اتاق خبر-محمد حسن گودرزی: رییس جمهور چین پس از ١٤ سال وارد تهران شد و قرار است با سران ایران دیدار داشته باشد. دیدارهایی که قرار است روسای جمهور دو کشور، در خصوص آینده روابط تهران و پکن به رایزنی بپردازند و در نهایت به امضای سند جامع همکاری های راهبردی میان دو کشور منتهی شود. این خبری بود که در روزهای گذشته روی خروجی اکثر خبرگزاری های ایران رفت.
به نظر می رسد که روابط این دو کشور که در دوران تحریم مستحکم تر از گذشته شده بود بعد از دیدار شی جی پینگ رئیس جمهور چین از ایران بیشتر شود. با این حال یکی از موضوعاتی که در این میان مطرح است سیل ورود کالاهای بی کیفیت چینی به کشور است که باعث نارضایتی مردم و تولید کنندگان کالا شده است.
در واقع چین همواره در تلاش بوده که در دورانی که ایران با تحریم ها دست و پنجه نرم می کرد خود را تبدیل شریک تجاری اول ایران کند و علیرغم اینکه چین بزرگترین بدهکار نفتی به ایران با بیش از ۲۲ میلیارد دﻻر می‌باشد این کشور در طول این سال‌ها سعی کرده تا با صادرات کاﻻ بدهی خود را تسویه کند و همچنان خود راشریک اول تجاری ایران قرار دهد.
آنها صنعت دارند و ما منابع
سنگ‌بنای روابط ایران و چین در دوره‌ی معاصر (بدون در نظر گرفتن روابط نزدیک دو کشور در عصر امپراطوران) در سال 1971 (1349هجری شمسی) گذاشته شد. در طول این سال‌ها، چین از ایران انرژی وارد می‌کرد و ایران هم از چین فناوری موشکی وارد می‌کرد. روابط دوجانبه‌ی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به رغم فرازونشیب‌های متعدد، رشد زیادی داشته است.
مبادلات تجاری و اقتصادی چین و ایران اساساً در دو حوزه، یعنی تجارت عمومی و تجارت نفت و گاز، رشد داشته است. سطح تجارت ایران و چین از 400 میلیون دلار در 1994 به 29 میلیارد دلار در 2008 رسیده است.10 هم‌اکنون چین اصلی‌ترین شریک تجاری ایران در آسیا و سومین شریک تجاری بزرگ ایران در جهان است.11 چین و ایران در زمینه‌های مختلفی با هم به فعالیت می‌پردازند. چین خواهان حضور شرکت‌های کشورش در بازار ایران است؛ چرا که ایران را بازار مناسبی برای تکنولوژی و محصولات تولیدی خود می‌بیند.
چین ایران را به عنوان شریک دائمی برای صادرات خود و منبعی برای تقاضای فزاینده‌ی انرژی‌اش می‌داند. ایران هم درآمد قابل ملاحظه‌ای از صادرات نفت و گاز‌ش به چین به دست می‌آورد. وزیر خارجه‌ی ایران، علی‌اکبر صالحی، دو کشور را مکمل متقابل یکدیگر دانست: آنها صنعت دارند و ما منابع انرژی داریم.
ایران و چین: رفقای خوب
محمد حسین روشنک، عضو اتاق بازرگانی ایران، عقیده دارد که که چین در دوران تحریم و در شرایطی که به مردم و کشور از سوی دشمنان اقتصادی کشور فشار وارد می شد روابط خود را حفظ کرد و از این نظر چین می تواند شریک تجاری و تکنولوژیکی خوبی برای ایران محسوب شود. اما در روابط با این کشور باید مراقب بود که از تجارت با این کشور بتوانیم زیرساخت های اقتصاد خود را تقویت نماییم.
روشنک در مورد روابط اقتصادی میان دوکشور به اتاق خبر گفت: در این بین می توان با تشکیل کارگروهی متشکل از اقتصاد دانان و کارشناسان برای برنامه ریزی برای تجارت با چین در دوران پسا تحریم، روابط تجاری میان این دو کشور را توسعه داد. علیرغم این که چین به عنوان یکی از کشورهایی که ایران را در دوران تحریم تنها نگذاشت محترم است اما باید توجه داشت که حجم واردات از این کشور منجر به ضربه خوردن اقتصاد کشور و تولید داخلی نشود.
عضو اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر حفظ روابط اقتصادی با این کشور صحبت های خود را این گونه ادامه داد: در این کشور کالاهایی تولید می شود که قادر به رقابت با تولیدات اروپایی دارند. اما بازار مصرف ما به گونه ای است که برای مصرف کنندگان قیمت پایین اولویت بر کیفیت دارد. باید با کمک رسانه ها فرهنگ سازی کرد و مردم را تشویق به مصرف کالا با کیفیت چه داخلی چه خارجی کرد.
وی در پایان گفت: توصیه من به بازرگانان و فعالان اقتصادی این است که از فضای به وجود آمده در دوران پسا تحریم نهایت استفاده را کنند تا با توسعه ارتباطات تجاری با چین و واردات کالاهای مرغوب این کشور در جهت توسعه زیرساخت های تولیدی کشور حرکت کرد.
مشکل از ایرانی ها است
در خصوص روابط ایران و چین در پسا برجام، دکتر حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا در گفتگو با فرارو گفت: مسئله پسابرجام فرصت جدیدی برای ایران گشوده که قدرت چانه زنی ایران در مقابل شرکای قبلی مانند چین و روسیه را افزایش داده و فرصت های جدیدی در مقابل اروپایی ها گشوده است و طیف وسیع انتخاب ها از سوی ایران این امکان را فراهم می آورد فشار قدرت های غربی کاهش یافته و به جنبه های اقتصادی بیشتر توجه شود؛ چنانکه امروز غرب و اروپا با مشکل اقتصادی جدی روبرو هستند و در چین نیز رکود اقتصادی وجود دارد.
وی ادامه داد: چینی ها در سال های گذشته رفتار مناسبی با ما نداشتند که البته بیشتر از رفتار نامناسب آنها باید به ناتوانی طرف ایرانی اشاره کرد که منفعلانه در رابطه با چینی ها رفتار کردند و کالاهایی وارد می کردند که مورد نیاز نبود و بازار ایران را در اختیار آنها گذاشتند و حتی کارگر چینی هم وارد کردند.
استاد اقتصاد دانشگاه الزهرا افزود: لذا امیدواریم دیگر از سوی ایران قراردادهای ترکمان چای با چین بسته نشود؛ در حالی که تاکنون ریسک های سرمایه گذاری چینی ها متوجه ایران بوده و ریسک ناشی از برنامه های صنعتی و توسعه ای خود را به طرف ایران منتقل می کردند و با هزینه های ایران و ریسک هایی که ناشی از بی تجربگی آنها بود عمل می کردند.
راغفر درباره لزوم ایجاد تعادل میان چین و اروپا در روابط اقتصادی گفت: قطعا باید تعادلی میان استفاده از تکنولوژی های برتر به خصوص کشورهایی مانند ژاپن و آلمان که ظرفیت های مناسبی دارند و کالاهای آنها با کیفیت و ایمنی بالا است ایجاد کرد که این کار فشار بر روی ایران را کم می کند و چانه زنی ما را بیشتر می کند.
راغفر ادامه داد: ما باید شرایط موردنظر خود را به خصوص در بحث انتقال تکنولوژی و صنعت دنبال کنیم و اگرچه رئیس جمهور چین از خاورمیانه صنعتی صحبت کرده اما نباید فراموش کنیم این گونه شعارها زمانی محقق می شود که در عمل انتقال تکنولوژی و دانش فنی صورت بگیرد.
وی تصریح کرد: چین فرصت های سرمایه گذاری خوبی دارد و ظرفیت انتقال تکنولوژی را نیز داراست اما تاکنون ما از این ظرفی استفاده نکردیم و بیشتر به واردات کالاهای بُنجل از چین اقدام کرده و بازارهای خود را در اختیار چینی ها قرار داده ایم.
راغفر در پاسخ به این سوال که آیا چین به لحاظ تکنولوژی و صنعت دارای جایگاه مناسبی در جهان است که ایران بخواهد از آن استفاده کند؟، گفت: بله؛ اکنون چینی ها برای اروپایی ها پروژه هایی انجام می دهند و ظرفیت هایی دارند اما همانطور که عرض شد این موضوع مشروط به این است که ما چطور بخواهیم از آنها استفاده کنیم.
با توجه به مسائل گوناگونی که در روابط بین دوکشور وجود دارد می‌توان به این نتیجه رسید که رابطه اقتصادی ایران و چین تحت تأثیر عوامل پیچیده‌ای است که باید آنها را در تحلیل روابط اقتصادی ایران و چین لحاظ کرد. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت که چین به دلیل منافع دوطرفه در داشتن رابطه با آمریکا و ایران، سعی در ایفای نقش میانه‌ای دارد که به نفع این کشور باشد. ایران هم با توجه به نیاز چینی ها به نفت، سعی دارد که از این میل چینی‌ها به نفع خود در گسترش منابع نفتی و انجام پروژه‌های عمرانی استفاده کند.
