به گزارش اتاق خبر، از سوی دیگر مسئله ورود بوئینگ به بازار هوایی ایران نیز این روزها دوباره مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است و سخن از رقابت این شرکت با ایرباس در زمینه فروش هواپیما به ایران به میان می‌آید، هرچند وزیر راه و شهرسازی می‌گوید هنوز از ورود بوئینگ به ایران خبری نیست.
عباس آخوندی این خبر را هفته گذشته در حاشیه رونمایی از هواپیمای فلایت‌چک ایران داد و در کنار این مسئله، از قطعی بودن معامله ایرباس برای فروش ۱۱۸ هواپیما به ایران خبر داد. این سخن او در پاسخ به ابهاماتی است که رسانه‌ها و برخی کارشناسان درباره قرارداد ایران با ایرباس مطرح می‌کنند و معتقدند این تفاهمنامه عملی نخواهد شد. با وجود سخن وزیر درباره تعلل بوئینگ برای ورود به بازار ایران و قطعی بودن قرارداد با ایرباس، حالا باز هم رسانه‌های داخلی اخباری به نقل از خارجی‌ها منتشر می‌کنند که از یک سو قرارداد با ایرباس را تا مرز ابطال پیش می‌برد و در سوی دیگر ماجرا، از رقابت تنگاتنگ دو غول هواپیماساز جهان برای بهره‌گیری از بازار هوایی ایران و فروش هواپیما به کشور سخن می‌گوید.
بر اساس خبر منتشر شده به نقل از رویترز در یکی از خبرگزاری‌ها، مدیرعامل شرکت بوئینگ، سفارش خرید از ایران را محتمل دانسته و با توجه به اینکه «تقاضای بازار ایران واقعی است» گفته که می‌توان انتظار داشت که بازار هوایی ایران به صورت ۵۰ ـ۵۰ بین بوئینگ و ایرباس تقسیم شود و این دو شرکت بر سر بازار ایران رقابت کنند. در این خبر مهم‌ترین مشکل بوئینگ برای تجارت هوایی با ایران، بحث مالی است. در این زمینه همچنین در خبرگزاری دیگری به نقل از «گلف‌نیوز» معاون اداره فروش خاورمیانه بوئینگ از تلاش این شرکت برای دور زدن تحریم‌های دلاری ایران و امکان‌پذیر کردن فروش محصولات خود سخن گفته است؛ با این توضیح که بوئینگ هواپیماهای خود را به دلار می‌فروشد و بنا بر تحریم‌های باقیمانده امریکا علیه ایران، دسترسی ایرانی‌ها به دلار و نظام مالی امریکا ممنوع است.
از این خبر نیز می‌توان تمایل بوئینگ به ایجاد رابطه تجاری با ایران را برداشت کرد زیرا بر اساس سخن معاون اداره فروش خاورمیانه بوئینگ، این شرکت به این نتیجه رسیده که معامله با ایران «سود خوبی» دارد و بر همین اساس، به دنبال یافتن راهی برای ایجاد توانایی تامین مالی از سوی ایرانی‌هاست تا قرارداد فروش اجرایی شود.
اما بد نیست به سوی دیگر این هیاهوی رسانه‌ای نیز توجه کرد؛ خبری به نقل از «اوشن‌دیلی» در یکی از خبرگزاری‌ها که اجرایی شدن معامله با ایرباس را موردشک و تردید قرار می‌دهد. بر اساس این خبر جان‌لیهای، مدیر فروش ایرباس اعلام کرده که ایران باید یک نظام بانکی بین‌المللی قابل اعتماد برای تامین مالی این قرارداد یابد و این مسئله را تا چند ماه آینده رفع کند، در غیراین صورت دیگر قراردادی در کار نخواهد بود. در این خبر به نقل از او آمده که «بانکدارها خیلی می‌ترسند» و «شرایط دارد سخت و سخت‌تر می‌شود. »
معامله با ایرباس پابرجاست
در میان این هیاهوی خبری، شاید بد نباشد نظر کارشناسان و اهالی صنعت حمل‌ونقل هوایی را هم جویا شویم. به عنوان نمونه نظر آرمان بیات، تحلیلگر مسائل صنعت هوانوردی این است که در اصل این اخبار (و نه ترجمه آنها) هیچ نشانه‌ای از تهدید ایران از سوی ایرباس مبنی بر به هم خوردن معامله وجود ندارد بلکه ایرباس فقط اعلام کرده است که تبادل مالی و تامین منابع قرارداد با ایران با مشکل مواجه شده و از ایران خواسته است اقدامی در این زمینه داشته باشد یا بانکی را به این شرکت معرفی کند.
از طرفی بوئینگ نیز برای به‌دست گرفتن بازار ایران، در حال مذاکره و به دنبال یافتن راه مناسب‌تری نسبت به ایرباس است. بیات که رقابت بین بوئینگ و ایرباس برای ورود به بازار ایران را جدی می‌داند معتقد است بوئینگ بدش نمی‌آید ایرباس با مانع مواجه شود و در این راستا در وزارت خزانه‌داری نیز با ایرباس برای صدور مجوز اوفک (ofac) همکاری لازم را ندارد.
این تحلیلگر پیش‌تر نیز تاکید کرده بود که راه دستیابی به ایرباس از بوئینگ می‌گذرد. منظور او از این سخن آن است که بوئینگ به دنبال بهره‌برداری از بازار تشنه ایران در حوزه حمل‌ونقل هوایی است و مذاکره ایران با ایرباس، این تمایل را برای امریکا، به ویژه بوئینگ بیشتر کرده است تا با استفاده از این بازار چند میلیارد دلاری، تنها رقیب خود یعنی ایرباس و اتحادیه اروپا مورد منفعت واقع نشود.
تحلیل این کارشناس مبتنی بر این نظر است که به دلیل نبود دیپلماسی درست در صنعت هوانوردی، ایران در خرید هواپیما و تکمیل سبد خرید خود با محصولات ایرباس، عجولانه رفتار کرده است. بر همین اساس قابل پیش‌بینی بود که دولت امریکا این مسئله را نادیده نخواهد گرفت. بر اساس توضیح این کارشناس، با توجه به اینکه محصولات تجاری در دنیا که بیش از ۱۰ درصد آن تولید امریکا باشد، نیازمند دریافت مجوز اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا (OFAC) است قابل پیش‌بینی بود تا زمانی که منافع امریکا تامین نشود، چنین مجوزی به ایرباس داده نشود و منافع امریکا در این میان، همان خرید ایران از بوئینگ باشد.
آنطور که بیات یادآوری می‌کند بر اساس یک قانون نانوشته، بازار حمل‌ونقل هوایی جهان بین ایرباس و بوئینگ تقسیم شده است و همه شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی، کلاسیک و بزرگ دنیا، از محصولات هر دو شرکت استفاده می‌کنند. از نظر او این مسئله باید در مذاکره ایران با ایرباس در نظر گرفته می‌شد تا مسائلی مانند تاخیر در اجرای قرارداد با ایرباس و... مورد هجمه رسانه‌ای واقع نشود. او تاکید دارد که مذاکره جدی و رسمی با شرکت بوئینگ تا رسیدن به مرحله عقد قرارداد، مسیر را برای ادامه همکاری با ایرباس فراهم خواهد کرد.
مشکلات مالی به خاطر تحریم دلار
از اخبار رسانه‌ها و از سخنان کارشناسان چنین برمی‌آید که مدیران بوئینگ قانع شده‌اند در ایران تقاضا برای محصولات این شرکت وجود دارد. از طرفی سیاست این شرکت هم این است که فروش محصولات خود را افزایش دهد و به نظر می‌رسد برای این کار روی شرکت‌های هواپیمایی ایرانی حساب باز کرده است اما همانطور که در خبرها هم آمده، شرکت‌های ایرانی نمی‌توانند هزینه‌های خرید هواپیما و خدمات از شرکت بوئینگ را به دلار بپردازند و پیشنهاد بوئینگ این بوده که این هزینه‌ها به یورو پرداخت شوند.
این تحلیل بهروز حیدریان، کارشناس صنعت هوانوردی از وضعیت ترسیم شده درباره مشکلات ایران برای خرید هواپیما از دو غول بزرگ هواپیماساز جهان است. آنطور که او توضیح می‌دهد، پرداخت با یورو نیز مشکلاتی دارد. به عنوان نمونه هزینه خرید هواپیما به شرط تملیک باید در مدت چند سال پرداخت شود. اگر فرض کنیم این بازه زمانی ۷ سال باشد و برای یک هواپیمای باریک‌پیکر بوئینگ، مقدار نوسان و برابری ارزی بین ریال، یورو و دلار را در نظر بگیریم، مشاهده می‌کنیم که حتی اگر این نرخ سالی ۲ درصد نوسان داشته باشد، در پایان ۷ سال شاهد ۱۴ درصد نوسان در ارزش ارز خواهیم بود که این رقم برای یک هواپیمای ۸۰ میلیون دلاری عدد بالایی است.
به گفته او اگر فرض کنیم شرکت‌های هواپیمایی تعداد زیادی هواپیما خریداری کرده باشند، این ۱۴ درصد ضرب در تعداد هواپیماها خواهد شد که به خریدار فشار وارد می‌کندحال به گفته او فشار واقعی زمانی احساس می‌شود که شرکت‌های هواپیمایی ایرانی خریدار از بوئینگ، درآمدی به یورو (به عنوان نمونه، پرواز به مسیرهای اروپایی) نداشته باشند. از نظر این کارشناس تنها نقطه امید می‌تواند این باشد که در قرارداد با ایران، بوئینگ هواپیماها را به یورو بفروشد؛ نه به مقدار برابر ارزش دلاری به یورو. او تاکید می‌کند که در نهایت شرکت‌های هواپیمایی ایرانی هستند که باید ببینند خرید از بوئینگ با این شرایط و با توجه به بقیه ریسک‌ها، ارزش دارد یا نه.
حیدریان در باره ابهام‌های رسانه‌ای شده در زمینه قرارداد با ایرباس هم، با یادآوری اینکه متن قرارداد و تعهدات ایران‌ایر در این مسئله رسانه‌ای نشده، توضیح می‌دهد که مشخص است اگر ایران‌ایر هزینه رزرو (booking fee) یا ضمانت (deposit fee) برای هواپیماها پرداخت نکرده باشد که احتمال دارد به دلیل مشکلات نقل و انتقال پول پرداخت نکرده، بنابراین با فسخ تفاهمنامه (MOU) چیزی از دست نداده و فقط باید در صورت فسخ، دوباره بر سر قیمت، زمان پرداخت و زمان تحویل هواپیماها در یک قرارداد جدید چانه‌زنی کند.
بر اساس آنچه کارشناسان می‌گویند، تامین مالی و کسب مجوز اوفک از وزارت خزانه‌داری امریکا، مهم‌ترین مسائل در اجرایی شدن خرید هواپیما به نظر می‌رسد بنابراین شاید یکی از بهترین راه‌های تسهیل اجرایی شدن قرارداد خرید ۱۱۸ هواپیما از ایرباس، جدی گرفتن رقیب دیرینه این شرکت یعنی بوئینگ باشد؛ به نظر می‌رسد باید هرچه زودتر برای ورود بوئینگ به کشور نیز فکری کرد.
منبع: صمت
