سمیه افشین فر - گروه اجتماعی: هرچند حبس‌زدایی از مهریه اقدام مثبتی است، اما تصویب کلیات این طرح و مطرح شدن مواردی مثل تقلیل تعداد سکه‌های مهریه به ۱۴ سکه یا عندالمطالبه و عندالاستطاعه بودن مهریه از مواردی است که همچنان محل نقدونظرهای بسیاری در جامعه است. «حبس‌زدایی» کلیدواژه موافقان بود.
حجت‌الاسلام محمدتقی نقدعلی نماینده مردم خمینی‌شهر در مجلس شورای اسلامی در موافقت با کلیات این طرح، گفت: «در این طرح، موضوع میزان برخورد کیفری و زندان مطرح است، چرا که ایران تنها کشوری است که جوان را به جرم ازدواج به زندان می‌اندازد. برهمین اساس در این طرح از حبس جلوگیری شده و سقف مهریه هر میزان باشد پرداخت می‌شود.» او تأکید کرد: «طبق این طرح وقتی زوجین طی دو سال جدا زندگی کرده باشند و عسر و حرج باشد، حق طلاق به زن داده می‌شود.»
زهره سادات لاجوردی نماینده مردم تهران و الهام آزاد نماینده مردم نائین، خور و بیابانک با عنوان موافقان طرح سخن گفتند. لاجوردی موضوع مهریه را نیازمند فرهنگ‌سازی و سبب دِین بر گردن مرد دانست و با بیان اینکه عدم دارا بودن ضابطه صحیح و مخالفت با فتوای علما از جمله ایرادات این طرح است، گفت: «از طرفی نمی‌توانیم فقط یک بحث را درباره زنان درنظر بگیریم و به سایر بخش‌های آن بی‌توجه شویم.» آزاد نیز با بیان اینکه دختران و پسران مجازند هرچقدر تمایل داشتند مهریه تعیین کرده و دریافت کنند و در هیچ ماده‌ای برای آن سقف تعیین نشده است، گفت: «این طرح می‌تواند توازن میان زن و مرد براساس اسلام را تعیین کند، در این قانون صرفاً حبس و زندان حذف شده و اقدامات باید با نظارت سامانه‌های الکترونیکی باشد، زن در شرایطی که در عسر و حرج باشد می‌تواند درخواست طلاق کند اما حق طلاق با مرد است. لذا اساس ما باید حفظ بنیان خانواده باشد که این طرح به نفع بانوان است.»
مهریه زندان نمی‌سازد
مهریه در این سرزمین فقط یک رسم خشک نیست، بلکه پناهگاهی است که وقتی تکیه‌گاه زن سست می‌شود، به آن دل می‌بندد. سیدفرید موسوی نماینده مردم مراغه در مجلس شورای اسلامی که این سخنان را در صحن مجلس و در مخالفت با این طرح گفته بود هم به «ایران» گفت: «هرچند این طرح ناظر بر تمام محکومیت‌های مالی است، اما مهریه بیشترین اثر اجتماعی را بر زندگی زنان دارد.» موسوی در توضیح دلایل مخالفت خود گفت: «مخالفت من به دلیل این بود که پای حیثیت، کرامت و امنیت زنان ایران در میان بود. وقتی از عدالت سخن می‌گوییم نمی‌توانیم تنها پشتوانه زنان را از بین ببریم.» او با پذیرش این موضوع که افراد به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان هستند، گفت: «هیچ کسی به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه نباید به زندان برود، اما راه‌حل تضعیف مهریه نیست.»
او با بیان اینکه مهریه زندان نمی‌سازد، توضیح داد: «برخلاف اینکه می‌گویند زندان‌ها به دلیل مهریه پر شده است به نظرم مهریه زندان نمی‌سازد، بی‌مسئولیتی است که زندان ایجاد می‌کند. همنوعان ما با چشم باز مهریه تعیین می‌کنند، نباید وقتی نمی‌توانند زندگی کنند یا به مشکلی برخورد می‌کنند خودشان را به عنوان قربانی معرفی کنند.» نماینده مردم مراغه با بیان اینکه ما باید جلوی سوءاستفاده را بگیریم، تأکید کرد: «به هر حال یک عده‌ای ممکن است از مهریه سوءاستفاده کنند ولی این نباید به معنای حذف حق زنان باشد. در این طرح به نظرم حقوق زنان ما حذف می‌شود و این پشتوانه از بین خواهد رفت. باید پشتوانه‌های دیگری در کنار مهریه در نظر می‌گرفتیم که در این طرح به آنها هیچ اشاره‌ای نشده است. خواهران و مادران ما و زنان ایرانی پشتوانه‌ای جز مهریه ندارند و اگر قرار به اصلاح است باید عادلانه و دوطرفه باشد و نه یک طرفه به نفع مردان.»
موسوی با بیان اینکه همه باید به رأی مجلس احترام بگذاریم، گفت: «زنان ستون نجابت جامعه هستند و متأسفانه امروز اتفاق خوبی برای آنها رقم نخورده است. اینکه به هر حال مردان با میل خودشان مهریه را تعیین می‌کنند و بعد از به هم خوردن رابطه فریاد سر می‌دهند که مهریه زیاد است و زنان دلال مهریه شده‌اند، اصلاً درست نیست. این موارد دلایل موجهی برای عوض کردن یک‌طرفه قانون نیست.»
موسوی با بیان اینکه اگر زنی به ما مراجعه می‌کرد و می‌گفت همسرم قابل تحمل نیست فرهنگ ما چه جوابی به او می‌داد، گفت: «به او می‌گفتیم بروبساز و زندگی کن. حالا چون در بحث مهریه مردان دچار مشکلاتی شده‌اند همه می‌خواهند اقدامی انجام بدهند ولی برای فرار برخی افراد از مسئولیت شخصی‌شان نباید حق نیمی از جامعه را ضایع کنیم. به نظرم با اینکه در اصلاح قانون بر حبس‌زدایی تأکید شده اما من هیچ موردی برای رعایت حقوق زن در مواد مختلف آن مشاهده نکرده‌ام.» این نماینده معتقد است با اصلاح این قانون مشکلات مهریه در جامعه کمتر نمی‌شود و فقط پشتوانه زنان در جامعه تضعیف شده است.
قرار نبود طرح مطرح شود
سمیه سادات حسنی حلم، وکیل پایه یک دادگستری و عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده هنوز در بهت تصویب کلیات طرح است. او به «ایران» گفت: «با توجه به شرایط کشور قرار نبود که حتی کلیات طرح در مجلس مطرح شود و به ما اطمینان داده بودند که مطرح نمی‌شود. متأسفانه علی‌رغم تمام وعده‌هایی که به ما داده بودند کلیات این طرح به تصویب رسید و حالا مجلس باید وارد بررسی جزئیات شود.»
او با بیان اینکه ما هم می‌توانستیم زنان را جلوی مجلس ببریم، اما جامعه زنان کشور هیچ وقت به دنبال ایجاد مشکل نبوده است، گفت: «طرح ده ماده بود، یکی از مواد آن تقلیل ضمانت اجرا از ۱۱۰ به ۱۴ سکه بود که محل بحث زیادی بود در ظاهر آن را حذف کردند که بتوانند طرح را به صحن بیاورند. حالا می‌گویند زنان هر عددی بخواهند می‌توانند سکه تعیین کنند اما وقتی نظام قضایی بیش از ۱۴ سکه را حمایت نکند تعداد سکه چه فایده‌ای برای زنان دارد؟ از این گذشته چند درصد از مردان جامعه مهریه را واقعاً بدهی خودشان به زن می‌دانند و خود را ملزم به پرداخت آن می‌کنند؟ به نظرم بیان این موارد در روزگاری که همه به دنبال حفظ سرمایه‌های اجتماعی کشور هستیم اصلاً به صلاح نبود زیرا در ظاهر موضوع حبس‌زدایی موضوع قشنگی است، اما حل این مسأله تا زمانی که برای بقیه مشکلات زنان راه‌حلی مطرح نشده است، دردی از کسی دوا نمی‌کند.»
عضو کانون تکریم زن و خانواده با بیان اینکه ما هم مهریه را در جامعه امروز چندان کارآمد نمی‌دانیم، تأکید کرد: «اگر بحث قوانین طلاق، شروط ضمن عقد، بحث نظام مالی زوجین، اجرت المثل در زندگی زناشویی، اشتغال زنان و... را حل می‌کردند ما هم با اصلاح قانون مهریه موافق بودیم چون در حال حاضر مهریه را چندان کارآمد نمی‌دانیم ولی وقتی هنوز برای هیچ کدام از این موارد اتفاقی نیفتاده است نباید همین ابزار موجود را هم از زنان جامعه می‌گرفتند.» این وکیل دادگستری معتقد است اگر نمایندگان مجلس در بررسی جزئیات طرح به تقلیل ضمانت اجرای سکه‌های مهریه از ۱۱۰ سکه به ۱۴ سکه و عندالاستطاعه یا عندالمطالبه بودن مهریه هم رأی بدهند نه تنها به ضرر زنان جامعه که به ضرر بنیان خانواده در جامعه است.
ضمانت اجرایی نباشد مشکلی حل نمی‌شود
عبدالصمد خرمشاهی، وکیل باسابقه دادگستری هم با بیان اینکه بارها در مورد رعایت حقوق زنان به بحث ضمانت اجرایی در مهریه تأکید شده است به «ایران» گفت: «مهریه از قدیم‌الایام ضمانت اجرایی نداشت و همین همیشه باعث می‌شود که اختلافات به وجود بیاید. هنوز هم مهریه ضمانت اجرایی ندارد. هر چند به نظرم حبس‌زدایی از محکومین مهریه اقدام مثبتی است چون با حبس کردن مرد مشکلی حل نمی‌شود، اما این معضل را باید از همان ابتدا حل کرد و برای آن ضمانت اجرایی در نظر گرفت.»
