اتاق خبر:دیدن فضای موزه و لباس‌های موجود این فکر را در ذهن هر بیننده‌ای منعکس می‌کند که لباس اصیل ایرانی تا چه حد به طبیعت بکر و فضای زیبای شهرهای مختلف ایران نزدیک است. هنر پارچه‌بافی طی قرن‌های گذشته تنها وسیله به تصویر کشیدن درونیات زنان و مردان به شمار می‌رفته است. شاید به همین خاطر سوزن‌دوزی‌های بلوچ تا این حد زنده و شاد هستند تا جایی که انگار در همین لحظه رویای زنی به تصویر کشیده می‌شود.
موزه پارچه و لباس‌های سلطنتی کاخ اختصاصی نیاوران از جمله گنجینه‌های دائمی این مجموعه به شمار می‌رود که در طبقه دوم آن واقع در تالار آبی به نمایش گذاشته شده است. تالار آبی محلی است که در ضلع شمالی کاخ اختصاصی نیاوران به وسعت ۳۵۰ متر مربع واقع شده است. این تالار در دوره‌ی پهلوی برای پذیرایی مهمانان دربار استفاده می‌شد.
کمی پیش از انقلاب اسلامی تغییر دکوراسیون و تجهیز آن در حال اجرا بود که با پیروزی انقلاب پروژه متوقف شد، چرا که مبلمان و اشیاء تزئینی خریداری شده تالار از جمله میزهای پذیرایی و جارهای کریستال در زمان بازگشایی تالار به‌عنوان موزه برای اولین بار در معرض نمایش قرار گرفت.
از مهمانی‌های برگزار شده در این تالار می‌توان به مهمانی شب سال نو میلادی ۱۹۷۸ (۱۳۵۶ هجری شمسی) با حضور «جیمی کارتر»، رئیس جمهور وقت آمریکا، اشاره کرد.
به دلیل وجود آبنمایی زیبا روبروی تالار و رنگ آبی دیوارها و پرده‌ها، نام «تالار آبی» به آن اطلاق می‌شد، تا اینکه به مناسبت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۱ «موزه پارچه و لباس‌های سلطنتی» در این تالار افتتاح شد.
هدف از ایجاد این موزه در محل تالار آبی حجم قابل توجهی از آثار نفیس بافته، پارچه و لباس‌های دوره‌ی پهلوی بود که با ارزش هنری قابلیت نمایش داشته، لیکن به دلیل فقدان فضای نمایشی کافی در چیدمان اصلی کاخ، تاکنون در معرض بازدید عموم نبوده و در مخزن کاخ اختصاصی نگهداری میشده است، همچنین تالار آبی با وسعتی مناسب در کاخ نیاوران می‌توانست بهترین فضا برای نمایش و معرفی آثار مخزن کاخ اختصاصی باشد، بدون اینکه در چیدمان اصلی کاخ تغییری ایجاد شود.
ارتفاع تالار، تزئینات گچ‌بری سقف و دیوارها و لوسترهای کریستال بسیار ارزشمند تالار چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می کند و آثار در معرض نمایش، زیبایی این فضا را دو چندان کرده است.
از آثار شاخص این فضا می توان به دو عدد گوبلن بافت کشور فرانسهمربوط به قرون ۱۷ و ۱۸ میلادی اشاره کرد که دیوارهای ضلع جنوبی تالار را مزین کرده است.
این مجموعه آثار بسیار زیبایی را از هنرهای اصیل ایرانی نظیر سوزن‌دوزی، گلابتون‌دوزی، گلدوزی، منجوق و ملیله‌دوزی و ترمه را به تصویر می‌کشد. بی‌شک دیدن این هنر زیبا که در قالب لباس به تصویر کشیده شده برای طراحان و همه هنر دوستان خالی از لطف نیست.
سوزن‌دوزی‌های نفیس بلوچ
به محض ورود به تالار، لباس‌های سلطنتی و دیپلماتیک به چشم می‌خورد که هر بیننده‌ای را مجذوب می‌کند. لباس‌های متنوعی با طرح‌های سوزن‌دوزی بلوچ در این گنجینه وجود دارد. سوزن‌دوزی‌های بلوچ دنیایی هنری از رویاهای زنان این سرزمین را ترسیم می‌کند. رویاهایی که با تار و پود نخ در فضایی پر از رنگ و زندگی به تصویر کشیده می‌شود.
لباس بلند زنانه با سوزن‌دوزی‌های زیبای بلوچی نخستین چیزی است که در نگاه نخست هر بیننده‌ای را میخکوب می‌کند. این لباس زیبا که شکلی کاملا ساده و رسمی دارد، دارای سادگی بی‌نظیری است. طرح ساده و بلند لباس در کنار سوزن‌دوزی‌های هندسی چشم را خیره می‌کند. جنس پارچه‌ها اغلب ابریشمی است و برای تزئین با هنر سنتی ایران به صورت ساده طراحی شده است.
ترکیب رنگی مناسب در طراحی اشکال هندسی باعث جلوه بیش از اندازه این هنر ایرانی شده است. بسیاری از توریست‌ها در طول بازدید نسبت به این هنر سنتی ایرانی واکنش مثبت داشتند.
عبا با تزئینات سوزن‌دوزی بلوچ یکی دیگر از لباس‌هایی است که در این موزه دیده می‌شد. جنس این عبا کاملا گرم است، اما در نگاه نخست سبک و راحت به نظر می‌آید.
پیراهن دو تکه با طرح سوزن‌دوزی بلوچ یکی دیگر از آثار موجود است. این لباس نیز دارای طرحی ساده اما سوزن‌دوزی‌های هندسی و ترکیب رنگی بی‌نظیر است. قسمت زیرین لباس از تزئین کمتری برخوردار است تا کت رویی و قسمت جلو بیشتر جلوه کند.
کت و دامن زمستانه و گرم با تزئینات کاملا سنتی از جمله دیگر آثار هنری است که دیده می‌شود. سوزن‌دوزی‌های موجود روی این لباس طرحی از آثار مناطق غربی ایران در خود دارد. ترکیب رنگ‌های زنده و شادی چون سبز، آبی، قرمز و کرم در پس زمینه مشکی حس و حالی خاص به این کار بخشیده است. لباس تداعی‌کننده‌ی بخشی از معماری ایرانی و خط کوفی است. این لباس به خودی خود یک تابلو زنده از هنر اصیل ایرانی است که با رنگ‌های شاد و طبیعی تجسم بخشیده شده است.
سِرِمه‌دوزی
سرمه‌دوزی از دیگر صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که در استان سیستان و بلوچستان و بعضی از مناطق دیگر ایران انجام می‌گیرد. در سوزن‌دوزی روی سطح پارچه‌های ساده طرح‌هایی را با نخ‌های رنگی ترسیم می‌کنند. این کار با کمک سوزن و قلاب انجام می‌شود و بخیه‌های ظریفی روی پارچه می‌دوزند. سِرمِه‌دوزی دوخت انواع ملیله فلزی روی پارچه‌های نفیس محکم از جمله ترمه است، که به همین دلیل ترمه‌دوزی و ملیله‌دوزی هم گفته می‌شود.
سرمه‌دوزی یکی از دوخت‌های تزیینی و از هنرهای اصیل و با قدمت ۲۵۰۰ تا سه‌هزار ساله ایران است. سارافون مخمل ملکه با تزئینات سرمه‌دوزی یکی از نمونه‌های خاص این هنر اصیل ایرانی است. این سارافون طرح بته جقه را در پس زمینه مشکی کار به نمایش می‌گذارد. ترکیب رنگ طلایی و نقره‌ای در حواشی لباس به کمک پس زمینه مشکی بیش از همیشه چهره نشان می‌دهد.
استفاده از پارچه ترمه
در این پالتو پارچه ترمه ایرانی به چشم می‌خورد که با حاشیه خز طبیعی تزئین شده است. شکل پوشیده و کاربردی این لباس نشانگر این است که در مراسم کاملا رسمی و دیپلماتیک کاربرد داشته است. ترمه نوعی پارچه اصیل ایرانی است که در دوره قاجار به شدت کاربرد داشته است. طرح بته جقه نیز با این نوع پارچه معروف است.
گلابتون‌دوزی
در بین آثار موجود در گنجینه پیراهن ابریشمی بلندی دیده می‌شود. این لباس با پارچه حریر دوخته شده که تزئینات گلابتون و پولک‌دوزی را در خود دارد. حاشیه مخمل این لباس طرحی زیبا به این کار بخشیده است.
عبای مخمل زیبایی نیز با حاشیه‌های گلابتون‌دوزی در این گنجینه وجود دارد. این عبا دارای بلندی خاصی است که در مراسم به صورت دنباله روی زمین کشیده میشده است. این اثر زیبا حاشیه‌هایی در خور توجه دارد. قسمت پایین لباس به شکلی طاوسی و ویژه گلابتون‌دوزی شده است.
لباس زیبای بندرعباسی نیز در بین سایر آثار گلابتون‌دوزی زیبایی را به تصویر می‌کشد. این لباس فیروزه‌ای شامل پیراهن و شلوار محلی است که با تزئیناتی همچون پولک و گلابتون کار شده است. گلابتون طلایی است که از حدیده کشیده و به هیات ریسمان‌های باریک ساخته باشند و گلابتون‌دوزی نوعی دوزندگی است که جنبه‌ی تزئینی دارد و در آن نخ گلابتون به‌کار می‌رود.
در حال حاضر گلابتون‌دوزی با الیاف طلا به هیچ وجه در ایران رایج نیست و گلابتون‌دوزان به جای استفاده از نخ طلا، از نخ‌هایی که دارای روکش فلزی زرد یا سفید است و عمدتا در کشور پاکستان تولید می‌شود، استفاده می‌کنند.
منجوق و ملیله‌دوزی
منجوق و ملیله از جمله ابزارهای کاربردی و تزئینی هستند که سال‌های زیادی یراق و تجهیزات جانبی لباس را تشکیل می‌دادند. در این نوع کارها معمولا منجوق و ملیله از طرح خاصی برای تزئین حاشیه یا مرکز طرح پیروی می‌کنند. نمونه‌های جالبی از این هنر در گنجینه وجود داشت.
از نمونه‌های زیبا هنر منجوق‌دوزی، پیراهن تافته است که با تزئینات ملیله، منجوق و پولک‌دوزی طراحی شده است. قسمت سینه این لباس به صورت کامل بر اساس طرحی خاص منجوق‌دوزی شده است. سایر قسمت‌های این پیراهن کاملا ساده است، اما ترکیب رنگی مناسب این بخش با قسمت سینه لباس باعث جلوه بیشتر این هنر شده است.
پیراهن تافته صورتی نیز در قسمت دیگری از این گنجینه وجود دارد که با نگین و منجوق تزئین شده است. پیراهن این اثر کاملا ساده طراحی شده است، اما در قسمت کت آن منجوق و ملیله به شکلی زیبا کار شده است. طرح‌های کار شده روی این لباس زمینه‌ای هندسی و اسلیمی در خود دارد.
چاپ باتیک
چاپ باتیک و قلم‌کاری از جهات بسیاری به یکدیگر شبیه هستند. این نوع چاپ از جمله روش‌های متداول در ایران است که به چاپ کلاقه‌ای نیز معروف است. باتیک هنرى است که نخست در چین ابداع شد و بعد به کشورهاى دیگر از جمله مصر، هند،روسیه، ایران و... راه یافت. این چاپ بیشتر روى پارچه‌هاى ابریشمى انجام مى‌شود. مراکز عمده‌ی این چاپ اسکو و تبریز است.
نمونه زیبایی از این چاپ در گنجینه لباس کاخ نیاوران موجود است. این لباس که پس زمینه‌ای مشکی دارد دارای چاپ زیبایی به رنگ قرمز است. طرح روی لباس شباهت زیادی به آثار اسلیمی دارد و به همین خاطر نمود خاص و زیبایی به این لباس بخشیده است.
پارچه زربفت
زری‌بافی یا زری‌دوزی از جمله دیگر هنرهای سنتی است که در معرض فراموشی و انقراض قرار دارد. این نوع پارچه تار و پودی از طلا دارد به همین خاطر ظرافت بالا و درخشش خاصی در آن وجود دارد.
پیراهن حریر با تزئینات زری‌بافی و زری‌دوزی در پس زمینه رنگی روشن و گرم یک نمونه خاص از این هنر دیرینه است. درخشش زری‌بافی روی رنگ قرمز و گرم این کار تا حد زیادی نمود دارد.
گلدوزی
پیراهن و شنل با تزئینات گلدوزی و حاشیه تکه‌دوزی از جمله دیگر لباس‌هایی است که در این گنجینه به چشم می‌خورد. گلدوزی از جمله هنرهایی است که قرن‌های متمادی در بین تمدن‌های مختلف وجود داشته است.
ترکیب پس زمینه‌ی رنگی تیره و سرد با گلدوزی و تکه‌دوزی با رنگ‌های گرم تضاد و زیبایی خاصی به کار بخشیده است. لباس در عین زیبایی تبلوری از طبیعت است.
مجموعه کیف و کفش‌ها
مجموعه کیف و کفش نیز در این گنجینه وجود دارد. برخی از کفش‌های موجود کاملا ایرانی و با طرح‌های سنتی هستند که منطبق با سوزن‌دوزی‌های لباس است.
پارچه‌های نفیس اهدایی
در بین لباس‌های مختلف این گنجینه، پارچه‌های نفیس اهدایی کشورهای مختلف آسیایی و اروپایی نظیر: ژاپن، هندوستان، لبنان و... به چشم می‌خورد. برخی پارچه‌های سنتی تولید داخل نیز مانند زربافت، ساتن و ابریشم و همچنین سوزن‌دوزی‌های مناطق مختلف و حاصل دسترنج هنرمندانی چون مهتاب نوروزی (فوت: ۲۴ تیر ۹۱) نیز در این گنجینه به چشم می‌خورد.
گوبلن‌های کاخ اختصاصی نیاوران
در تزئین داخلی تالار آبی، علاوه بر گچ‌بری و لوسترهای کریستال، از گوبلن‌های (تاپستری‌های) عظیم نیز استفاده شده که این نوع تزئینات در کاخ‌های اروپایی نیز رواج داشته و علاوه بر زیبایی، عایقی برای گرما و سرما و نیز سر و صدا بوده است.
از میان این گوبلن‌ها، ۳ عدد تاپستری که از همه بزرگ‌تر است و در قسمت‌های اصلی کاخ نصب شده‌اند روایتگر داستان منحصربه‌فردی در خصوص ملکه استر است که با ظرافت خاصی از پشم و ابریشم بافته شده است.
