اتاق خبر: در چند روز گذشته در ۶ فرودگاه کشور، سوخت‌رسانی به هواپیماها قطع شد و شرکت پخش فراورده‌های نفتی اعلام کرد که برای ارائه سوخت به هواپیماها؛ شرکت‌های هواپیمایی باید دست به جیب شوند و هزینه را در زمان دریافت سوخت پرداخت کنند.
اگرچه این دعوا با پادرمیانی نهادهای مسئول و توافق بین شرکت‌های هواپیمایی، سازمان هواپیمایی و شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، دریافت نقدی هزینه سوخت به‌طور موقت متوقف شد تا بار دیگر این نهادها دور هم بنشینند و تصمیمی برای معامله دو سر بُرد بگیرند اما در این میان این پرسش مطرح می‌شود که آیا پرداخت نقدی هزینه سوخت هواپیما که تاکنون در کشور ما به شیوه اقساطی انجام می‌شد، شیوه درستی است؟ همچنین باید به دنبال پاسخ این پرسش باشیم در شرایطی که شرکت‌های هواپیمایی از اقتصادی نبودن پروازها و بالا بودن هزینه‌های خود سخن می‌گویند، بهترین روش دریافت هزینه سوخت چه شیوه‌ای خواهد بود؟ صمت در گفت‌وگو با دو تن از کارشناسان حمل‌ونقل هوایی تلاش کرده پاسخی برای این پرسش‌ها بیابد.
پرداخت نقدی در دنیا رایج است
اگرچه دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی از قانون پرداخت نقدی گلایه دارد و شرکت‌های هواپیمایی هم می‌گویند در صورت ادامه این روند، پروازها را قطع می‌کنند اما یک کارشناس حمل‌ونقل هوایی در گفت‌وگو با صمت معتقد است پرداخت پول سوخت در دنیا امری رایج است و شرکت‌های هواپیمایی هم نمی‌توانند پروازها را به طور خودسرانه قطع کنند.
علیرضا بحیرایی، از مدیران پیشین دانشکده صنعت هوایی کشور در پاسخ به صمت تاکید می‌کند که در همه کشورها، پرداخت هزینه سوخت در زمان دریافت آن، امری رایج است و پول سوخت، در فرودگاه پرداخت می‌شود.
به گفته بحیرایی، تاخیر شرکت‌های هواپیمایی در پرداخت پول سوخت در حالی در کشور ما تبدیل به روند رایجی شده است که شرکت‌های هواپیمایی درآمد کافی دارند و پول بلیت را به‌طور کامل، پیش از پرواز از مسافر می‌گیرند و با این وجود، پول سوخت و خدمات فرودگاهی را پرداخت نمی‌کنند و همین مسئله موجب اعتراض شرکت پخش فرآورده‌های نفتی شده است.
اگرچه برخی مدیران شرکت‌های هواپیمایی می‌گویند پرداخت پول سوخت به شکل نقدی، ناممکن است و دشواری‌هایی بر شرکت‌های هواپیمایی تحمیل می‌کند اما بحیرایی معتقد است اینگونه نیست؛ مگر اینکه شرکت‌های هواپیمایی به دنبال سرمایه‌گذاری پول خود در جای دیگری باشند.
او توضیح می‌دهد: درآمد شرکت‌های هواپیمایی از پروازهای بین‌المللی یا حتی داخلی، پول کمی نیست و این شرکت‌ها درآمد لازم را دارند اما عادت کرده‌اند که در فرودگاه‌ها خدمات رایگان از سوی شرکت نفتیا شرکت فرودگاه‌ها دریافت کنند.
لزوم نظارت سازمان هواپیمایی بر عملکرد شرکت‌ها
اگرچه برخی شرکت‌های هواپیمایی می‌گویند در صورتی که پرداخت نقدی بهای سوخت در فرودگاه‌ها تبدیل به روال اجباری شود، آنها برخی پروازهای خود را لغو خواهند کرد اما بحیرایی معتقد است این کار به سادگی امکانپذیر نیست زیرا سازمان هواپیمایی کشوری بر عملکرد شرکت‌ها نظارت دارد و می‌تواند شرکت‌ها را در زمینه عملکردشان بازخواست کند.
او توضیح می‌دهد: اگر شرکت‌های هواپیمایی به دلایلی بخواهند پروازهای خود را لغو کنند سازمان هواپیمایی نیز می‌تواند AOC (مجوز) آنها را باطل کند. به گفته او در همه دنیا شرکت‌های هواپیمایی بسیار مراقب عملکرد خود هستند تا مجوز آنها با مشکلی مواجه نشود. در واقع نظارت سازمان هواپیمایی کشوری در ماجرای سوخت می‌تواند تعیین‌کننده باشد زیرا این سازمان، نهاد ناظر حاکمیتی در صنعت هوانوردی است.
از سخنان این کارشناس صنعت هوانوردی چنین به نظر می‌رسد که پرداخت اقساطی بهای سوخت هواپیما در ایران، موجب عادت کردن شرکت‌های هواپیمایی به این شیوه و هزینه‌کرد درآمدها در بخش‌های دیگری شده است، آنهم در شرایطی که هزینه بلیت به طور یکجا از مسافران دریافت می‌شود اما شرکت‌ها حاضر نیستند سهم شرکت نفت و حتی شرکت فرودگاه‌ها را بپردازند و هم‌اکنون علاوه بر بدهی نفتی، بدهی کلانی نیز به شرکت فرودگاه‌ها برای خدمات فرودگاهی دارند. شاید یکی از ریشه‌های این مسئله در بانفوذ بودن افرادی باشد که موفق به دریافت مجوز شرکت هواپیمایی می‌شوند زیرا آنطور که بحیرایی تاکید می‌کند این مجوز به راحتی داده نمی‌شود.
او معتقد است اینکه شرکت‌های هواپیمایی می‌گویند درآمد و سوددهی کافی برای تامین هزینه‌های سوخت و خدمات فرودگاهی را ندارند، سخن نادرستی است زیرا درخواست‌های بسیاری برای دریافت مجوز تاسیس شرکت هواپیمایی با وجود همه مشکلات، وجود دارد. از سوی دیگر او این پرسش را مطرح می‌کند که اگر حمل‌ونقل هوایی درآمد کافی را ندارد و همواره ضرر می‌دهد، چرا شرکت‌های هواپیمایی با وجود مشکلات تعطیل نمی‌شوند و از این چرخه کنار نمی‌روند؟
لزوم رفع انحصار از سوخت‌رسانی
اگرچه بحیرایی معتقد است پرداخت هزینه سوخت هواپیما به‌طور نقدی در همه دنیا امری پذیرفته شده است اما یکی دیگر از کارشناسان صنعت هوانوردی معتقد است با توجه به اینکه سوخت‌رسانی در کشورهای دیگر در انحصار شرکت دولتی نفت نیست، شرکت‌های هواپیمایی و شرکت‌های سوخت‌رسان در قامت دو بنگاه اقتصادی در شیوه پرداخت هزینه سوخت با هم به تفاهم می‌رسند.
علیرضا منظری، معاون پیشین سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به صمت توضیح می‌دهد که در دیگر کشورها، پرداخت هزینه سوخت یک موضوع تجاری است که میان شرکت هواپیمایی به‌عنوان یک شرکت تجاری و فروشنده سوخت به‌عنوان یک شرکت تجاری دیگر مطرح است، بنابراین هر شرکت تجاری سوخت‌رسان می‌تواند در برابر هر شرکت هواپیمایی، به شیوه‌ای که به توافق می‌رسند برخورد کند؛ به‌عنوان نمونه می‌تواند از یک شرکت ضمانتنامه بگیرد یا به شرکت دیگری به‌طور اعتباری سوخت بفروشد و به دیگری؛ به‌طور نقدی.
انحصاری بودن ارائه سوخت از سوی شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، نکته دیگری است که منظری به‌عنوان یکی از مشکلات روند فروش سوخت هواپیما در ایران به آن اشاره می‌کند. او توضیح می‌دهد: در بسیاری کشورهای دیگر، سوخت‌رسانی به طور انحصاری در اختیار یک شرکت دولتی نیست، در نتیجه شرکت‌های مختلف برخوردهای متفاوتی با این مسئله دارند و در خریدهای کوتاه‌مدت، به طور معمول شرکت‌ها هزینه سوخت را با کارت اعتباری می‌پردازند و در مواقعی که بین شرکت سوخت‌رسان و شرکت هواپیمایی قرارداد بسته می‌شود، حتی تخفیف نیز ارائه می‌دهند. منظری در ارائه راهکاری برای پایان یافتن دعوای سوختی بین شرکت‌های هواپیمایی و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، معتقد است در گام نخست دو طرف باید در این روابط تجاری به یکدیگر اعتماد کنند. او توضیح می‌دهد: در حال حاضر به‌دلیل بدهی بالای شرکت‌های هواپیمایی، اعتماد شرکت پخش به شرکت‌های هواپیمایی کاهش یافته است.
از سوی دیگر او تاکید می‌کند که انحصار سوخت‌رسانی به هواپیماها در فرودگاه‌ها باید از میان برداشته شود و اگر علاوه بر شرکت دولتی پخش، شرکت دیگری نیز امکان ارائه سوخت در فرودگاه‌ها را داشته باشد می‌توان به این مشکلات پایان داد.
پرداخت نقدی هزینه سوخت در فرودگاه‌ها اگرچه با پادرمیانی سازمان‌های دست‌اندرکار در صنعت هواپیمایی بار دیگر متوقف شد اما شرکت نفت اعلام کرده است که از مهر دوباره پرداخت نقدی را آغاز خواهد کرد. این در حالی است که شرکت‌های هواپیمایی اعلام می‌کنند این روش دریافت پول سوخت، منطقی نیست و در هیچ جای دنیا مصداق ندارد. حالا با توقف موقت پرداخت هزینه سوخت به طور نقدی، شرکت‌های هواپیمایی و شرکت پخش یک ماه زمان دارند تا به یک معادله برد ـ برد در زمینه روش پرداخت هزینه سوخت برسند؛ روشی که مانع افزایش بدهی سوختی این شرکت‌ها شود.
منبع: صمت
95102
