اتاق خبر- فاطمه نبی پور: رمان در جستجوی زمان از دست رفته یکی از آثار برجسته ادبیات جهان است. مارسل پروست این رمان 7 جلدی را بین سال های 1908- 1909 میلادی تا 1922 میلادی نوشته که هر جلد این رمان نام متمایزی دارد که به ترتیب عبارتند از «طرف خانه سوان»، « در سایه دوشیزگان شکوفا »، «طرف گرمانت»، «سدوم و عموره»، «اسیر»، «آلبرتین گمشده»و «زمان بازیافته».
مارسل پروست به دلیل سبک خاصی که در رمان نویسی داشته است توانسته از سایر داستان نویس های زمان خود متمایز شود. این سبک نویسی منحصر به فرد، جدا از بکار گیری فرم و ساختار نو در ادبیات فرانسه، کاربرد مفاهیمی چون عشق، زمان، روابط و مسائل بیرونی و ذهنی با تعبیری متفاوت از تعابیر پیشین است. بسیاری پروست را متأثر از نویسندگانی چون بالزاک، استاندال، شوپنهاور، تولستوی و نویسنده هم دوره خود داستایوفسکی می دانند و معتقدند مارسل با اشراف بر آثار این نویسندگان برجسته، به تحلیل و تفسیر مفاهیم در رمان در جستجوی زمان از دست رفته پرداخته است. همچنین به نظر می رسد داستان نویسان معاصری چون ساموئل بکت، رولان بارت، جک کرواک، آیریس مرداک و ویرجینیا وولف تحت تاثیر این نویسنده فرانسوی بوده اند. این اثر بدیع را مهدی سحابی هنرمند و مترجم فرهیخته کشورمان ترجمه کرده و نشر مرکز آن را منتشر کرده است.
نگاه پدیدار شناسانه به رمان پروست
انجمن نقد ادبی ایران در دوازدهمین نشست نقد رمان که در محل انتشارات علمی و فرهنگی برگزار می کند به مطالعه برخی مفاهیم پدیدارشناسی در رمان در جستجوی زمان از دست رفته پرداخته است. در این جلسه که با حضور دکتر مریم حسینی رییس انجمن نقد ادبی ایران، دکتر مرتضی بابک معین استاد دانشگاه شهید بهشتی و جمعی از پژوهشگران ادبی برگزار گردید به نقد و تحلیل این اثر بزرگ ادبیات جهان پرداخته شد.
در آغاز جلسه مریم حسینی گفت: جلسات انجمن نقد ادبی با هدف گسترش دیدگاه علمی و ادبی آثار برجسته تشکیل می شود و این فرصتی برای تحلیلی کارشناسانه و منتقدانه این متون است.
رییس انجمن نقد ادبی ایران اظهار داشت: این نشست ها که به طور مستمر و ماهیانه برگزار می شود از آغاز فصل تابستان به بررسی و نقد رمان مدرن اختصاص داده شده است و امروز فرصتی فراهم آمده که به مطالعه آثار پروست و نگاهی پدیدارشناسانه به مفاهیم موجود در رمان مشهور این نویسنده قرن 20 فرانسه بپردازیم.
در ادامه این جلسه دکتر مرتضی معین استاد زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه شهید بهشتی با توضیح این که تحلیل آثار پروست موجب پدید آمدن لایه های جدیدی در آن ها می شود، گفت: مفاهیم عمیقی در رمان در جستجوی زمان از دست رفته وجود دارد که موجب ایجاد فضای تازه ای در رمان نویسی قرن بیستم فرانسه شده است.
در جستجوی زمان از دست رفته
سپس مرتضی بابک معین با بررسی مضامین انتظار، عشق، زمان و آگاهی در این رمان، اذعان داشت: راوی در رمان در جستجوی زمان از دست رفته، کرامتِ ماندن در انتظار را کشف می کند و به ضرورت زیستی این امر پی می برد وی همچنین از مفهوم عشق در آثار پروست با تعبیر توهم یاد کرد و گفت: در واقع ذهنیت شخصیت از معشوق می باشد که عشق را پدید می آورد و نه آن حقیقتی که معشوق است. در برخی بخش های رمان حتی مفهوم زمان تحت تاثیر عشق قرار می گیرد.
این پژوهشگر ادبیات فرانسه توضیح داد: آگاهی در رمان مارسل پروست امری بیرونی است و این آگاهی مجموعه ای از اُبژه می باشد که شخصیت در مقابل خود بنا نهاده است.
همچنین معین با اشاره به اینکه توصیف پدیدارشناسی به معنی تحلیل ارتباط و تعامل مبتنی بر تجربه زیستی سوژه با عناصر جهان بیرونی است گفت: این شیوه توصیف به وفور در رمان در جستجوی زمان از دست رفته دیده می شود با این وجود در بسیاری از فضاهای رمان سبک کلاسیک را در توصیف دارد.
وی در ادامه به بررسی تطبیقی توصیفات مارسل پروست و لوئیس بورخس پرداخت و گفت: تعیُّن و قطعیت از ارکان توصیفات لوئیس بورخس است درحالی که در بسیاری مواقع می بینیم که پروست برای شرح و توصیف از عباراتی مانند «به نظر می رسد» ، «گویی» و «انگار» استفاده می کند.
دکتر معین استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی همچنین تاکید کرد: تعامل ادراک و حواس با جهان بیرون در این رمان امری بارز است و درهم تنیدگی جسمی و ادراکی در بسیاری از بخش های در جستجوی زمان از دست رفته محسوس می باشد.
حواشی نشست
این جلسه در ساختمان انتشارات علمی و فرهنگی و با حضور جمع کثیری از علاقه مندان برگزار شد و در پایان به پرسش برخی از دانشجویان و پژوهشگران این حوزه پاسخ داده شد. جلسه بعدی نشست انجمن نقد ادبی ایران در 14 دی ماه 95 در مکان مذکور تشکیل می شود و به بررسی و نقد نمایشنامه پرنده آبی اثر موریس مترلینگ می پردازد.
95103ت
