‌ساز عمده جهانی در ترکیه، انجام ۱۸۵ مورد سرمایه‌گذاری مشترک و تلاش بی‌وقفه برای جذب همکاری‌های خارجی و رشد صادرات از دیگر تلاش‌های این کشور برای توسعه ساخت داخل است. بنابراین می‌توان توان بالای ترکیه در تولید خودروهای روز جهان را ناشی از حضور بیشتر خودروسازان و قطعه‌سازان عمده جهانی و بهره‌مندی از سطح بالای همکاری با خودروسازان برتر جهانی (فورد، رنو، تویوتا، پژو، هیوندای، مرسدس‌بنز، هوندا، و... ) اعلام کرد.
این کشور با توجه به تمرکز استراتژیک بر جذب همکاری‌های خارجی (به‌ویژه سرمایه‌گذاری) خودروسازان و قطعه‌سازان جهانی از تجربه موفقی برخوردار است.
استراتژی صنعت خودرو در ترکیه
روند تکاملی صنعت خودرو در ترکیه شامل بازار حمایت شده در سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۵م و بازار آزاد در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰م است. بازار حمایت شده شامل دوره مونتاژ خودرو (با لیسانس) در سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰م، دوره توسعه صنعت قطعه‌سازی و بومی‌سازی در سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰م، دوره افزایش ظرفیت(ظرفیت‌سازی) و مدرن‌سازی در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۰م و در نهایت بروزرسانی مدل‌ها و صادرات که در سال‌های ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۵م بوده، اتفاق افتاده است.
اما در بازار آزاد در سال‌های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ میلادی رویکرد همگرایی کامل برپایه ساخت، همزمان با ورود تویوتا و هوندا به ترکیه اتخاذ و در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰م نیز تحقیق و توسعه (R&D)، مدیریت، طراحی و فناوری، مالکیت صنعتی و معنوی تقویت شد. هدفگذاری سال ۲۰۱۰م نیز تبدیل شدن این کشور به مرکز دارای مزیت در صنعت خودرو و قطعه‌سازی بود.
حداکثر بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولید از طریق ارتقای تقاضای بازار داخلی و تداوم و گسترش صادرات نیز از جمله استراتژی‌های کلان ترکیه در صنعت خودرو بوده است. در همین حال این کشور ارتقای توان رقابت‌پذیری را از طریق کاهش هزینه‌ها با ارتقا و بهبود بهره‌وری و تقویت و توسعه نوآوری در صنعت دنبال می‌کند.
هم‌افزایی و انتخاب شرکای استراتژیک و همکاری موثر در سطح پیش‌رقابتی نیز از موارد تحقق توسعه همزمان خودرو و مجموعه‌هاست.
برای نمونه اهداف استراتژیک صنعت خودرو ترکیه در سال ۲۰۱۲م شامل مواردی از جمله تولید ۲ میلیون خودرو، حجم صادرات ۱/۵میلیون دستگاه، درآمد صادراتی ۴۰ میلیارد دلاری، اشتغالزایی ۶۰۰هزار نفری، جزو ۱۰ کشور برتر دنیا در صنعت خودرو، رتبه سوم تولید خودرو اروپا و جزو ۵ کشور نخست اروپا در تحقیق و توسعه (R&D) خودرو بوده است.
درحال‌حاضر حدود ۱۸ نشان(برند) خودروسازی در ترکیه به تولید خودروهای سواری و تجاری سبک مشغول هستند اما بیشترین سهم تولید به ترتیب به ۴ نشان(برند) اصلی (فورد) امریکا، (فیات) ایتالیا، (فولکس‌واگن) آلمان و (رنو) فرانسه اختصاص دارد و شرکت‌های اُپل، هیوندای، تویوتا، ستیروئن، پژو، داسیا، مرسدس‌بنز، نیسان، شورولت، هوندا، ب‌ام‌و، آئودی، کیا واسکودا در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
براساس نظرسنجی از مدیران صنعت خودرو ترکیه؛ کشورهای گروه بریکس سال‌های آینده در بازار اروپا نفوذ می‌کنند و تولیدکنندگان کشورهای عضو بریکس (به احتمال زیاد حدود ۴۶درصد)، کشورهای اروپای شرقی را به‌عنوان قطب تولیدی خود برای ورود به بازار اروپا ترجیح می‌دهند و احتمال اینکه ترکیه به‌عنوان قطب تولید این کشورها انتخاب شود، حدود ۲۵درصد است.
تحلیل بازار خودرو ترکیه نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین نیازهای اساسی برای رشد بخش خودرو در ترکیه، تنظیم متعادل مالیات و کاهش مالیات فروش خودرو سواری است. سهم مالیات بر مصرف در این کشور نسبت به سایر مالیات‌ها، بیشتر از میانگین کشورهای عضو اتحادیه اروپا ( OECD ) است و این سهم در ترکیه دارای روند افزایشی است. همچنین مالیات بر مصرف ویژه، صرف‌نظر از سایر عوارض و مالیات‌های پرداختی در ترکیه خود به تنهایی تقاضای خودروهای جدید را کاهش می‌دهد و بر ترجیحات مشتری به‌شدت اثر می‌گذارد.
تحلیل روند ادغام و اکتساب
فعالیت‌های ادغام و اکتساب در صنعت خودرو ترکیه در حال افزایش است و ۳ روند اصلی در گذر تاریخی صنعت خودرو این کشور شامل اکتساب توسط تولیدکنندگان بازارهای توسعه‌یافته (مانند تیتان ایتالیا و بریجستون) با اهدافی همچون خرید ظرفیت تولید و کسب منفعت از مزیت ناشی از پایین بودن هزینه یا افزایش تنوع محصول است و به‌نظر می‌رسد اینگونه اکتساب‌ها در صنعت خودرو ترکیه ادامه خواهد یافت.
اکتساب کانال‌های توزیع توسط خودروسازهای جهانی نیز از دیگر روندهای موجود در این مسیر است. میزان اکتساب در توزیع، توسط شرکت جانسون کنترل و افزایش سهام آال‌جی (ALj) در بازاریابی تویوتا که هدف آنها افزایش سهم در زنجیره ارزش بازار در حال رشد ترکیه بوده، در حال افزایش است. با توجه به ظرفیت در حال افزایش ترکیه در تعداد خودرو به‌ازای هر نفر در این کشور (سرانه خودرو در ترکیه) انتظار می‌رود تمایل توزیع‌کنندگان و قطعه‌سازان به فعالیت در بازار داخلی افزایش یابد.
سرمایه‌گذاری مالی در شرکت‌های قطعه‌سازی نیز از دیگر موارد مطرح شده است. شرکت‌های قطعه‌سازی در این کشور به‌سرعت در حال رشد هستند و به سرمایه نیاز دارند و به همین دلیل انجام سرمایه‌گذاری‌های مالی در صنایع قطعه‌سازی ترکیه در حال افزایش است؛ (مانند سرمایه‌گذاری بانک مرچنت در مارتور).
براساس تحلیل شرکت مشاوره‌ای و ارزیابی کاپی‌ام‌جی ( KPMG ) گام منطقی بعدی برای قطعه‌سازان در ترکیه در ۲ تا ۴ سال آینده، اکتساب در اروپای شرقی و کشورهای همسایه به‌ویژه روسیه خواهد بود.
به اعتقاد خودروسازان ترکیه ۳ عامل مهم در جذب سرمایه‌گذاری در صنعت خودرو؛ مشوق‌های سرمایه‌گذاری، زیرساخت‌های صنعت یا کیفیت تامین‌کننده و بهره‌وری نیروی کار است.
همچنین قابلیت بازار داخلی عامل مهمی در جذب سرمایه‌های جدید در صنعت خودرو ترکیه است و مهم‌ترین نیازمندی‌ها و اقدامات لازم برای جذب سرمایه‌ها نیز عبارتند از بهبود مشوق‌ها و محیط سرمایه‌گذاری، توسعه بلندمدت همکاری‌های تامین‌کنندگان ترکیه و سرمایه‌گذاران در پروژه‌های جهانی، افزایش سطح بهره‌وری و افزایش همکاری‌های تحقیق و توسعه (R&D).
ارزیابی توسعه صنعت خودرو ترکیه در ۱۲سال اخیر نشان می‌دهد که ظرفیت تولید ۱/۶۶ برابر و تولید خودرو ۳ برابر افزایش داشته و این افزایش حاصل استفاده بیشتر از ظرفیت‌های موجود به‌جای سرمایه‌گذاری جدید است.
نرخ استفاده از ظرفیت در صنعت خودرو ترکیه در سال‌های اخیر نیز متفاوت بوده به‌طوری که در سال ۲۰۰۱م، به‌دلیل بحران به ۳۰ درصد کاهش یافت اما در سال ۲۰۰۷م، ۸۹درصد افزایش و در سال ۲۰۱۲م نیز به ۷۵درصد کاهش پیدا کرد.
صادرات خودرو در ترکیه با افزایش ۲/۸ برابری مهم‌ترین عامل رشد تولید خودرو در سال‌های اخیر بوده است به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۲م، ۵۰درصد ظرفیت خودرو سواری و ۷۷درصد خودرو تجاری سبک ترکیه صادر شده‌اند. سهم صادرات خودرو این کشور نسبت به تولید خودرو در ۱۲سال اخیر به این صورت بوده که در سال ۲۰۰۰م، ۲۳درصد تولید خودرو داشته، در سال ۲۰۰۸م تولید خودرو به ۷۹درصد افزایش پیدا کرده و در سال ۲۰۱۲م نیز به ۶۷درصد کاهش یافته است. از نظر خودروسازان ترکیه، استراتژی‌های اصلی برای رشد در صنعت خودرو به ترتیب توسعه محصولات یا استفاده از فناوری‌های جدید، افزایش ظرفیت تولید برای جبران هزینه‌ها و نفوذ به بازارهای جدید است. همچنین تنوع در سبد تولید و توسعه مدیریت نشان(برند) در اولویت‌های بعدی قرار دارند.
منبع: صمت
