اتاق خبر: بازار نفت بار ديگر ثابت كرد، موجودي زنده است كه از تمام اتفاق‌هايي كه در گوشه و كنار جهان افتاده، تاثير مي‌گيرد. نيمه‌شب شنبه و در حالي كه اخبار ضد و نقيض از كودتاي شكل گرفته در تركيه، همسايه غربي ايران تمام رسانه‌ها را در نورديده بود؛ طلاي سياه نيز به تبعيت از جامعه جهاني نسبت به اين اتفاق واكنش نشان داده و با افزايش قيمت روبه‌رو شد. درست در ميانه كارزار كودتا و همزمان با ظهور رجب طيب اردوغان بر صحنه‌هاي تلويزيوني از قاب يك گوشي، بهاي نفت‌خام برنت 35سنت افزايش يافت.
خاوير بالاس گزارشگر برجسته بلومبرگ در اكانت خود نوشت كه تركيه روزانه حدود 3ميليون بشكه نفت خام را از طريق خطوط لوله خود انتقال مي‌دهد و اين اهميت سرزمين عثماني بر بازار طلاي سياه را به خوبي نشان مي‌دهد. بازار در ادامه معاملات خود و در حالي كه كودتاي تركيه نسبتا فرونشسته اما درگيري‌ها ادامه‌دار بودند، واكنش خود نسبت به اين اتفاق را حفظ كرد. واكنشي كه رسانه‌هاي مختلف آن را مورد تحليل قرار دادند. شايد يكي از عميق‌ترين اين تحليل‌ها را بتوان به اظهارنظر جيسون بوردوف پژوهشگر مركز سياست‌گذاري انرژي دانشگاه كلمبيا نسبت داد، او معتقد است كه اين تحولات تركيه نشان مي‌دهد متقاضيان نفت خام بايد دنبال «متنوع‌سازي» هر چه بيشتر مجاري تامين انرژي براي خود باشند. مساله‌يي كه ممكن است معادلات بازار نفت در ميان‌مدت و بلندمدت را دستخوش تغيير قرار دهد. البته در اين ميان افرادي نيز اعتقاد دارند نوسانات بهاي طلاي سياه امري طبيعي است كه نمي‌شود آن را لزوما به كودتاي نافرجام تركيه نسبت داد. محمد نرسي‌قربان كارشناس اقتصاد انرژي از اين دسته افراد است.
مرتضي بهروزي‌فرد ديگر كارشناس اقتصاد انرژي اما با كنار هم قرار دادن كودتاي تركيه و حادثه نيس فرانسه مي‌گويد كه توالي اين حوادث ممكن است زمينه‌ساز تمركز بيشتر اروپا و امريكا بر خاورميانه شده كه در ميان‌مدت و درازمدت بر بازار نفت اثر خواهد گذاشت. اين اتفاق‌ها همچنين مي‌تواند جايگاه تركيه به عنوان هاب انتقال گاز را نيز با خدشه روبه‌رو كند.
فايننشال تايمز نوشت كه كودتاي نافرجام شنبه شب در تركيه تبعاتي براي بازار جهاني انرژي خواهد داشت. علت اين مساله جايگاه استراتژيك اين كشور در تجارت انرژي از خاورميانه، آسياي‌مركزي و روسيه به سمت بازارهاي اروپاست.
براساس آمارهاي دولتي سال 2013، روزانه حدود 2ميليون و 900هزار بشكه نفت‌خام و ديگر فرآورده‌هاي نفتي معادل 3درصد عرضه جهاني به وسيله تانكر از طريق تنگه‌هاي تركيه واقع در ميان درياي سياه و مديترانه جابه‌جا شده‌اند.
همچنين تركيه دو خط لوله مهم انتقال نفت دارد كه يكي از آذربايجان و ديگري از عراق شروع مي‌شوند و هر دو به پايانه جيحان در مديترانه ختم مي‌شوند. اين دو خط لوله در مجموع ظرفيت جابه‌جايي 2ميليون و 700هزار بشكه را دارا هستند اما در عمل جريان نفت عبوري از اين خطوط لوله كمتر از اين‌هاست.
بخشي از خالي‌ماندن اين ظرفيت به خاطر حملاتي است كه به اين خطوط لوله انجام مي‌شود و بخش ديگر به خاطر كاهش توليد نفت از سوي آذربايجان است. يكي از مقامات دولتي اظهار كرد كه مرز تركيه و كردستان كماكان باز است و تا بدين لحظه تاثيري روي جريان نفت خام ايجاد نشده است.
سال گذشته ميانگين صادرات نفت آذربايجان از طريق تركيه به‌طور ميانگين 720هزار بشكه در روز برآورد شده در حالي كه صادرات نفت عراق از منطقه نيمه‌خودمختار كردستان با حملات تروريستي مواجه نشده‌باشد به 600هزار بشكه در روز نيز مي‌رسد.
همچنين تركيه بنا دارد كه نقش خود را به عنوان واسطه رساندن گاز به اروپا پررنگ‌تر از گذشته كند. در سال 2013، بريتيش‌پتروليوم و چند شركت ديگر توافق كردند كه دو خط لوله انتقال گاز از آذربايجان به ايتاليا احداث كنند. خطوط لوله‌يي كه به كريدور جنوبي گاز مشهور است. برنامه‌ريزي‌ها بر اين است كه نخستين محموله گاز از اين خط لوله در اواخر سال 2019 به اروپا تحويل داده شود. اين خط لوله ظرفيت انتقال 16ميليارد مترمكعب گاز را به صورت سالانه از ميدان شاه‌دنيز آذربايجان به سمت اروپا را داراست.
همچنين دولت تركيه در حال مذاكره با شركت‌هاي گازي براي انتقال گاز از ميدان گازي لوياتان در رژيم‌صهيونيستي است.
«جيسون بوردوف» پژوهشگر مركز سياست‌گذاري انرژي در دانشگاه كلمبيا معتقد است كه تركيه، هاب فوق‌العاده مهمي در حمل و نقل نفت و گاز است.
از سوي ديگر ايالات‌متحده اهميت زيادي براي نقش تركيه قائل است اما اخيرا روابط باراك اوباما و رجب طيب اردوغان به سردي گرويده است. در ساليان اخير امريكايي‌ها به‌شدت از انتقال گاز مورد نياز اروپا از طريق تركيه و همچنين صادرات نفت‌خام عراق از طريق خطوط لوله اين كشور حمايت كرده‌اند.
بوردوف معتقد است كه حوادث اخير تركيه زنگ خطري براي همه مصرف‌كنندگان انرژي بود كه بايد طيف وسيعي از عرضه‌كنندگان را براي خود داشته باشند. وي مي‌افزايد: «گسترش تنوع در عرضه، امنيت بيش از پيش انرژي را در مواقع اضطرار تامين مي‌كند.»
همزماني با آمار چاه‌هاي نفتي امريكا
رويترز نيز در گزارشي ديگر اين اتفاق را مورد بررسي قرار داد و نوشت كه با اعلام خبر كودتا در تركيه بازار نفت سريعا به اين رويداد عكس‌العمل نشان داد. قيمت نفت برنت با 1.01درصد افزايش به 48.09 دلار براي هر بشكه و قيمت نفت WTI با 0.72 درصد افزايش به 46.28 دلار براي هر بشكه رسيد. تركيه با آنكه توليد‌كننده نفت نيست اما منطقه استراتژيكي براي خطوط لوله نفت محسوب مي‌شود. حايل شدن ميان دو قاره نيز بر اهميت موقعيت ژئوپليتيك آن مي‌افزايد.
البته گزارش رويترز در قياس با فايننشال تايمز از ديدگاه تحليلي كمتري برخوردار بود و بيش از هر چيز به همزماني چند عامل مختلف تاثيرگذار بر بازار نفت اختصاص داشت.
در ادامه اين گزارش آمده است كه قيمت نفت اخيرا در مسير دومين جهش صعودي متوالي خود در روز جمعه بود. درست از زماني كه مشتريان انرژي در امريكا و چين با چشم‌انداز مثبتي از تقاضاي نفت روبه‌رو شدند.
همچنين روز جمعه شركت نفتي بيكر هيوز اعلام كرد كه امريكا براي ششمين هفته متوالي در هفت هفته گذشته با افزايش تعداد چاه‌هاي نفتي روبه‌رو شده است. طي اين جريان تعداد چاه‌هاي نفتي امريكا با 6 عدد افزايش به 357 عدد رسيد. اين آمار در مدت مشابه سال گذشته 638 عدد بود.
اين اخبار باعث شده است كه تحليلگران دست به پيش‌بيني تعداد چاه‌هاي نفتي امريكا بزنند و احتمال‌ها از افزايش توليد نفت ايالات متحده در اوايل سال آينده ميلادي قوت بگيرد.
قيمت نفت برنت در ساعت 14:38 دقيقه بعدازظهر در ايالت‌هاي شرق امريكا، با 18درصد افزايش به 47 دلار و 55سنت رسيد. قيمت نفت وست‌تگزاس اينترمديت نيز با افزايش 27سنت يا 59صدم درصدي به 45 دلار و 95 سنت رسيد.
برنت در طول هفته افزايش 2درصدي داشته و WTI نيز با افزايش يك‌درصدي روبه‌رو بوده است. بازار شاهد رشد 5درصدي از اوايل هفته بوده كه نسبت به پايان هفته ركوردي 8درصدي را به ثبت رسانده است. بازار به سمت اصلاح روند نزولي مخازن نفت امريكا حركت مي‌كند.
ديدگاه بلومبرگ
بلومبرگ نيز در گزارشي نوشت كه كودتاي تركيه مي‌تواند، موقعيت حمل و نقل نفت خام در منطقه را با چالش مواجه كند. در ادامه اين گزارش به اين مساله اشاره شد كه هر چند مقامات رسمي تركيه اعلام كرده‌اند كه اتفاق رخ داده هيچ تاثيري بر فعاليت خطوط لوله نفت و گاز نداشته است و فعاليت اين خطوط در روز شنبه بي‌وقفه در جريان بوده است، اما ممكن است موقعيت حمل و نقل در منطقه با مخاطراتي در آينده روبه‌رو باشند و ديگر تصوير گذشته براي آنها تكرار نشوند.
كريگ پيرونگ رييس موسسه مديريت جهاني انرژي دانشگاه هيوستن معتقد است: «هرگونه عدم قطعيتي در منطقه خاورميانه همواره باعث افزايش قيمت نفت خواهد شد، به ويژه تعاملات ميان تركيه و سوريه در مورد تاثير كودتاي تركيه بر بازار اثرگذار خواهد بود.»
ثبات تركيه، آبي بر آتش نفت
محمد نرسي‌قربان، كارشناس اقتصاد انرژي اما معتقد است؛ كودتاي تركيه به علت آنكه در نطفه خفه شد، نمي‌تواند تاثيرات بلندمدت و بنياديني بر بازار جهاني نفت داشته باشد. وي در گفت‌وگويي كوتاه با «تعادل» ضمن تاكيد بر موقعيت كليدي منطقه، نوسانات قيمت نفت را امري طبيعي و روزمره در بازار خواند و افزود: افزايش يك تا دو درصدي قيمت نفت در روز گذشته نمي‌تواند به تنهايي متاثر از كودتاي تركيه باشد. بازگشت زودهنگام ثبات در تركيه نيز از اثرگذاري آتي آن بر قيمت نفت جلوگيري مي‌كند.
مرتضي بهروزي‌فرد كارشناس مطالعات بين‌الملل انرژي اما از ديدگاهي متفاوت‌تر به ماجرا مي‌نگرد، او در اين زمينه به «تعادل» مي‌گويد: تركيه به تنهايي نه توليد‌كننده بزرگي در بازار جهاني نفت است و نه مصرف‌كننده بزرگي اما آنچه تركيه را تبديل به كشوري اثرگذار در مبادلات نفتي مي‌كند، موقعيت منطقه‌يي مهم آن است. او ادامه مي‌دهد: افزايش قيمت بهاي نفت در اثر كودتاي تركيه مهر تاكيدي است بر اين اثرگذاري. اما عمر كوتاه رخدادي روز گذشته سبب مي‌شود نوسانات قيمت حاصل از كودتاي تركيه نهايتا يك ماه دوام داشته باشد.
اين كارشناس اقتصاد انرژي در پايان اظهار مي‌كند: «اما از سوي ديگر موج وقايع تروريستي همچون حادثه فرانسه و اكنون كودتاي تركيه، سبب تمركز بيشتر اروپاييان، امريكا و كشورهاي منطقه به حوزه خاورميانه مي‌شود كه مي‌تواند اثرات بلندمدتي بر قيمت نفت در آينده داشته باشد.»
منبع: تعادل
95103
