اتاق خبر- گروه اقتصادی: دو نرخی کردن قیمت بنزین همواره یکی از چالش برانگیز ترین مسائل در طرح هدفمندی یارانه ها بوده است و با توجه به حساسیت زا بودن این مطلب، در بخش حمل و نقل نیاز است که به آن توجه لازم بشود. در مجلس ششم مقرر شد که سالانه درصدی مطابق نرخ تورم به نرخ بنزین اضافه شود. در مجلس هشتم بحث فوب خلیج فارس مطرح شد و قرار شد که نرخ بنزین برای جلوگیری از قاچاق بنزین، با نرخی نزدیک به فوب خلیج فارس تعیین گردد.
در سال های جاری با توجه به اینکه نرخ نفت و فراورده های نفتی تغییر زیادی نکرده است، نماینده های مجلس هم به دنبال این بودند که نرخ بنزین نیز تغییری نداشته باشد. با توجه به کاهش درآمدهای دولت در صورت تغییرنکردن قیمت بنزین، نمایندگان برآن شدند که دولت با دو نرخی کردن قیمت بنزین کاهش بودجه خود را جبران کند. به دلیل نبود سازوکار لازم برای اجرای این طرح، زمینه برای بروز مسائلی مانند فساد، سواستفاده و رانت در کشور به وجود می آید. در این شرایط با توجه به اینکه خودروهای دولتی و عمومی از سهمیه جداگانه و بیشتری استفاده می کنند زمینه برای فروش سهمیه خود را در بازار آزاد مناسب خواهد دید.
با این اقدام، دولت و مردم از این طرح ضربه خواهند دید و به همین دلیل دولت علاقه ای به افزایش قیمت بنزین در سال جاری نداشت. با این حال نمایندگان مجلس دولت را موظف کردند که تدابیری برای دونرخی بودن بنزین بیندیشد. در این طرح افرادی که مصرف بیشتری دارند مجبور هستند که بهای بیشتری برای بنزین مصرفی خود بپردازند. به دلیل اینکه حد مشخصی برای مصرف بنزین خودرو وجود ندارد و مقدار 180 لیتر بنزین که در این طرح به عنوان سهمیه در نظر گرفته است زیاد است این طرح به غیر از بالا بردن تورم و فشار اقتصادی به افراد سود دیگری ندارد. صحبت هایی که در مورد کمک به معیشت مردم در این طرح که از سوی برخی از افراد شده است را نمی توان منطقی دانست. به دلیل اینکه سهمیه اختصاص داده شده بالا است، فروش آن سودی به دولت نمی رسد و این امر چیزی نیست که به نفع مردم باشد.
در مورد متغیر بودن نرخ بنزین در کشور که براساس فوب خلیج فارس از سوی برخی از کارشناسان مطرح شده است را نمی توان با شرایط کنونی عملی دانست. زیرا مدیریت این موضوع به دلیل نداشتن ساختار مناسب و متناسب با این کار بسیار مشکل است. برای مثال می توان از کم فروشی برخی از جایگاه داران نام برد که می تواند در این طرح به ضرر تک نرخی شدن قیمت بنزین باشد. با این حال من با توجه به مسائل اخیر با دو نرخی شدن قیمت بنزین در صورتی که از سوی دولت به درستی اجرا شود و بتوان با تمهیداتی از ایجاد رانت در این بخش جلوگیری کرد.
مشاور سازمان توسعه تجارت
